طرحواره‌های روانشناختی رابط نحو به نما در شعر «هدیه» فروغ فرخزاد
الموضوعات :راشین مبشری 1 , حسین حسن پور آلاشتی 2 , مرتضی محسنی 3
1 - دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
الکلمات المفتاحية: فروغ فرخزاد, تصویر, آرایه, طرحواره, دستور زبان,
ملخص المقالة :
نحوۀ فکر کردن که حاصل تأثیر فرآیندهای مغزی است می‌تواند انواع قواعد نحوی را تولید نماید؛ بنابراین انواع عوامل شامل انگیزه، ترس، تأکید و ... باعث جابه‌جایی جایگاه کلمات و تولید انواع آرایۀ بیانی و کلامی می‌شود که این نیز به نوبۀ خود منطق‌های تصویری مختلفی را به وجود می‌آورد. طرحواره‌ها مرز مشترک میان مولف، متن و مخاطب هستند که بر اساس منطق خاص تصویری می‌توان آن‌ها را بازنمایی کرد. بر اساس همین رویکرد و با توجه به هم‌پوشانی تفسیر متن و مولف و تاییدهای روانشناختی شعر هدیه فروغ فرخزاد از تصویر سینمایی بهره می‌گیرد، چرا که این شعر بر مبنای تصاویر عمق بر پایۀ تصاویر اثباتی از طریق قابلیت حسّی (بینایی) و تجسّم عمل (نور و تاریکی) به کار گرفته شده است. به لحاظ ساختار تصویرپردازی، شب و تاریکی به‌عنوان تصویر مرکزی، در کانون قرار دارد که با استفاده از مجاز و همچنین با بهره از نمادپردازی، با هدف اختصار که نمای بسته را توجیه می‌کند، تصاویر شعری خلق شده‌اند. لحن این تصویر بر اساس موسیقی شعر که بر وزن بحر مجتث است، لحنی غمگین دارد و در نتیجه ریتمی آهسته در ارائه را می‌طلبد. این شعر دارای دو بند است که با توجه به محتوا باعث می‌شود مرحلة آغازین و پایانی در تصویر متضاد باشند. همچنین این شعر به لحاظ کارکردی، اجتماعی است و همچون بیانیه‌ای انتقادی، هم به نقد جامعه و هم به راه برون‌رفت از بن‌بست اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد.
کتاب‌ها صفوی، کوروش (1383) از زبانشناسی به ادبیات، جلد 1، تهران: سورة مهر. فرخزاد، فروغ (1375) جاودانه زیستن، در اوج ماندن، به کوشش بهروز جلالی، تهران: مروارید. فرخزاد، فروغ (1382) تولدی دیگر، تهران: مجرد. کوچش، زلتن (1394) استعاره در فرهنگ، مترجم نیکتا انتظام، تهران: سیاهرود. مقالات طهماسبی، فرهاد، و صارمی، زهره. (1392). تحلیل و بررسی تصویر شعری و معرفی ساختار آن در شعر احمد شاملو. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 5(16)، 235-262. گلفام، ارسلان، و یوسفی‌راد، فاطمه. (1381) زبانشناسی شناختی و استعاره. تازه‌های علوم شناختی، 4(۳)، ۵۹-۶۴. محمدی آسیابادی، علی، صادقی، اسماعیل، و طاهری، معصومه. (1391). طرحواره حجمی و کاربرد آن در بیان تجارب عرفانی. پژوهش‌های ادب عرفانی، 6(2)، 141-162. پایان‌نامه‌ها گندمکار، راحله (1388) بررسی معنایی أفعال مرکب اندام بنیاد در زبان فارسی، رویکردی شناختی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، زبانشناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبایی. یوسفی‌راد، فاطمه (1382) بررسی استعاره زمان در زبان فارسی، رویکرد معناشناسی شناختی، پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
_||_Books Farrokhzad, Forough (1996) Living immortally, staying at the peak, by Behrouz Jalali, Tehran: Morvarid. [In Persian] Farrokhzad, Forough (2003) Another Birth, Tehran: mojarad. [In Persian] Kochsh, Zeltan (2015) Metaphor in Culture, Trans. Nikta Entezam, Tehran: Siahroud. [In Persian] Safavi, kourosh (2004) From Linguistics to Literature, Volume 1, Tehran: Surah Mehr. [In Persian] Articles Golfam, A., & Yousefi rad, F. (2002). Cognitive Linguistics and Metaphors. Advances in Cognitive Sciences, 4(3), 59-64. [In Persian] Mohamadi Asiabadi, A., Sadeghi, E., & Taheri, M. (2012). The Container Schema and its Usage in the Expression of Mystical Experiences. Research on Mystical Literature, 6 (2), 141-162. [In Persian] Tahmasebi, F., & Saremi, Z. (2013). An Analytical Study of Poetical image and Introducing Its Structure in the Poems of Ahmad Shamlou. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 5(16), 235-262. [In Persian] Thesie Gandmakar, Raheleh (2009) Semantic study of the compound verbs of the foundation in Persian, Cognitive Approach, Master Thesis, General Linguistics, Allameh Tabatabai University. [In Persian] Yousefi Rad, Fatemeh (2003) A Study of the Metaphor of Time in Persian, Cognitive Semantics Approach, Master Thesis. Tarbiat Modares University. [In Persian] Latin References Kress, G., Van Leeuwn, T. (1996) Reading Images: The Grammar of visual Design, Routledge.
