اغراض ثانویه جملات امری در ابیات تعلیمی بوستان سعدی
الموضوعات : Stylistics (with literary and artistic features)زینب قربانی 1 , سیدمحمود سیدصادقی 2 , سید احمد حسینی کازرونی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.
3 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.
الکلمات المفتاحية: ادبیات تعلیمی, بوستان, سعدی, معانی, جملات امری,
ملخص المقالة :
واژۀ انشا در لغت به معنی به وجود آوردن و در اصطلاح ادبی، مراد سخنی است که ذاتاً راست باشد. این‌گونه جملات به دو نوع طلبی و غیر طلبی تقسیم می‌شود. جملات امری یکی از انواع انشای طلبی است. امر، بهمعنی دستور دادن و طلب انجام کار به طریق بزرگی و برتری است. گاهی هم از حالت حقیقی خود خارج می‌شود و شاعر یا نویسنده آن را برای اهداف دیگری همانند استرحام، تمنا و آرزو، ارشاد و غیره، از آن استفاده می‌کند. سعدی از جمله شاعران مطرح حوزۀ ادبیات تعلیمی از ظرفیتهای زبانی، بیشترین بهره‌برداری کرده و از ساختار ویژۀ گفتار، برای بیان ظرافتهای معنایی و اهداف بلاغی استفاده نموده است. این پژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای است، درصدد بررسی اغراض ثانوی امر ارشادی در ابیات تعلیمی بوستان میباشد تا مشخص شود که سعدی در بوستان از فعل امر برای کدام اغراض ثانویه و بیان کدام معانی استفاده کرده است. همچنین بسامد کاربرد هرکدام از اغراض ثانوی امر، مشخص گردد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که سعدی به 29 غرض ثانوی جملات امر ارشادی توجه و عنایت داشته است که پربسامدترین آنها عبارتند از امر ارشادی اقناعی 78 مورد (36/ 8%)، امر ارشادی ترغیبی 60 مورد (43/6%)، امر ارشادی تحریضی 46 مورد (93/ 4) و امر ارشادی اندرزی 39 مورد (18/4%) است.
کتاب¬ها
رجایی، محمدخلیل. (1392). معالم البلاغه، شیراز: دانشگاه شیراز.
سعدی، مصلح الدین. (1366). بوستان، تهران: امیرکبیر.
هاشمی، احمد. (1388). جواهر البلاغه، ترجمه حسن عرفان، قم: بلاغت.
همایی، جلال‌الدین. (1370). معانی و بیان، به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: نشر هما.
مقالات
باقری خلیلی، علی اکبر، و محمودی نوسر، مریم. (1392). منظور شناسی جمله های پرسشی در غزلیات سعدی. سبک¬شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 6(1 (پی در پی 19))، 43-57.
برزویی، رضا، و محمدی، هوار. (1397). بررسی اغراض ثانوی جملات انشایی در بوستان سعدی. نخستین همایش ملی تحقیقات ادبی با رویکرد مطالعات تطبیقی، تهران.
سمسار خیابانیان، فتانه، پاشایی فخری، کامران، و عادل¬زاده، پروانه. (1395). تأملی بر اخلاق و مراقبت در مکتب تربیتی سعدی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی(دهخدا)، 9(32)، 51-94.
صالحی، فاطمه و شاملی، نصرالله.(1396). بررسی تطبیقی مباحث علم معانی و نظریه سیستمی نقش‌گرای هلیدی با تکیه بر بوستان سعدی. مطالعات نظریه و انواع ادبی،2(2)، 67-102.
صالحی، فاطمه. (1395). زیبایی‌شناسی مبحث بلاغی فصل و وصل در بوستان سعدی. دومین کنفرانس بین‌المللی ادبیات و پژوهش‌های تطبیقی، گرگان.
ماهیار، عباس، و افضلی راد، رحیم. (1393). بررسی اغراض ثانویه جملات امری در غزلیات سعدی. سبک¬شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 7(2 (پی در پی 24))، 123-136.
مشهدی، محمدامیر، اتحادی، حسین، و عبادی¬نژاد، لیلا. (1398). بلاغت استفهام در بوستان سعدی. جستارهای زبانی، ۱۰(۴)، ۱۴۳-۱۷۲. dor:20.1001.1.23223081.1398.10.4.10.8
پایان¬نامه¬ها
اکبری، حمیدرضا. (1383). منظورشناسی اشعار پرسشی بوستان سعدی. پایان¬نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما، رحمان صحراگرد، دانشگاه شیراز.
دیناری، اسد. (1395). رویکرد بلاغی مسند و مسندالیه در غزلیّات سعدی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. استاد راهنما دکتر حسن حیدری. دانشگاه اراک.
صفری فروشانی، حکمت¬الله. (1390). تبیین و تحلیل شیوه‌های ارتباط با مخاطب در بوستان سعدی بر اساس علم معانی. رسالۀ دکتری. استاد راهنما سیدمرتضی هاشمی. دانشگاه اصفهان.
References
Books
Hashemi, Ahmed. (2010). Javaher al-Balagheh, Trans. Hassan Irfan, Qom: Balaghat. [In Persian]
Homai, Jalaluddin. (1992). Meanings and expressions, by the efforts of Mahdekht Bano Homai, Tehran: Homa publishing. [In Persian]
Rajaee, Mohammad Khalil. (2012). Al Balagha teacher, Shiraz: Shiraz University. [In Persian]
Saadi, Mosleh al-Din. (1987). Bostan, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Articles
Bagheri Khalili, A. A., & Mahmoudi Nosar, M. (2013). The semantics of interrogative sentences in Saadi's ghazals. Stylistics of Persian Poetry and Prose (Bahar Adab), 6(1 (serial 19), 43-57. [In Persian]
Borzoei, R., & Mohammadi, H. (2018). Studying the secondary purposes of essay sentences in Saadi's Garden. First National Conference on Literary Research with a Comparative Studies Approach, Tehran. [In Persian]
Mahyar, A., & Afzali Rad, R. (2014). A study of the secondary purposes of imperative sentences in Saadi's sonnets. Stylistics of Persian Poetry and Prose (Bahar Adab), 7(2 (serial 24)), 123-136. [In Persian]
Mashhadi, M. A., Ittehadhi, H., & Ebadinejad, L. (2019). The rhetoric of interrogative in Saadi's Garden. Linguistic Research, 10(4), 143-172. dor:20.1001.1.23223081.1398.10.4.10.8. [In Persian]
Salehi, F. (2016). The aesthetics of the rhetorical topic of chapter and connection in Saadi's Garden. The second international conference on literature and comparative research, Gorgan. [In Persian]
Salehi, F., & Shamli, N.A. (2017). A comparative study of the topics of semantics and Halliday's role-oriented systemic theory with emphasis on Saadi's Garden. Studies in Literary Theory and Genres, 2(2), 67-102. [In Persian]
Samsar Khiabanian, F., Pashaei Fakhri, K., & Adelzadeh, P. (2016). A Reflection on Ethics and Care in Saadi's Educational School. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 9(32), 51-94. [In Persian]
Theses
Akbari, Hamid Reza. (2004). Etymology of the Interrogative Poems of Saadi's Garden. Master's thesis, supervisor, Rahman Sahragerd, Shiraz University. [In Persian]
Dinari, Asad. (2015). Rhetorical approach of Musnad and Musnadalia in Saadi's Ghazals. Master's thesis. Dr. Hasan Heydari's supervisor. Arak University. [In Persian]
Safari Forushani, Hikmatullah. (2010). Explanation and analysis of methods of communication with the audience in Saadi garden based on the science of meanings. Doctoral dissertation. Supervisor Syed Morteza Hashemi. University of Esfahan. [In Persian]
