تأثیر فضای اخلاقی در رأس سازمان و تردید حرفه‌ای بر قضاوت در مورد ریسک تقلب در میان حسابرسان داخلی

الموضوعات : مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی

غزاله سیفی ¹ (دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )
رویا دارابی ² (دانشیار، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
احمد حشمتی ³ (دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )

تاريخ الإرسال : 18 السبت , جمادى الأولى, 1445 تاريخ التأكيد : 23 الإثنين , محرم, 1446 تاريخ الإصدار : 18 الخميس , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: فضای اخلاقی, سازمان, تردید حرفه‌ای, قضاوت, ریسک تقلب, حسابرسان داخلی.,

ملخص المقالة :

هدف: این تحقیق به بررسی تأثیر فضای اخلاقی در رأس سازمان و تردید حرفه‌ای بر قضاوت در مورد ریسک تقلب در میان حسابرسان می‌پردازد. در این راستا، ابتدا مولفه‌های فضای اخلاقی تعیین شدند، سپس مفهوم ریسک معرفی گردد. عملکرد قضاوت ناصحیح حسابرسان داخلی مرتبط با خطر تقلب حسابرس داخلی، دلیل مهمی برای عدم کشف تقلب قبل از تبدیل شدن به یک رسوایی بزرگ است؛ بنابراین، قضاوت ریسک تقلب حسابرسان داخلی، همراه با عوامل مؤثر آن، به یک مشکل مهم تبدیل شده که توسط محققان برای درک چگونگی بهبود قضاوت خطر تقلب در حسابرسی داخلی مورد بحث قرار گرفته است.

روش: در این تحقیق براساس اطلاعات جمع‌آوری شده از پرسشنامه‌های توزیع‌شده میان 124 حسابرس داخلی عضو انجمن حسابرسان داخلی ایران، به بررسی تأثیر فضای اخلاقی در رأس سازمان و تردید حرفه‌ای بر قضاوت در مورد ریسک تقلب در میان حسابرسان داخلی پرداخته شد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی بوده و روش انجام پژوهش، توصیفی پیمایشی است و برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده است.

یافته‌ها: نتایج آزمون فرضیه‌های تحقیق نشان داد، فضای اخلاقی در رأس بر قضاوت ریسک تقلب حسابرس داخلی تأثیر دارد. همچنین تردید حرفه‌ای حسابرس بر قضاوت ریسک تقلب حسابرس داخلی تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد. با افزایش فضای اخلاقی در رأس، قضاوت ریسک تقلب حسابرس داخلی افزایش می‌یابد. در نتیجه فرضیه اول تحقیق تایید می‌شود. همچنین با توجه به ضریب مسیر تردید حرفه‌ای حسابرس بر حسابرس، قضاوت ریسک تقلب حسابرس و سطح معناداری حاصل‌ برای این مسیر 038/0 می‌باشد که پایین‌تر از 05/0 است؛ به عبارتی، با تردید حرفه‌ای حسابرس، قضاوت ریسک تقلب حسابرس داخلی افزایش می‌یابد، در نتیجه فرضیه دوم تحقیق تایید می‌شود.

نتیجه‌گیری: افزایش فضای اخلاقی در رأس سازمان (موسسه حسابرسی) و به عبارتی حمایت مدیریت ارشد، منجربه بهبود قضاوت ریسک می‌شود؛ اگرچه نتایج برخی تحقیقات حاکی از آن است که در برخی موارد مدیریت ارشد، طرفی
است که بیشترین احتمال را برای ارتکاب تقلب دارد و باعث تعارض حسابرسی داخلی با مدیریت می‌شود؛ اما نتایج این تحقیق ثابت کرد که رهبران، تصمیم‌گیرنده‌های کلیدی هستند که مشخص می‌کنند سازمان درگیر فعالیت‌های فسادآور شود و یا خیر؛ در صورتی‌که آن را محکوم کنند، منجربه تأثیرگذاری بر حسابرسان داخلی می‌شود و آنها نیز به تبعیت از مدیران، تلاش بیشتری برای کشف تقلب برآورد ریسک خطر تقلب خواهند داشت. نتیجه فرضیه دوم نیز نشان داد که با افزایش تردیدگرایی حسابرسان داخلی، قضاوت ریسک تقلب حسابرس افزایش پیدا می‌کند. براساس این یافته‌ها می‌توان گفت، حسابرسان داخلی با شک و تردید حرفه‌ای سطح بالا، تمایل به شناسایی خطاها و استفاده از آنها به‌عنوان انتظارات اولیه
تقلب دارند.

المصادر:

بشیری خصال، لیلا؛ حسینی، سید حسین (1402). بررسی نقش میانجی تعهد سازمانی و فرسودگی شغلی در رابطه میان بدگمانی سازمانی و تردید حرفه‌ای حسابرس. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 12(1)، ص231-250.
بیرجندی، حمید؛ خدامی‌پور، احمد؛ پورحیدری، امید (1398). بررسی تأثیر اخلاق حرفه‌ای بر تردید حرفه‌ای حسابرس. حسابداری مدیریت، 12(42)، ص15-26.
حسینی، سیدحسین؛ بنی‌مهد، بهمن؛ صفری، زهرا (1399). بررسی تأثیر دیدگاه‌های تردید حرفه‌ای حسابرس بر ارزیابی ریسک تقلب، با توجه به اثر مداخله‌کنندگی مهارت ارتباطی و تضعیف اجتماعی. دانش حسابداری، 11(2)،
ص71-105.
رضایی، مرضیه؛ فلاح، رضا؛ مران جوری، مهدی؛ رستمی مازوئی، نعمت (1402). ارزیابی کیفیت حسابرسی در چارچوب تحلیل فرهنگ سازمانی و اخلاق حرفه‌ای. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 12(48)، ص191-210.
شمس، امیر (1401). نقش شک سازمانی در رابطه ریسک کشف تقلب و شک و تردید حرفه‌ای حسابرس. قضاوت و تصمیم‌گیری در حسابداری و حسابرسی، 1(2)، ص99-116.
فیل سرایی، مهدی (1401). تأثیر خودکفایی و شک و تردید حرفه‌ای بر ادراک اخلاقی حسابرسان. پژوهش‌های مالی و رفتاری در حسابداری، 2(4)، ص20-42.
میرزایی، جعفر؛ خدادادی، ولی؛ جرجرزاده، علیرضا؛ صالحی، اله‌کرم (1402). نقش کیفیت حسابرسی داخلی در مبارزه با فساد با تأکید بر مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 12(2)، ص543-562.
نقش‌بندی، نادر؛ سادات غفاری، منصوره؛ یوسف‌پور، فاطمه (1399). بررسی رابطه استقلال، حرفه‌ای‌گرایی و شک و تردید حرفه‌ای با کیفیت حسابرسی. چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، 3(23)، ص79-98.
Abri, A.F., Arumugam, D. & Balasingam, S. (2019). Impact of the corporate governance on the financial statement fraud: A study focused on companies in Tanzania. Int. J. Recent Technol. Eng. No.7, p. 336–341.
ACFE (Association of Certified Fraud Examiners). Report to the Nations on Occupational Fraud and Abuse, Global Fraud Study 2020. Available at: https://www.acfe.com/ (accessed on 10 November 2022).
Albrecht, C., Holland, D., Malagueño, R., Dolan, S. & Tzafrir, S. (2015). The Role of Power in Financial Statement Fraud Schemes. J. Bus. Ethics, No.131, p. 803–813.
Bagshaw, K. (2018). Professional Skepticism: The Heart of Audit | IFAC.
URL= https://www.ifac.org/global-knowledge-gateway/audit-assurance/discussion/professionalskepticism-heart-audit
Blix, L.H., Chui, L.C., Pike, B.J. & Robinson, S.N. (2021). Improving auditor performance evaluations: The impact on self-esteem, professional skepticism, and audit quality. Corporate Accounting & Finance,32(4). https://doi.org/10.1002/jcaf.22512
Broberg, P., Umans, T., Skog, P. & Theodorsson, E. (2018). Auditor’s professional and organizational identities and commercialization in audit firms. Accounting auditing and accountability journal, 31(2), p. 374-399.
Carpenter, T.D. & Reimers, J.L. (2013). Professional Skepticism: The Effects of a Partner’s Influence and The Level of Fraud Indicators on Auditors’ Fraud Judgments and Actions. Behavioral Research in Accounting, 25(2). https://doi.org/10.2308_bria-50468
Chambers, R. (2015). Lessons From Toshiba: When Corporate Scandals Implicate Internal Audit. URL= https://iaonline.theiia.org/blogs/chambers/2015/lessons-from-toshiba-whencorporate-scandals-implicate-internal-audi
Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates.
Erbuga, G.S. (2019). Yes, but Was It a Real Audit? The Toshiba Case. Internal Auditing & Risk Management, 1(53), p. 89–102.
Fullerton, R. & Durtschi, C. (2004). The Effect of Professional Skepticism on the Fraud Detection Skills of Internal Auditors. Ssrn. https://doi.org/10.2139/ssrn.617062
Hambrick, D.C. (2007). Upper Echelons Theory: An Update. Academy of Management. The Academy of Management Review, 32(2), p. 334-343.
Hurtt, R.K., Brown-Liburd, H., Earley, C.E. & Krishnamoorthy, G. (2013). Research on auditor professional skepticism: Literature synthesis and opportunities for future research. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 32(Supplement 1), p. 45-97.
Hyer, M.M. & et al. (2021). Chronic adolescent stress causes sustained impairment of cognitive flexibility and hippocampal synaptic strength in female rats. Neurobiology of Stress, No. 14.
https://doi.org/10.1016/j.ynstr.2021.100303
Johari, R.J., Sayed Hussin, S.A.H. & Razali, A. (2019). Professional Skepticism and Internal Auditior in Malaysia. In: Article of Merit Awards on PAIB 2018 (pp. 19–36). Malaysian Institute of Accountants
Juliana, L., Johari, R.J., Said, J. & Wondabio, L.S. (2021). The Effects of Tone at the Top and Professional Skepticism on Fraud Risk Judgment Among Internal Auditors in Indonesia. Management & accounting, review, 20(1). https://doi.org/10.24191/MAR.V20i01-07
Kusumawati, A. & Syamsuddin, S. (2019). The effect of auditor quality to professional skepticsm
and its relationship to audit quality. International Journal of Law and Management, 60(4),
p. 998-1008. https://doi.org/10.1108/IJLMA-03-2017-0062
Law, P. (2011). Corporate governance and no fraud occurrence in organizations. Manag. Audit. J. No. 26, p. 501-518.
Lukmanjaya, B. (2019). The role of corporate culture as a contributor to fraud and corruption in australia: perceptions of forensic accountants and industry professionals, School of Accountancy QUT Business School, Queensland University of Technology. Submitted in fulfilment of the requirements for the degree of Master of Philosophy (Accountancy).
Moeller, R.R. (2014). Executive’s Guide to COSO Internal Controls Understanding and Implementing the New Framework. John Wiley & Sons. Hoboken, New Jersey.
Noviyanti, S. & Lanita, W. (2015). The Role of "Tone at The Top" and Knowledge of Fraud on Auditors’ Professional Skeptical Behavior. Contemporary Management Research, 11(1), p.55-74. https://doi.org/10.7903/cmr.12239
Onesti, G. & Palumbo, R. (2023). Tone at the Top for Sustainable Corporate Governance to Prevent Fraud. Sustainability, 15(3). https://doi.org/10.3390/su15032198
Popova, V. (2012). Exploration of skepticism, client-specifc experiences, and audit judgments. Managerial Auditing Journal, 28(2), p.140–160.
https://doi.org/doi.org/10.1108/02686901311284540
Robinson, S.N., Curtis, M.B. & Robertson, J.C. (2018). Disentangle in the trait and state components of professional skepticism: Specifying a process for state scale development. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 37(1), p. 215-235. https://doi.org/10.2308/ajpt-51738
Schafer, B.A. & Schafer, J.K. (2019). Interpersonal Affect, Accountability and Experience in Auditor Fraud Risk Judgments and the Processing of Fraud Cues. Advances in Accounting Behavioral Research, No. 22, p. 43-65. https://doi.org/10.1108/s1475-148820190000022004
Siew, C.-S., Zen, C.-C., Tazilah-Mohd Afq, K., Hui, L.-Z., Ying, T.-P. & Mary, V.-S. (2018). A Study on the Relationship Between Professional Skepticism Characteristics and Auditors’ Fraud Detection in Malaysian Context. In: International Conference on Business, Accounting, Finance and Economics. Kampar, Perak, Malaysia
Simon, C.A., Smith, J.L. & Zimbelman, M.F. (2018). The Influence of Judgment Decomposition on Auditors’ Fraud Risk Assessments: Some Trade-Offs. Accounting Review, 93(5), p. 273-291.
https://doi. org/10.2308/accr-52024
Vance, C.E. (2017). The Effects of the Presence of Fraud and Auditor Certifcation Considering Professional Skepticism on Fraud Risk Assessment Performance. Northcentral University, San Diego, California.
Wang, I.Z. & Fargher, N. (2015). The Effects of Tone at the Top and Coordination with External Auditors on Internal Auditors’ Fraud Risk Assessments. Accounting and Finance.
https://doi.org/10.1111/ acfi.12191