تحلیل شگردهای هنری آیرونی در اشعار سعدی شیرازی
الموضوعات :
کبری شبان قوچان عتیق
1
,
محمود طاووسی
2
,
مهدی ماحوزی
3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران
تاريخ الإرسال : 03 الأحد , صفر, 1442
تاريخ التأكيد : 03 الأحد , صفر, 1442
تاريخ الإصدار : 29 الأحد , شوال, 1441
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
از شگردهای هنری سعدی آن است که سادگی را با صنعت گری در می آمیزد و هنرش را برای خواننده به نمایش می گذارد. وی گاهی از ابزارهای کارآمد همچون: آیرونی، کنایه، استعاره تهکمیه و.. برای گریز از شفاف گویی بهره می گیرد. نگاهی نو به مبحث شگردهای هنری آیرونی، باعث یافتن راهی تازه برای تشخیص میزان قدرت و هنر شاعری وی است. هدف از این جستار بررسی بسامد تحلیلی شگردهای هنری آیرونی که شامل: کلامی، بلاغی، رادیکالی، موقعیت، ساختاری، سقراطی و تقدیر، در اشعار سعدی شیرازی و مقایسه آن با کنایه است زیرا هرچند میان کنایه و آیرونی تفاوت هایی وجود دارد اما شگردهای هنری آیرونی در کنار کنایه افزایش می یابد؛ بنابراین بهره گیری از ساختار کنایی همراه با آیرونی بر پیچیدگی و ابهام کلام می افزاید. روش کار در این پژوهش توصیفی- آماری است. یافته های پژوهش نشان می دهد آیرونی به عنوان یکی از اجزای سازندۀ زبان در اشعار سعدی برای بیان اندیشه های دینی، سیاسی و اجتماعی نمود بسیار روشن و آشکار دارد. آیرونی کلامی با 29% بیشترین بسامد و آیرونی تقدیر با 3% کمترین بسامد را به خود اختصاص داده است. در این میان سهم سعدی در کاربرد کنایه و آیرونی به طور محسوسی کمتر از هم عصران خود است.
المصادر:
آیبرامز، ام اچ (1384) فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، ترجمه سعید سبزیان مرادآبادی، تهران: انتشارات رهنما.
اصلانی، محمّدرضا (1385) فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، تهران: نشر کارون.
حاج سیّدجوادی، علی اصغر (1332) گامی در الفبا، تهران: نشر جاویدان.
حکیمی، محمود (1372) لطیفه های سیاسی، تهران: نشر خرّم.
دانشنامه ادب فارسی (1381) جلد ششم، انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
داد، سیما (1378) فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: نشر مروارید.
زمخشری، جارالله ابی قاسم (1385) اساس البلاغه، به کوشش م. ر. جویباری و جمعی از نویسندگان، قم: نسیم فردوس.
..........................(1370) کلیات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی و عباس اقبال آشتیانی، تهران: انتشارات فروغی.
..........................(1373) گلستان سعدی، براساس نسخۀ محمدعلی فروغی. تهران: سرایش.
سیوطی، عبدالرحمن (1380) الاتقان فی علوم القرآن جلد دو، ترجمه سیّد هادی حائری، تهران: امیرکبیر.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380) صور خیال در شعر فارسی، چاپ دوازدهم، تهران: آگاه.
فتوحی، محمود (1391) سبکشناسی و نظریه ها، رویکردها و روشها، تهران: نشرسخن.
کزازی، میرجلال‌الدین (1389) زیباشناسی سخن پارسی 1 (بیان)، چاپ نهم، تهران: کتاب ماد.
معین، محمد (2536) فرهنگ فارسی، ج اول، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
مکاریک، ایرنا ریما (1383) دانشنامۀ نظریههای ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگاه.
موکه، داگلاس (1389) آیرونی، ترجمة حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
میرزانیا، منصور (1382 ) فرهنگنامةکنایه، تهران: انتشارات امیرکبیر.
نبوی، ابراهیم (1377) کاوشی در طنز ایران، ج اول، تهران: نشر جامعة ایرانیان.
همایی، جلال‌الدین (1383) فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ بیست و دوم، تهران: مرکز نشر هما.
مقالات
آقازینالی، زهرا و حسین آقا حسینی (1386) مقایسۀ تحلیل کنایه و آیرونی در ادبیات فارسی و انگلیسی، مجلۀ کاوش نامه، س9، ش17، صص95-1225.
بهرهمند، زهرا (1365) آیرونی و تفاوت های آن با طنز و صنایع بلاغی مشابه، فصل نامة زبان و ادبی پارسی، شماره 45، صص 46-10.
ذاکری، احمد (1395) بررسی استعاره تهکمیه در غزلیات حافظ، پژوهشنامۀ نقد ادبی و بلاغت، سال 5، شماره 2، صص61-72.
رحمانی فر، سیما و روح الله هادی (1394) نقد پژوهش های آیرونی شناسی فارسی(ناهمخوانی نمونه های فارسی با مفهوم اصلی آیرونی در بلاغت ادبی)، فصلنامۀ علمی – پژوهشی نقد ادبی، س8، ش32، صص171-193.
زکی نژادیان، سید محسن و دیگران (تابستان1396) کارکرد کنایه در غزلیات شمس، پژوهشنامه زبان وادب پارسی( گوهر گویا)، دوره 11، شماره 2، شماره پیاپی 33، صفحه 95-118 .
صفایی، علی و حسین ادهمی (1392) نگاهی به جلوه های آیرونی در اشعار پروین اعتصامی، نشریه سابق دانشکدة ادبیات دانشگاه تبریز، شماره مسلسل 228 ،صص 96-61.
Cuddon, J.A.( 1997 ).A Dictionary of Literary Terms. Penguin Books.
Ouliaeinia , Helen.( 1382 ). A trip to the wonderland of poetry.Tehran: Mirsaidi Farahani Publications.
_||_
