بررسی تقابل ها در پنج داستان منتخب از بخش تاریخی شاهنامه (بهرام گور، خسرو انوشیروان، یزدگرد سوم، اردشیر بابکان، بهمن) بر مبنای رویکرد تقابل لویی استروس
الموضوعات :
زهرا ایرانمنش
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان کرمان، کرمان، ایران.)
الکلمات المفتاحية: انگیزه های تقابل, تقابل, بخش تاریخی شاهنامه, لوی استروس, داستان,
ملخص المقالة :
در این مقاله به بررسی تقابل ها در پنج داستان منتخب از بخش تاریخی شاهنامه (بهرام گور، پادشاهی خسرو انوشیروان، یزدگرد سوم، اردشیر بابکان، بهمن) بر مبنای رویکرد تقابل لویی استروس پرداخته ایم. روش تحقیق به صورت کتابخانه ای و مبتنی بر سندپژوهی و نوع آن، تحلیلی-توصیفی است. بررسی تقابل در داستان های مورد بررسی نشان می دهد که عنصر تقابل در این داستان ها بسیار برجسته و پررنگ است و در واقع طرح هر کدام از این داستان های تاریخی بر مبنای تقابل است. نوع تقابل ها در این داستان ها به دلیل تاریخی بودن آن ها، عمدتا از نوع تقابل شخصیت های انسانی است. تقابل های دیگری نیز غیر از تقابل میان شخصیت های انسانی در این داستان ها دیده می شود، که از میان آن ها می توان به تقابل ایدئولوژی ها، عدالت و ظلم، فضایل و رذایل اخلاقی، تقابل صفات انسانی همچون جنگاوری و شجاعت با ضعف و ناتوانی، تقابل نژادی و قومی و مواردی از این قبیل اشاره کرد. در مجموع، با اینکه داستان های منتخب، از نوع داستان های تاریخی هستند، اما مؤلفه های رویکرد و نظریة لوی استروس در آنها دیده می شود و انگیزۀ این شخصیت ها از تقابل، صرفا انگیزه های ذکر شده در کتب تاریخی نیست، بلکه آرمان ها و اهداف و همچنین تیپ شخصیتی و خصایل روانی آنها نیز در این تقابل ها تأثیر مستقیم گذاشته است.
کتاب‌ها
آموزگار، ژاله (1380) دوگانگی نیکی‌ها و بدی‌ها و برادران دروغین نیکی‌ها در اخلاق زرتشتی، تـهران: اساطیر.
استروس، لوی (1386) توتمیسم، ترجمۀ مسعود راد، تهران: توس.
استروس، لوی (1385) اسطوره و معنا، گفتگوهایی با لوی استروس، ترجمۀ شهرام خسروی، تهران: مرکز.
اسلامی ندوشن، محمد علی (1376) زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تهران: شرکت سهامی انتشارات.
برتنس، هانس (1391) مبانی نظریۀ ادبی، ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی.
بهار، مهرداد (1389) پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگاه.
پیشگاهی فرد، زهرا؛ قره بیگی، مصیب (1392) جغرافیای پساساختارگرا، تهران: نشر زیتون سبز.
جلیلیان، شهرام (۱۳۹۶) تاریخ تحولات سیاسی ساسانیان، تهران: سمت.
شاربونیه، ژرژ (1372) مردمشناسی و هنر، گفت و شنودی با لوی استروس، ترجمۀ حسین معصومی همدانی، تهران: گفتار.
صفا، ذبیح‌الله (۱۳۶۳) حماسه‌سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1371) شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق، 8 جلد، تهران: نشر نگاه،.
فردوسی، ابوالقاسم (1380) شاهنامه فردوسی، بر اساس نسخه نه جلدی چاپ مسکو، تهران: ققنوس.
فردوسی، ابوالقاسم (1386) شاهنامه، به اهتمام جلال خالقی مطلق، با همکاری محمود امیدسالار و ابوالفضل خطیبی، تهران: فروزش.
لیچ، ادموند (1350) لوی استروس، ترجمۀ حمید عنایت، تهران: خوارزمی.
وایزمن، بوریس و جودی گووز (1392) لوی استروس، ترجمۀ نورالدین رحمانیان، تهران: پردیس.
مقالات
عبادی جمیل، سعید، رضایی دشت ارژنه، محمود، قلعه خانی، گلنار. (1395). بررسی اسطورۀ ضحاک بر اساس ساختار تقابل‌های دوگانۀ کلود لوی‌استروس. جستارهای نوین ادبی، 49(4)، 67-92. doi: 10.22067/jls.v49i4.61660.
معماریان، انسیه. (1390). خیانت در شاهنامه (با نگاهی به دو داستان رستم و شغاد و سیاوش و سودابه). تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 3(10)، 163-202.
_||_Books
Amoozgar, Jaleh (2001) The Duality of the Good and the Bad and the False Brotherhood of the Good in the Zoroastrian Ethics, Tehran: Myths.
Bertens, Hans (2012) Fundamentals of Literary Theory, translated by Mohammad Reza Abolghasemi, Tehran: Mahi.
Charbonnier, George (1993) Anthropology and Art, Interview with Levi Strauss, translated by Hossein Masoumi Hamedani, Tehran: Speech.
Eslami Nodooshan, Mohammad Ali (1997) The Life and Death of Heroes in the Shahnameh, Tehran: Publishing Company.
Ferdowsi, Abolghasem (1992) Shahnameh, edited by Jalal Khaleghi Motlagh, 8 volumes, Negah Publishing, Tehran.
Ferdowsi, Abolghasem (2001) Ferdowsi Shahnameh, based on the nine-volume edition published in Moscow, Tehran: Phoenix.
Ferdowsi, Abolghasem (2007) Shahnameh, by Jalal Khaleghi Motlagh, in collaboration with Mahmoud Omidsalar and Abolfazl Khatibi, Tehran: Foroozeh.
Jalilian, Shahram (2017) History of Sassanid political developments, Tehran: Samat.
Leach, Edmund (1971) Levi Strauss, translated by Hamid Enayat, Tehran: Kharazmi.
Madibahar, Mehrdad (2010) Research in Iranian mythology, Tehran: Agah.
Pishgahi Fard, Zahra, Qarabeigi, Mosayeb (2013) Poststructural Geography, Tehran: Green Olive Publishing.
Safa, Zabihullah (1984) Epic in Iran, Tehran: Amirkabir.
Strauss, Levy (2006) Myth and Meaning, Conversations with Levy Strauss, translated by Shahram Khosravi, Tehran: Markaz.
Strauss, Levy (2007) Totism. Translated by Massoud Rad, Tehran: Toos.
Weisman, Boris and Judy Goz (2013) Levi Strauss, translated by Noureddin Rahmanian, Tehran: Pardis.
Articles
Ebadijamil, S., Rezayi Dasht Arzhane, M., & Ghale Khani, G. (2016). Analysis of the Myth of Zahhak: The Structure of Dual Contrast of Levi-Strauss in Focus. Literary Studies, 49(4), 67-92. doi: 10.22067/jls.v49i4.61660.
Me’marian, E. (2012). Reachery in Shahnameh( By the glance to two stories, Rostam and Shaghad, Siyavash and Sodabeh). Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 3(10), 163-202.
