تصویر زنان در «سه قطره خون»، «علویه خانم» و «بوف کور» از صادق هدایت

الموضوعات :

هانیه پیشکار ¹ , حسین پارسایی ² , حسام ضیائی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائمشهر، قائمشهر، ایران.

تاريخ الإرسال : 05 الأربعاء , رجب, 1445 تاريخ التأكيد : 11 الأحد , ذو القعدة, 1445 تاريخ الإصدار : 19 الأحد , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: زن, صادق هدایت, سه قطره خون, علویه خانم, بوف کور,

ملخص المقالة :

تصویر زنان در داستان­های کوتاه صادق هدایت کلیشه­های مختلفی را پشت­سر گذاشته و در هر داستان بنا به وضعیت حضور زنان در عرصه­های مختلف، بازنمایی­های متفاوتی از آنان صورت گرفته است. پژوهش پیش رو با هدف پی بردن به نحوه بازنمایی نقش اجتماعی زنان در  داستان­های «سه قطره خون»، «علویه خانم» و «بوف کور» از صادق هدایت و شناخت ایدئولوژی نویسنده در پشت این بازنمایی­ها انجام گرفته است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی سعی بر آن دارد تا به این سؤال پاسخ دهد که زنان در داستان­های یاد شده چگونه بازنمایی می­شوند و ایدئولوژی نویسنده در این بازنمایی‎ها چیست؟ یافته­ها حاکی از آن­اند که بازنمایی­های ارائه شده از زنان در داستان­های کوتاه صادق هدایت در راستای تحکیم و تثبیت کلیشه­های جنسیتی قدم برداشته­اند و چهره­ای در راستای باورهای سنتی جامعه داشته­اند. در بیشتر این داستان­ها مردان سنتی و زنان منفعل به نمایش درآمده­اند و نقش پر رنگ سنت و تأثیر آن در تصمیمات شخصیت­های آن‌ها به خوبی مشاهده می­شود.

المصادر:

کتاب¬ها
آرنت، هانت. (1402). توتالیتاریسم، ترجمه مهدی تدینی، تهران: کتاب پارسه.
آرین‌پور، یحیی. (1380). زندگی و آثار هدایت، تهران: زوار.
ایکن، هنری‌دیوید. (1395). عصر ایدئولوژی، ترجمه ابوطالب صارمی، تهران: علمی و فرهنگی.
باقري، خسرو. (1382). مباني فلسفي فمينيسم، تهران: وزارت علوم ،تحقيقات و فناوري، دفتربرنامه ريزي اجتماعي و مطالعات فرهنگي.
بشلر، ژان. (1370). ایدئولوژی چیست؟ نقدی بر ایدئولوژی‌های غربی، ترجمه علی اسدی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
بنده‌زاده، خسرو. (1382). هم‎برابري زن و مرد، تهران: نشر روشنگران و مطالعات زنان.
تایسن، لوئیس. (1387). نظریه‌های نقد ادبی معاصر، ترجمه مازیار حسین‌زاده، تهران: نگاه امروز.
توسلی، غلام‌عباس. (1386). نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران: سمت.
جورکش، شاپور. (1377). زندگی، عشق ومرگ از دیدگاه صادق هدایت، تهران: آگاه.
دانشنامه عمومي. (1366). ترجمه علی‌اصغر حلبی، تهران: مؤسسه پيک ترجمه و نشر.
شاهنده، نوشين. (1383). زن در تفكّر نيچه، تهران: قصيده‌سرا.
كاتوزيان، محمدعلي همايون. (1384). صادق هدایت از افسانه تا واقعیت، ترجمه فیروزه مهاجر، تهران: طرح نو.
کوزر، لوئیس، و روزنبرگ، برنارد. (1385). نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: نی.
کوئن، بروس. (1387). مبانی جامعه‌شناسی، ترجمه غلام‌عباس توسلی، تهران: سمت.
کیانوش، محمود. (1382). زن و عشق در دنیای صادق هدایت، لوس آنجلس: شرکت کتاب.
لوشر، ماکس. (1376). روان‌شناسی رنگ‌ها، ترجمه لیلا مهرادپی. تهران: حسام.
مزلو، آبراهام. (1366). روان‌شناسی شخصیت سالم، ترجمه شیوا رویگریان، تهران: هدف.
مک للان، دیوید. (1380). ایدئولوژی، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: آشیان.
ميرعابديني، حسن. (1383). صد سال داستان‌نويسي در ايران، تهران: چشمه.
‌هاشمی، محمدمنصور. (1385). نقد و تحلیل برگزیده داستان‌های کوتاه هدایت، تهران: روزگار.
هدايت، صادق. (1343). سه قطره خون، تهران: جامه‌داران.
هدايت، صادق. (1356). علویه خانم، تهران: جاويدان.
هدايت، صادق. (1372). بوف کور، تهران: سیمرغ.
هدايت، صادق. (1383). نوشته‌های پراکنده، تهران: امیرکبیر.
ياحقي، محمدجعفر. (1383). جويبار لحظه‌ها، تهران: جامي.
يوسفي، غلامحسين. (1379). چشمه روشن، تهران: علمي.
مقالات
پورتقی میاندوآب، سولماز، و عقدایی، تورج. (1400). زن و جایگاه اجتماعی او در حوزۀ خانواده و اجتماع (براساس آثار زویا پیرزاد). تحلیل و تفسیر متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 13(49)، 303-321. Doi:10.30495/dk.2021.686464
خراسانی، مریم. (1378). بازخوانی داستان داش آکل. کارنامه، 1(7)، 63-78.
شكروي، شادمان. (1386). بررسي وجود اشتراك و افتراق كوتاه آنتوان چخوف و صادق هدايت. پژوهش‌نامه علوم انساني، (54)، 330-313.
عبدي، صلاح الدین، و مرادي، مریم. (1391). بازتاب مصادیق فقر فرهنگی و سلطه سنت در پهنه داستان‌هاي کوتاه صادق هدایت و زکریا تامر با محوریت زن در اجتماع. ادب عربی، 4(4)، 71-90. Doi:10.22059/jalit.2013.35134
فروتن، یعقوب. (1399). کلیشه‌های ‌جنسیتی ‌در ‌ایران ‌بر ‌پایه ‌رویکرد‌ اجتماعی ‌و‌‌ جمعیت‌شناختی. جامعه‌شناسي كاربردي، 31 (3)، 97-120. doi: 10.22108/jas.2020.11754 0.1712.
References
Books
Aiken, H. D. (2015). The Age of Ideology, Trans. Abutaleb Sarmi, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]
Arendt, H. (2023). Totalitarianism, Trans. Mehdi Tadini, Tehran: Kitab Parse. [In Persian]
Ariyanpour, Y. (2001). Hedayat's life and works, Tehran: Zovar.
Bagheri, Kh. (2012). Philosophical foundations of feminism, Tehran: Ministry of Science, Research and Technology, Office of Social Planning and Cultural Studies. [In Persian]
Bandehzadeh, Kh. (2012). Equality between men and women, Tehran: Roshangaran Publishing House and Women's Studies. [In Persian]
Beshler, J. (2010). What is ideology? A critique of western ideologies, Trans. Ali Asadi, Tehran: Sahami Anthah Company. [In Persian]
Coen, B. (2007) .Basics of Sociology, Trans. Gholam Abbas Tusli, Tehran: Samt. [In Persian]
General Encyclopaedia. (1988). Trans. Ali Asghar Halabi, Tehran: Peak Translation and Publishing Institute. [In Persian]
Hashemi, M. M. (2006). Criticism and analysis of selected short stories of Hedayat, Tehran: Rozgar. [In Persian]
Hedayat, S. (1964). Three drops of blood, Tehran: Jamehdaran. [In Persian]
Hedayat, S. (1977). Alavia Khanum, Tehran: Javidan. [In Persian]
Hedayat, S. (1993). Bof Kor, Tehran: Simorgh Publishing. [In Persian]
Hedayat, S. (2013). Scattered writings, Tehran: Amirkabir. [In Persian]
Jourkesh, Shapur (1998) Life, love and death from the perspective of Sadegh Hedayat, Tehran: Agah. [In Persian]
Katouzian, M. A. H. (2004). Sadegh Hedayat from legend to reality, Trans. Firouze Mohajer, Tehran: New Design. [In Persian]
Kianoush, M. (2012). Women and love in the world of Sadegh Hedayat, Los Angeles: Book Company. [In Persian]
Kozer, L., & Rosenberg, B. (2006). Basic Sociological Theories, Farhang Ershad translation, Tehran: Ni. [In Persian]
Lusher, M. (2016). Psychology of colors, Trans. Leila Mehradpi. Tehran: Hossam. [In Persian]
McLellan, D. (2010). Ideology, Trans. Mohammad Rafiei Mehrabadi, Tehran: Ashian. [In Persian]
Meslow, I. (2016). Psychology of a healthy personality, Trans. Shiva Roygarian, Tehran: Target. [In Persian]
MirAbdini, H. (2004). One hundred years of Iran's story writing, Tehran: Cheshme. [In Persian]
Shahandeh, N. (2013). Woman in Nietzsche's Thought, Tehran: Qaside Sera. [In Persian]
Tavasoli, Gh. A. (2006). Sociological Theories, Tehran: Samt. [In Persian]
Tyson, L. (2008). Theories of Contemporary Literary Criticism, Trans. Maziar Hosseinzadeh, Tehran: Today's View. [In Persian]
Yahaghi, Mohammad Jaafar (2004). Stream of Moments, Tehran: Jami. [In Persian]
Yousefi, Gh. H. (2000). Cheshme Roshan, Tehran: Scientific Publications. [In Persian]
Articles
Abdi, S. & Moradi, M. (2013). Reflection of examples of cultural poverty and the dominance of tradition in the field of short stories of Sadegh Hedayat and Zakaria Tamer with the focus on women in society. Adab Arabic Journal, 4(4), 71-90
doi:10.22059/jalit.2013.35134. [In Persian]
Foroutan, Y. (2020). Gender Stereotypes in Iran based on the Socio-Demographic Approach. Applied Sociology, 31(3), 97-120. doi: 10.22108/jas.2020.117540.1712. [In Persian]
Khorasani, M. (1999). Rereading the story of Dash Akel. Karnameh, 1(7), 63-78. [In Persian]
Portaqi Miandoab, S., & Aghdaei, T. (2021). Woman and her social position in the family and society (based on Zoya Pirzad's works). analysis and interpretation of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 13(49), 303-321. Doi:10.30495/dk.2021.686464.[In Persian]
Shokrovi, Sh. (2006). Investigation of the existence of short commonality and difference between Antoine Chekhov and Sadegh Hedayat. Research Journal of Humanities, (54), 313-330. [In Persian]