بررسی تطبیقی قهرمانان اسطوره ای گرشاسب و اولیس
الموضوعات :صفورا میربها 1 , عطاالله کوپال 2 , شهرزاد شیدا 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
الکلمات المفتاحية: ادبیات تطبیقی, اسدی طوسی, اسطوره و حماسه, اودیسۀ هومر, اولیس و گرشاسب,
ملخص المقالة :
سعی ادبیات تطبیقی بر زمینههای آفرینش، تشابهات، تفاوتها و اثرگذاریهای آثار است تا به رهیافتهایی از نوع ادبی و حماسی دستیابد و اشتراکات فرهنگی و بن مایههای فکری آنرا کشف کند. این پژوهش سه موضوع اصلی جنبههای محتوایی، ادبی و داستانیِ شباهتها و تفاوتهای «گرشاسپ و اولیس» را بر میرسد و شیوۀ رفتار اجتماعی پهلوانان دو حماسه را که شباهتهای فراوانی به یکدیگر دارند، ارائه میدهد. شباهتهای محتوایی از قبیل: عبور از دریا، تقدیر و سرنوشت، مرگ و جهان واپسین، خواب و رؤیای بیهنگام، مبارزه با عوامل غیر معمول و جادو. شباهتهای ادبی مانند: روح حماسی و اسطورهای، جنگ برای حفظ استقرار خود و توصیف. شباهتهای داستانی به مثابه: جنبۀ داستانی و ایستایی شخصیت‌ها را ارائه میدهد. روش مقاله با رهیافتی توصیفی-تحلیلی؛ به صورت تطبیقی و مقایسه ای به شباهتها و تفاوتهای دو حماسۀ «گرشاسب» ایرانی و «اولیس» یونانی به بنمایههای مشترکی چون: سفر به جهان زير زمین و خواب بیموقع، موجودات شگفتآور و غیر طبيعي و جنگ با دیوان و اژدها میپردازد. محقق در این جستار درصدد تبیین تشابهات بین آثار ادبی و استفاده از معیارهای محتوایی، ادبی و داستانی در حماسۀ معروف ایرانی و یونانی است. گیلگمش نخستین حماسۀ جهان با اساسیترين مسائل انسانی است. که جامعۀ هومری يونان از آن تأثیر پذيرفته و بر اوديسهی هومر نیز تأثیر گذاشته است. با توجه به اینکه هر متنی صورت دگرگونی یافتۀ متن دیگر است؛ بدون شک بر ادبیات حماسی ما نیز تأثیرگذار بوده است.
کتاب¬ها
اسدی توسی، علی بن احمد. (1350). گرشاسب¬نامه، به کوشش حبیب یغمایی، تهران: کتابخانۀ طهوری.
اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1378). ایران و یونان در بستر باستان، تهران: انتشار.
بهار، مهرداد. (1370). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگاه.
بهار، مهرداد. (1373). جستاری در فرهنگ ایران، تهران: فکر روز.
پین سنت، جان. (1387). شناخت اساطیر یونان، ترجمه باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
رستگار فسایی، منصور. (1379). اژدها در اساطیر ایران، تهران: توس.
زرین کوب، عبدالحسین. (1375). ارسطو و فن شعر، تهران: امیر کبیر.
سرکاراتی، بهمن. (1385). سایه¬های شکار شده (گزیده مقالات فارسی)، تهران: طهوری.
صفا، ذبیح¬الله. (1383). حماسه سرایی در ایران، تهران: فردوس.
میرصادقی، جمال. (1388). عناصر داستان، تهران: سخن.
هومر. (1370). ایلیاد، ترجمه سعيد نفيسي، تهران: انتشارات علمي و فرهنگي.
هومر. (1379). اودیسه، ترجمه سعيد نفيسي، تهران: انتشارات علمي و فرهنگي.
یغمایی، حبیب. (1374). گرشاسب¬نامه اسدی طوسی، تهران: کتابخانه طهوری.
مقالات
بیرانوند، یوسفعلی، و صحرایی، قاسم. (1399). بررسی تطبیقی حماسۀ گیلگمش و اودیسۀ هومر. پژوهش¬های ادبیات تطبیقی، 8(4)، 45-69
جانی، مینا، عقدایی، تورج، تلخابی، مهدی، و نوحی، نزهت. (1401). تحلیل سیر فردیت یونگی در داستان دقوقی از مثنوی معنوی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 15(57)، 540-563. .doi:10.30495/dk.2022.1968966.2598
خالقی مطلق، جلال. (1362). گردشی در گرشاسب¬¬نامه، ایران نامه، (3)، 388 - 423.
خداکرمی، فاطمه. (1392). بررسی آرکی تایپ¬های حماسۀ گیلگمش از منظر یونگ، زبان و ادبیات فارسی، 5(16)، 45-68.
مبارک، وحید. (1396). مقایسه تطبیقی ادیسۀ هومر و گرشاسب¬نامه اسدی طوسی. ادبیات تطبیقی، 9(16)، 185-207.
مهرکی، ایرج. (1380). تحول شخصیت گرشاسب¬ در اسطوره و حماسه. زبان و ادبیات فارسی، 9(32)، 197 تا214.
مهرکی، ایرج. (1381). منبع اسدی در سرودن گرشاسب¬نامه، دانشکدۀ علوم انسانی سمنان، 1(3)، 73 تا 85.
References
Books
Asadi Tousi, A. A. (1971). Garshasb Nameh, by Habib Yaghmai, Tehran: Tahori Library. [In Persian]
Bahar, M. (1991). aresearch in [ranian mythology, Tehran: Aghaz. [In Persian]
Bahar, M. (1994). An inquiry into Iranian culture, Tehran: Feker Rooz. [In Persian]
Eslami Nadushan, M. A. (1999). Iran and Greece in the ancient context, Ch-2, Tehran: Publication. [In Persian]
Homer. (1991). Iliadt, Trans. Saeed Nafisi, Tehran: Scientific and Cultural Publications. [In Persian]
Homer. (2000). Odyssey, Trans. Saeed Nafisi, Tehran: Scientific and Cultural Publications. [In Persian]
Pinsent, j. (2007). Understandikg Greek Mythology, Trans. Bajlan farrokhi, Tehran: Asatir. [In Persian]
Rostgar Fasaei, M. (2000). Dragons in Iranian mythology, Tehran: Tos. [In Persian]
Safa, Z. A. (2004). epic writing in Iran, Tehran: Ferdous. [In Persian]
Sarkarati, B. (2006). Hunted Shadows (a selection of Persian articles), Tehran: Tahori. [In Persian]
Zarin Koob, A. H. (1996). Aristotle and the art of poetry, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Articles
Absolute creation, G. (1983). a tour in Garshasb Nameh, Iran Nameh, (3), 388-423. [In Persian]
Biranvand, Y. A., & Sahrai, Q. (2019). Comparative study of Gilgamesh epic and Homer's Odyssey. Comparative Literature Research, 8(4), 45-69. [In Persian]
God Karmi, F. (2012). Examining the archetypes of the epic of Gilgamesh from the perspective of Jung, Persian language and literature, 5(16), 45-68. [In Persian]
Jani, M., Eghdai, T., Talkhabi, M., & Nohi, N. (2022). Analyzing the course of Jungian individuality in Daqoghi's story from Masnavi Manavi. Interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 15(57), 540-563. .doi:10.30495/dk.2022.1968966.2598. [In Persian]
Mehraki, I. (2001). The evolution of Garshasb's character in myth and epic. Persian Language and Literature, 9(32), 197-214. [In Persian]
Mehraki, I. (2001). Esadi's source in writing Garshasbnameh, Semnan Faculty of Humanities, 1(3), 73-85. [In Persian]
Mubarak, V. (2016). Comparative comparison of Homer's Odyssey and Esadi Tusi's Gershasb-nameh. Comparative Literature, 9(16), 185-207. [In Persian]
