دراسة الدوالّ القصصیة فی سام نامه (رسالة سام)
الموضوعات :زهرا دری 1 , بریسا ایمانی کورادل 2
1 - أستاذة مساعدة فی اللغة الفارسیة وآدابها بجامعة آزاد الإسلامیة فی کرج، کرج، إیران
2 - خریجة قسم اللغة الفارسیة وآدابها بجامعة آزاد الإسلامیة فی کرج، کرج، إیران
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
تعتبر دراسة الأعمال الملحمیة – البطولیة الشعریة الفارسیة المتأثرة بالشاهنامة والتقالید الروائیة، من المجالات التی یمکننا أن نخضعها للتحلیل معتمدین على وجهات نظر مختلفة. تعرف سامنامه بأنها آخر الملاحم الوطنیة للأدب الفارسی، ومن المعروف أنها نظمت فی أواخر القرن السابع وأوائل القرن الثامن الهجریین – ذلک إن قبلنا أنها من أعمال خواجوی کرمانی – وهی تنتمی إلى مجموعة هذه الأعمال التی تقترب من الشاهنامة بتأثرها بالتقالید الملحمیة من جهة، ومن جهة أخرى فهی تتضمن عنصری العشق والبطل الذی ینجو من الموت بحیل مختلفة لیصل إلى حبیبته، مما یجعل من هذا العمل الأدبی روایة بطولیة. سنحاول فی هذا البحث تحدید وتحلیل الدوالّ القصصیة فی هذا العمل الأدبی لمقارنته مع الأعمال القصصیة والروائیة الأخرى، حتی نتبین منزلته فی تطور الأنواع الأدبیة للغة الفارسیة بشکل أفضل. ونلاحظ فی هذا العمل أن الدوال الخیالیة و الدوال الملحمیة –وقصص الفتوات و الدوال الغرامیة ودوالّ الکرامة من أشهر الدوال الموجودة فی هذا العمل الأدبی حیث سنتطرق إلیها فی هذا البحث. وتتمثل المؤشرات الرئیسة لاختیار الدوال ودراستها فی هذا العمل الأدبی بعاملی التکرار والتحفیز، حیث قمنا بتقدیم جدول النتائج کمعیار مناسب لمقارنة هذا العمل بسائر القصائد الملحمیة أو الغرامیة فی الأدب الفارسی.
-اخیانی، جمیله، (2009م)، بزم آرایی در منظومه های داستانی ، طهران؛ زوار.
2 - أسدی طوسی، علی بن احمد، 1975م، کرشاسب نامه، تصحیح حبیب یغمایی، ط1، طهران: طهوری.
3 – امید سالار، محمود، 2002، جستارهای شاهنامه شناسی و مباحث ادبی ، طهران.
4 - بهار، مهرداد، 1972، اساطیر ایران، طهران: توس.
5-بیر، غیلیان.(2007م)، رمانس ، ترجمة سودابه دقیقی، نشر مرکز، طهران.
6 - بارسا نسب، محمد، 2009م، " بن مایه: تعاریف، گونه ها، کارکردها و... " فصلنامه نقد ادبی ، السنة 2. العدد 5. مرکز بحوث اللغة الفارسیة وآدابها، جامعة تربیت مدرس .
7- تقوی، محمد- دهقان، الهام، 2009م، «موتیف چیست و چگونه شکل می‌گیرد »، جامعة تربیت مدرس، السنة 2، العدد 8
8 - خانلری، برویز، 1985، شهر سمک، طهران: آگاه
9 - خواجوی کرمانی، ابوالعطاء کمال الدین محمود، 2003م، سامنامه، تصحیح میترا مهرآبادی، طهران: دنیای کتاب
10 - دیویدسن، ألغا، 1999م، شاعر و پهلوان در شاهنامه ، ترجمه فرهاد عطایی، الطبعة اول، طهران: نشرتاریخ ایران
11- رستکار فسایی، منصور، 2004، پیکرگردانی در اساطیر ، طهران: معهد بحوث العلوم الإنسانیة والدراسات الثقافیة.
12-رویانی، وحید،2011،«بررسی تاثیر شاهنامه بر سام نامه »، مجلة گوهر گویا، السنة 5، العدد 2 (رقم التسلسل 18)، صص 137-164
13 - سرّامی، قدمعلی2004، از رنگ گل تا رنج خار ، ط 2، طهران: علمی و فرهنگی .
14 - سرکاراتی، بهمن، 1971م، «پری: تحقیقی در حاشیه ی اسطوره شناسی تطبیقی »، مجلة کلیة الآداب والعلوم الإنسانیة فی جامعة تبریز، السنة ٢٣، الأعداد ٩٧-١٠٠
15- ------- ،1991م، «سام نمونه ای از یلان سترگ » مجموعة مقالات المؤتمر العالمی لتکریم خواجوی کرمانی، ج 1، کرمان، جامعة الشهید باهنر کرمان.
16 - شمیسا، سیروس، 2002، انواع ادبی ، ط 3، طهران: میترا.
17 - صدیقیان، مهیندخت، 1996، فرهنگ اساطیری- حماسی ایران ، الجزء الأول: بیشدادیان، طهران: معهد بحوث العلوم الإنسانیة والدراسات الثقافیة.
18 - صفا، ذبیح الله، 2000، حماسه سرایی در ایران ، الطبعة 6، طهران: امیرکبیر.
19 - فرای، نورثراب، 1985، صحیفه های زمینی ، ترجمه هوشنک رهنمای، طهران: هرمس.
20 - فلکی، محمود، 2003م، روایت داستان ، طهران: بازتاب نکار.
21 - قائمی، فرزاد، 2010، (تفسیر انسان شناختی اسطوره ی اژدها و بن مایه ی تکرارشونده ی اژدهاکشی در اساطیر)، جستارهای ادبی، مجلة محکمة، العدد 171، شتاء.
22 - قنبری جلودار، اصغر، 2001، سنجش پری در اساطیر ایرانی با جن ، رسالة ماجستیر فی اللغات القدیمة، معهد بحوث العلوم الإنسانیة والدراسات الثقافیة.
23- کرتیس، وستا، 2002، اسطوره های ایرانی ، ترجمة:عباس مخبر، الطبعة 3، طهران: نشر مرکز.
24- کریستین سن، آرتور امانوئل، (2535)، آفرینش زیان کار در روایات ایرانی ، ترجمة:احمد طباطبایی، تبریز: کلیة الآداب والعلوم الإنسانیة ومعهد التاریخ والثقافة الإیرانیة.
25- غری، مارتین، 2003م، فرهنگ اصطلاحات ادبی در زبان انگلیسی ، ترجمة: منصوره شریفزاده، طهران: آکادیمیة العلوم الإنسانیة والدراسات الثقافیة.
26- محجوب، محمدجعفر، 2004، ادبیات عامیانه ی ایران ، بجهود حسن ذوالفقاری، ط2، طهران: نشر چشمه.
27- محمدزاده، سید عباس- رویانی، وحید، 2007م، سامنامه از کیست ، مجلة الآداب والعلوم الإنسانیة - مشهد، العدد158، خریف.
28 - مختاری، محمد، 1990م، اسطوره زال تبلور تضاد و وحدت در حماسه ملی ، طهران: آگه.
29-مصاحب، غلامحسین، دایرة المعارف فارسی ، الجزء 1، مفردة جادو، شرکة الکتب الجیبیة، لاتا.
30- میرشکرایی، محمد، 2003م، «خضر در باورهای عامه » کتاب ماه هنر، العددان 55-56.
31- ناردو، دان، 1985، اسطوره های یونان و روم ، ترجمه: عسکر بهرامی، طهران: ققنوس.
32 - هدایت، صادق، 1999، فرهنگ عامیانه ی مردم ایران ، جمع جهانکیر هدایت، طهران: نشر چشمه.
33- یاحقی، محمد جعفر، 2007م، فرهنگ اساطیر و داستان واره ها در ادبیات فارسی ، ط1، طهران: فرهنگ معاصر.
34- یونغ، کارل غوستاف، 1998م، انسان و سمبول هایش ، ترجمة: محمود سلطانیه، ط 3، طهران: انتشارات جامی.
35- ------- 2004م، الإنسان ورموزه ، ترجمة: حسن اکبریان طبری، طهران: یاسمن
