بدایات الأدب المسرحی فی إیران فی مرآة النقد

الموضوعات :

ناصر قاسمی ¹ (أستاذ مساعد بجامعة طهران، پردیس قم، إیران.)
ندا رسولی ² (خریجة ماجستیر من جامعة العلامة الطباطبائی، إیران.)

تاريخ الإرسال : 13 الخميس , جمادى الأولى, 1433 تاريخ التأكيد : 01 الأحد , جمادى الثانية, 1433 تاريخ الإصدار : 01 الأحد , جمادى الثانية, 1433

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

عرفت إیران قبل الإسلام و بعده أنواعاً من المسارح التی استمدت مادتها من الأدب الشعبی والأساطیر والحکایات الشعبیة من مثل: التعزیة، ومیرنوروزی (أمیرالنیروز) والتقلید وتخت حوضی (عروض الحوض) وغیرها. کذلک شهدت إیران فی العصر السامانی (858 – 968م) تطوراً کبیراً فی الأدب، وفی هذا العصر بذلت محاولات فی مجال المسرح والأدب المسرحی أیضاً، ولکن هذه الجهود ذهبت أدراج الریاح بعد هجوم المغول علی إیران، وتعرض الأدب والثقافة فی هذا البلد لنکسة رافقها انحطاط حتى العصر الصفوی فی أوائل القرن السادس عشر للمیلاد، فانبعثت فی الأدب روح جدیدة وعاد المسرح مرة ثانیة إلى الحیاة ولکن بشکل مبدئی. وقد عرفت إیران المسرح بمفهومه الغربی الحدیث ضمن مختلف أشکال الآداب والفنون الأوروبیة منذ أواسط القرن التاسع عشر مع إنشاء مدرسة دارالفنون بطهران وبدء نشاط حرکة الترجمة عن اللغات الأوربیة. وکان میرزا آقا تبریزی أول کاتب ومؤلف مسرحی إیرانی؛ فقد کتب ثلاث مسرحیات قصیرة سنة 1866م، نشر بعضها فی حواشی صحیفة اتحاد التبریزیة عام 1908م، کما استعان بفن الکتابة المسرحیة فی عرض آرائه السیاسیة والفلسفیة.

المصادر:

آرین پور، یحیى. 1372ش. از صبا تا نیما. تهران: انتشارات زوّار.

آژند، یعقوب. 1373ش. نمایشنامه نویسی در ایران از آغاز تا 1320 ش. تهران: نشر نی.

ایوبیان، عبدالله. 1341ش. «میرنوروزی، میرمیرین». مجله دانشکده ادبیات تبریز. شماره 1.

براون، ادوارد. 1329ش. تاریخ ادبیات ایران. تر: رشید یاسمی. تهران: مروارید.

بیضایی، بهرام. 1385ش. نمایش در ایران. چاپ پنجم.  تهران: انتشارات روشنگران ومطالعات زنان.

جنتی عطایی، ابوالقاسم. 1333ش. بنیاد نمایش در ایران. تهران: صفی علیشاه.

چرولی، انریکو. 1367ش. نمایش در ایران. تر: جلال ستاری. تهران: انتشارات نمایش.

دورانت، ویلیام جیمز. 1365ش. تاریخ تمدن. تر: احمد آرام. تهران: سازمان انتشارت وآموزش انقلاب اسلامی.

رضوانی، مجید. 1357ش. خاستگاه اجتماعی هنرها. به کوشش فیروز شیروانلو. تهران: فرهنگسرای نیاوران.

سخنور، جلال. 1373ش. تئاتر وهنرهای نمایشی. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد تهران.

علوب، عبدالوهاب. 2000 م. المسرح الإیرانی. القاهرة: مرکز الدراسات الشرقیة.

عناصری، جابر. 1366ش. درآمدی بر نمایش ونیایش در ایران. تهران: جهاد دانشگاهی.

غریب پور، بهروز. 1384ش. تئاتر در ایران. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.

ملک پور، جمشید. 1363ش. ادبیات نمایشی در ایران. تهران: توس.

ملکم، سرجان. 1876م. تاریخ ایران. تر: میرزا حیرت. تهران: سعدی.

همایونی، صادق. 1368ش. تعزیه در ایران. شیراز: انتشارات نوید.