دراسة حسن الختام فی قصیدة "زال وروذابة" الغنائیة للشاعر الإیرانی فردوسی
الموضوعات :زینب تقی نژاد 1 , رضا اشرف زاده 2 , بتول فخراسلام 3
1 - طالبة دکتوراه فی اللغة الفارسیة وآدابها، فرع مشهد، جامعة آزاد الإسلامیة، مشهد، إیران
2 - أستاذ فی اللغة الفارسیة وآدابها، فرع مشهد، جامعة آزاد الإسلامیة، مشهد، إیران
3 - أستاذة مساعدة فی اللغة الفارسیة وآدابها، فرع نیشابور، جامعة آزاد الإسلامیة، نیشابور، إیران
الکلمات المفتاحية: روذابة, الفراق, الغنائی, حسن الختام, الوصل, فردوسی, زال,
ملخص المقالة :
قام هذا البحث بدراسة أسلوب حسن الختام أو الخاتمة فی القصیدة الغنائیة "زال" و"روذابة" للشاعر الإیرانی الشهیر فردوسی بدقة وتمعّن، موجّهاً هذا السؤال، لماذا اختار الشاعر الوصل لإنهاء قصة الحب؟ وما هی العوامل التی أثرت على هذا الاختیار؟ وللوصول إلى الإجابة، کان من الضرورة بمکانٍ الالتفاتُ إلى العدید من القضایا مثل معتقدات الشاعر، والمعتقدات السائدة فی المجتمع، والبیئة والتقالید، وتأثیر الأساطیر والمعتقدات القدیمة فی نفوس الشعوب فی تلک الحقبة والمعاصرة، والشاعر نفسه، إلى جانب دراسة أسباب الوصل من جوانب متعددة، الاجتماعیة منها والسیاسیة والثقافیة والدینیة والأخلاقیة. ولقد قام هذا البحث، بعد تقدیم نبذة عن سیرة الشاعر وملخص القصة، بدراسة أسباب الوصل، معتمداً المنهج الوصفی والتحلیلی على أسلوب الدراسة المکتبیة. ومن بین النتائج التی توصّل إلیه هذا البحث، یمکن الإشارة إلى روح العاشق القتالیة للوصول إلى الحبیب، وجمال الحبیب والمحبوب، والمتاعب المستدیمة والحب النقی والمتبادل، وحب السلام الذی اتسم به الإیرانیون، واستمداد شخصیات القصة من المصادر الفکریة والروحیة، والزواج خارج التقالید القبلیة، وإزاحة التناقضات، وعوامل أخرى تؤدی إلى نتیجة هذه الأفعال وردودها إلى التغلب على المنافسین وإزالة الحواجز التی وقفت حاجزاً أمام الوصل.
الکتب:
امیدسالار، محمود. (1376ش). در دفاع از فردوسی، ترجمه ابوالفضل خطیبی. خانه فرهنگستان. العدد 12، صص 120- 140.
حاکمی، اسماعیل. (1382ش). طیران آدمیت. طهران: مرکز علم الآثار الإسلامیة والإیرانیة.
دوستخواه، جلیل. (1389ش). اوستا کهن ترین سروده ایرانیان. ط15. دوریة مجلدین. طهران: مروارید.
دهخدا، علی اکبر. ( 1378ش). لغت نامه. دار نشر جامعة ایران. ط 3، طهران.
ذوالفقاری، حسن. (1394ش). یکصد منظومه ی عاشقانه ی فارسی. ط1 1392ش. ط2 1394. طهران: چشمه
رهبر، محمد تقی. (1379ش). اخلاق و تربیت اسلامی. طهران: سمت للنشر.
صفا، ذبیح الله. (1380ش). تاریخ ادبیات ایران. ط 5، ط6. طهران: فردوسی للنشر.
ـــــــ . (1369ش). تاریخ ادبیات در ایران. ج 3/2، ط3. طهران: فردوسی للنشر.
فردوسی، ابوالقاسم. (1381ش). شاهنامه. ط2. طهران: پیمان للنشر.
مجتبی، مهدی. (1381ش). پهلوان در بن بست. ط1. طهران: سخن للنشر.
مختاری ، محمد. (1379ش). اسطوره زال (تبلور تضاد و وحدت در حماسه ملی). تهران: توس للنشر.
معصومی دهقی، احمدرضا. (1382ش). زناشویی در شاهنامه. أصفهان: نقش خورشید. مطبعة کیمیا.
میرصادقی، جمال. (1385ش). عناصر داستان. طهران: سخن للنشر.
ـــــــ (1378ش). پژوهشی در اساطیر ایران. ط7. طهران: مهرداد، آگاه للنشر.
ـــــــ و میرصادقی، میمنت. (1377ش). واژه نامه هنر داستان نویسی. طهران: کتاب مهناز.
المقالات:
پاشایی فخری، کامران، حسین عباس نژاد. (1395ش). «تضاد در داستان زال و رودابه از شاهنامه فردوسی». بهارستان سخن. فصلیة علمیة محکمة للادب الفارسی. السنة 13. العدد 34، ص 233.
طغیانی، اسحاق، مریم حیدری. (1391ش). تحلیل شخصیت های برجسته در حماسه عاشقانه زال و رودابه متن شناسی ادب فارسی علمی پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی. جامعة اصفهان. الدوریة الجدیدة. السنة4. العدد 4. الشتاء (التسلسل 16) صص 1-16.
طغیانی، اسحاق، سید مرتضی هاشمی، خدایار مختاری. (1393ش). «نشانه شناسی تعلیم و تربیت در داستان زال ورودابه». دوریة علمیة محکمة لدراسات الأدب التعلیمی. السنة6. العدد 22. الصیف. صص 33 -64.
قربانی، خاور، کیوان گورک. (1392ش). «ریخت شناسی داستان زال و رودابه. بهرام گور و اسپینود. گشتاسپ وکتایون». فصلیة الأدب الغنایی. جامعة سیستان و بلوچستان. السنة11. العدد20. الربیع والصیف. صص 254-239.
محمدی، هاشم، «سام نامه و همای و همایون». مجله فردوسی. العدد 80 و 81 .ص23-26.
_||_