تحلیلی بر جایگاه «دکلمه» در متون شعر سنتی و نو فارسی
الموضوعات :
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان شیراز، شیراز، ایران
الکلمات المفتاحية: دکلمه, خوانش, شعر کهن و نو فارسی, شعر فرمالیستی, شعر نیمایی,
ملخص المقالة :
نیمایوشیج اولین بار در عرصۀ شعر فارسی از واژۀ «دکلمه» در توضیح یکی از مؤلّفه‌های شعر خود استفاده کرد. این موضوع که دکلمۀ یک شعر در سنت ادبی ما چه جایگاهی داشته و شعر نو چه تحولی در آن ایجاد کرده‌است مورد بحث این نوشتار است. منظور از دکلمۀ شعر در این پژوهش، شیوۀ ارائه گفتاری شعر و تأثیر این شیوه بر چگونگی به کارگیری آواها و سکون‌ها در وزن‌های شعر سنتی و نو است؛ به گونه‌ای که در ترکیب با عوامل فرا متنی(عناصر فرهنگی، اعتقادی، اجتماعی و...) که از بیرون متن بر متن تاثیر می‌گذارند به ایجاد ساختار شعر منجر شود. در این پژوهش سعی خواهد شد به روش توصیفی-تحلیلی (کتابخانهای) پس از بررسی و تبیین اجمالی جایگاه دکلمه در سنت شعر فارسی به نقش آن در شکل گیری ساختار شعر نو پرداخته شود. در ادامۀ مقاله، چند شعر از نیمایوشیج، احمد شاملو و یدالله رویایی با رویکرد فرمالیستی بررسی خواهد شد تا نشان داده شود که موضوع دکلمه، نه تنها در شعر نیمایی بلکه در شعر فولکلور و فرمالیستی نیز یک مؤلّفۀ اساسی محسوب می‌شود؛ حال آن‌که در سنت ادبی ما، شعر، همواره به عنوان موضوعی نوشتاری مطرح بوده‌است.
کتاب¬ها
احمدی، بابک. (1382). ساختار و تاویل متن، تهران: نشر مرکز.
براهنی، رضا. (1388). خطاب به پروانه¬ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم، تهران: نشر مرکز.
بهرام¬پور عمران، احمد رضا. (1389). در تمام طول شب: بررسی آراء نیمایوشیج، تهران: مروارید.
پورنامداریان، تقی.(1377). خانه¬ام ابری است: شعر نیما از سنت تا تجدد، تهران: سروش
ثروت، منصور. (1397). نیما و نظریه ادبی، تهران: علمی.
حمیدیان، سعید. (1381). داستان دگردیسی: روند دگرگونی‌های شعر نیمایوشیج، تهران: نیلوفر.
خطیب رهبر، خلیل.( 1383). دیوان حافظ شیرازی، تهران: صفی علیشاه.
رویایی، یدالله. ( 1382). دلتنگی‌ها، گرگان: آژینه.
رویایی، یدالله. (1386). من گذشته امضاء، تهران: كاروان.
رویایی، یدالله. (1387). مجموعه اشعار یدالله رویایی، تهران: نگاه.
شاملو، احمد. (1372). هوای تازه، تهران: نگاه و زمانه.
قزوینی، محمد و مدرس رضوی. (1338). المعجم فی معاییر اشعار العجم، تهران: دانشگاه تهران.
معین، محمد. (1380). چهار مقاله نظامی عروضی سمرقندی، تهران: امیر کبیر.
یوشیج، نیما. (1368). نامه‌ها، به کوشش سیروس طاهباز. تهران: زمانه.
یوشیج، نیما. (1369). درباره شعر و شاعری، به کوشش سیروس طاهباز. تهران: زمانه.
یوشیج، نیما. (1371). مجموعه کامل اشعار نیمایوشیج، به کوشش سیروس طاهباز. تهران: نگاه.
مقالات
رحیمی¬نژاد، کاظم. (1398). تحلیل نسبت شعر و نظریه در آثار یدالله رویایی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی( دهخدا). 11(41)، 191-212
رضوانیان، قدسیه. (1393). بررسی تطبیقی نظریه گفت¬وگویی نیمایوشیج و میخائیل باختین. ادبیات پارسی معاصر. 4(1)، 71- 83.
منابع انگلیسی
The Great Soviet Encyclopedia, 3rd Edition (1970-1979). Retrieved June 17 2022 from https://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Declamation
.
References
Books
Ahmadi, Babak. (2003). Saakhtar va ta'vile matn, Tehran: Nashr-e-Markaz. [In Persian]
Bahrampour Imran, Ahmad Reza. (2010). Dar tamaame toole shab: barrasiye araye nimayooshij, Tehran: Morvarid. [In Persian]
Baraahani, Reza. (2009). Khetab be parvaaneha, Tehran: Nashr-e-Markaz. [In Persian]
Hamidian, Saeed. (2002). Daastaane Dagher Disi: Ravande Degargoonihaye She're Nimayoshij, Tehran: Nilofar. [In Persian]
Khatib rahbar, Khalil. (2004). Divan- e-Hafez Shirazi, Tehran: Safi Alisha. [In Persian]
Moin, Mohammad. (2001). Chahaar maghaaheh Nezami Aroozi Samarkandi, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Pournamdarian, Taghi(2008). Khaneham abreest, Tehran: Soroosh. [In Persian]
Qazvini, Mohammad, & Modares Razavi. (1959). Almo,jam fi ma,ayeere asha,rrlajam, Tehran: Daaneshgaahe Tehran. [In Persian]
Royaee, Yadollah. (2003). Deltangiha, Gorgan: Azineh. [In Persian]
Royaee, Yadollah. (2007). Mane Gozashteh Emzaa, Tehran: Karvan. [In Persian]
Royaee, Yadollah. (2008). Divane Ash'aare Yadollah Royaee, Tehran: Negah. [In Persian]
Shamloo, Ahmad. (1993). Havaaye taazeh, Tehran: Negaah and Zamaaneh. [In Persian]
Thervat, Mansour. (2017). Nima Va Nazariyeye Adabi, Tehran: Elmi. [In Persian]
Yoshij, Nima. (1989). Naamehaa, By the efforts of Sirus Tahabaz, Tehran: Zamaneh. [In Persian]
Yoshij, Nima. (1990). Darbaareye she,r va sha,eri, By the efforts of Sirus Tahabaz, Tehran: Zamaneh. [In Persian]
Yoshij, Nima. (1992). Majmooeye Kamele Ash'are Nimayooshij, By the efforts of Sirus Tahabaz. Tehran: Negah. [In Persian]
Articles
Rahiminejad, Kazem. (2018). Analysis of the relationship between poetry and theory in the works of Yadullah Royai. interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 11(41), 191-212. [In Persian]
Rezvanian, Qudsiyeh. (2013). Comparative study of the dialogue theory of Nimayoshij and Mikhail Bakhtin. Contemporary Persian literature, 4(1), 71-83. [In Persian]
