بررسی فرافکنی در قالب تمثیل در منطق‌الطیر عطار نیشابوری
الموضوعات :
فرشته ربیع
1
,
عالیه یوسف فام
2
,
افشین طیبی
3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران.
3 - استادیار گروه روانشناسی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه خوارزمی، قشم، ایران.
الکلمات المفتاحية: روانشناسی, فرافکنی, عطار نیشابوری, منطق‌الطیر, تمثیل,
ملخص المقالة :
فرافکنی در رفتار، گفتار و احساسات افراد و بخصوص در ادبیات فارسی وجود دارد و آثار آن در ارتباطات انسان با افراد و با جهان بیرون مشهود است که در قرون اخیر به عنوان یکی از مباحث علم روانشناسی مطرح شده‌است. رد پای این مفهوم در آثار کلاسیک بخصوص منطق‌الطیر عطار نیشابوری در شرح ماجرای سی مرغ در جستجوی سیمرغ دیده می‌شود؛ پرندگانی تمثیلی و نمادین که به دنبال محبوب ازلی و ابدی رهسپار سفری پر مخاطره هستند؛ گروهی از پرندگان بر حسب بینش درونی خود از رفتن در این راه امتناع می‌کنند و مطلوب غیر حقیقی را بر می‌گزینند و پندار خود را به محبوب حقیقی فرافکنی می‌کنند و در نهایت گروهی اندک به محبوب می‌رسند. روش تحقیق در این پژوهش بر مبنای هدف، توصیفی– تحلیلی است. یافته‌ها نشان‌می‌دهد که شکل فرافکنی با توجه به نمادین بودن شخصیت‌ها متفاوت است و از آنجایی که وحدت موضوع در کل اثر وجود دارد نوع فرافکنیها نیز از یک موضوع یکسان تبعیت‌می‌کند که در قالب جهان‌بینی‌های مختلف شخصیت‌ها مطرح شده‌است. در نتیجه هر کدام از شخصیت‌ها به نوعی ویژگی‌ها، افکار و احساسات خود را به مطلوب فرافکنی‌کرده‌اند و به سرکوبی یا انکار توانایی‌های خود پرداخته‌اند.
کتاب¬ها
اشرف‌زاده، رضا. (1373). تجلی رمز و روایت در شعر عطار نیشابوری، تهران: اساطیر.
بهرامی، هادی. (1383). آزمون‌های فرافکنی شخصیت، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
چشمه نور، مرتضی، و پویایی، جابر. (1392) .جنگ نرم از تهدید تا واقعیت، تهران: انتشارات صیاد.
شاملو، سعید. (1374) .مکتب‌ها و نظریه‌ها در روانشناسی شخصیت، تهران: رشد.
عطار نیشابوری، محمدبن ابراهیم. (1397) .منطق‌الطیر، تصحیح دکتر شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
فروزانفر، بدیع الزمان. (1397) .شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری، تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
فورد، دبی. (1390) .نیمۀ تاریک وجود، ترجمه فرناز فرود، تهران: نشر حمیدا.
کتابی، احمد. (1383) .فرافکنی در فرهنگ و ادب فارسی، تهران: علمی و فرهنگی.
گنجی، حمزه. (1386) .روانشناسی عمومی، تهران انتشارات ساوالان.
میرصادقی، جمال. (1376) .عناصر داستان، تهران: شفا.
يونگ، كارل گوستاو. (1395) .انسان و سمبولهايش، تهران: انتشارات جامي.
مقالات
آموزگار، شهلا. (1389). فرافکنی در داستان شیر و نخچیران مثنوی مولوی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد، 5(18و19)، 34-11.
اوداينيک، ولودیمیر. (1378). سیاست و ناخودآگاه. ترجمۀ علیرضا طیب. سیاسی– اقتصادی، (149و150)،42-51.
عباسی شکرباغانی، سپیده. (1395). فرافکنی در غزلیات سنایی. یازدهمین گردهمایی بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی دانشگاه گیلان، 2346-2366.
فروغی شهرام، خالدیان، محمدعلی، و عباسپور اسفندن، حسنعلی. (1401). بررسی تطبیقی وادی توحید از دیدگاه مولانا و عطار. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 14(54)، 319-341 doi: 10.30495/dk.2022.1954461.2454 .
کاظم‌خانلو، ناصر، و بیرانوند، نسرین. (1393). نگرشی عرفانی ـ روانشناسی بر مفهوم فرافکنی در غزلیات شمس. عرفان اسلامی،12(47)،99-77.
کتابی، احمد. (1386). چند مفهوم روانشناسی در اندیشه‌های مولوی. پژوهشی فرهنگ، (63 و 64)، 553-603.
محمدی آسیابادی، علی. (1385). فرافکنی و شخصیت بخشی در شعر حافظ. پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی (تربیت معلم)،14(52و53)،111-134.
پایان‌نامه‌ها
رحیمی، یدالله و همکاران. (1386). فرافکنی در مثنوی معنوی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه گیلان: دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی.
References
Books
Ashrafzadeh, R. (1994). Manifestation of mystery and narrative in Attar Neyshaburi's poetry, Tehran: Asatir. [In Persian]
Attar Neyshaburi, M. E. (2018). Manteqo-al-Teir, Ed. by Mohammad Reza Shafiei Kadkani, Tehran: Sokhan. [In Persian]
Bahrami, H. (2004). Personality projection tests, Publications of Allameh Tabatabai University. [In Persian]
Carl Gustav Jung, M. L. V. F. (2016). Man and his symbols, Tehran: Jami. [In Persian]
Cheshmeh Noor, M., & Poyaii, J. (2013). Soft war from threat to reality, Tehran: Sayyad. [In Persian]
Ford, D. (2011). The Dark Side of the Light Chasers, translated by Farnaz Froud, Tehran: Hamida Publishing. [In Persian]
Furouzanfar, B. (2018). Description and criticism of Sheikh farid-oddin Attar Neyshaburi's works, Tehran: Anjoman-e Asar o Mafakher-e Farhangi.
Ketabi, A. (2004). Projection in Persian culture and literature, Tehran: Scientific and cultural. [In Persian]
Mirsadeghi, J. (1997). Story elements, Tehran: Shafa. [In Persian]
Shamlou, S. (1995). Schools and theories in personality psychology, Tehran: Roshd. [In Persian]
Articles
Abbasi Shekarbaqani, S. (2016). Projecting in Sanai lyric poems. Eleventh International Meeting of the Association for the Promotion of Persian Language and Literature, University of Gilan, 2366-2346. [In Persian]
Amuzegar, Sh. (2010). A projection in the story of the lion and the Nakhchiran of Mulavi's Masnavi. the Faculty of Literature and Humanities. Shahrekord University, 5(19&18),34-11. [In Persian]
Foroghi, Sh., Khaledian, M. A., & Abbaspour Esfandan, H. A. (2022). A comparative study of Wadi Tawhid from the perspective of Rumi and Attar. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 14(54), 319-341.doi: 10.30495/dk.2022.1954461.2454. [In Persian]
Ganji, H. (2007) .General Psychology, Tehran, Savalan Publishing House.
Kazem Khanlu, N., & Beyranvand, N. (2014). Mystical-psychological attitude on the concept of projection in Shams lyric poems. Islamic Mysticism. 12(47),99-77. [In Persian]
Ketabi, A. (2007). Some concepts of psychology in Rumi's thoughts. Culture, (64 & 63). 603-553. [In Persian]
Mohammadi Asiyabadi, A. (2006). Projecting and characterizing in Hafez's poetry. the Faculty of Literature and Humanities (Teacher Training). 14 (53&52), 134-111. [In Persian]
Udaynik, V. (1999). Politics and the unconscious. Translated by Alireza Tayyeb. Political-Economic Journal. (150 & 149) 51-42. [In Persian]
Theses
Rahimi, Y. A., & Qther. (2008). Projection in the spiritual masnavi. Master's thesis. Gilan University: Faculty of Literature and Human Sciences. [In Persian]
