بررسی حقیقت محمدیه، پیشینه و بازتاب بارزترین ویژگی های آن در متون عرفانی قرن ششم و هفتم
الموضوعات :زرین تاج واردی 1 , سکینه طالب زاده 2
1 - دانشیار بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز،شیراز،ایران
2 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز
الکلمات المفتاحية: حقیقت محمدیه, پیشینه, اوصاف , ویژگی ها, متون عرفانی.,
ملخص المقالة :
انگارۀاول ما خلق الله یا همان نخستین آفریدۀ حق، انسان کاملی است که بر وجود حضرت ختمی مرتبت( ص) به عنوان مصداق اتم انسان کامل در نظام هستی منطبق است؛ این انگاره که در عرفان اسلامی از آن به نام حقیقت محمدیه یاد می‌شود در اندیشۀ شعرا و عرفا جایگاه ویژه‌ای دارد؛ این حقیقت، اولین تجلی و ظهور مطلق و محض خداوند به صورت عین ثابت است که در متون عرفانی و فلسفی با اسامی دیگری همچون عقل اول، صادر اول، نور محمدی و مشیّت باری از آن یاد می‌شود. حقیقتی غیر مادی و ازلی، منشأ خلقت، مظهر تجلی ذات حق، واسطۀ فیض و خلیفۀ حق که بسیاری از عرفای نامدار در شرح و بسط آن مسائل مهمی مطرح کرده‌اند. این نوشتار با روش توصیفی– تحلیلی به بازتاب مفهوم حقیقت محمدیه و بارزترین ویژگی‌های آن در برجسته‌ترین متون عرفانی قرن ششم و هفتم اختصاص دارد. بدین منظور ابتدا منابعی در زمینۀ پیشینۀ مفهوم انسان کامل و نخستین مخلوق به عنوان یکی از بارزترین مصادیق حقیقت محمدیه در آیین‌ها و مکاتب بازخوانی و پاره‌ای مؤلفه‌های آن را بر آثار تعیین شدۀ عرفانی و ادبی( آواز پر جبرئیل، تمهیدات، مرصاد العباد، منطق الطیر، مصیبت نامه، مثنوی معنوی و لمعات) انطباق داده، سپس مؤلفه‌های مشترک و نزدیک به هم استخراج شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد صفاتی چون مظهر اسم الله، علت پیدایش عالم هستی، قدمت نورمحمدی بر کائنات و واسطۀ فیض از مهم‌ترین بن‌مایه‌های مربوط به حقیقت محمدیه در متون عرفانی قرن ششم و هفتم است.
