بررسی خواستگاری زنان از مردان در شاهنامۀ فردوسی با رویکرد روان شناختی کارل گوستا یونگ
الموضوعات :
مریم سعید
1
,
علی عشقی سردهی
2
,
سیدعلی اکبر شریعتی فر
3
,
سعید روزبهانی
4
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.
الکلمات المفتاحية: خواستگاری, آنیما, شاهنامه فردوسی, یونگ, آنیموس,
ملخص المقالة :
در شاهنامۀ فردوسی در آن چه مربوط به دورۀ پهلوانی و اساطیری است به خواستگاری دختران از پسران یا زنان از مردان برمی‌خوریم که با فرهنگ و عُرف امروز ما سازگاری ندارد، اما حقیقتی است از روزگار پهلوانی و آغاز پیدایش حکومت های نخستین که بر مدار کشاورزی و گله داری ونیاز به زمین های آباد شکل گرفته اند. پهلوانان که تنومندی و نیرومندی ویژه دارند در جنگ ها و حکومت های نخستین مقامی والا پس از شاهان و گاه حتی برتر از شاهان قرار می گیرند؛ بنابراین دختر بزرگان و شاهزاده خانم ها آرزو دارند با پهلوانان ازدواج کنند تا دارای فرزندان سالم و نیرومند شوند که بعدها ارج خانوادگی را پاس بدارند. پژوهندگان این گفتار بر آن هستند با رویکرد روان شناختی کارل گوستا یونگ، روان شناس نامدار غربی، که بر مبنای آنیما و آنیموس در ناخودآگاه روان زنان و مردان وجود دارند و به صورت انگیزۀ درونی و بیرونی در خود آگاه پدیدار می شوند بپردازند و عملکردها و حوادث ناشی از شکل گیری آنیما و آنیموس را به دو صورت مثبت و منفی واکاوی نمایند. این پژوهش که به روش (توصیفی _ تحلیلی_ تطبیقی) انجام می گیرد نشان می دهد که انتخاب همسر در شاهنامه در دورۀ پهلوانی در ناخودآگاه روان شخصیت های داستان جای دارد که زنان می توانند نماد آنیمای مثبت و منفی موجود در روان انسان بوده و در سرنوشت شاهزادگان و پهلوانان مؤثر باشند.
کتاب ها
آبادی باویل، محمد (1350) آیین ها در شاهنامه فردوسی، چاپ 1، تهران: انتشارات کمیته استادان.
اسلامی ندوشن، محمدعلی (1381) زندگی و مرگ پهلوانان، چاپ 6، تهران: نشر آثار.
ستاری، جلال (1375) سیمای زن در فرهنگ ایران، تهران: مرکز.
سرامی، قدمعلی (1378) از رنگ گل تا رنج خار، چاپ 3، تهران: علمی و فرهنگی.
صفا، ذبیح اﷲ (1384) حماسه سرایی در ایران، چاپ 7، تهران: امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1366) شاهنامه(8جلدی)، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
فره وشی، بهرام (1358) فرهنگ فارسی به پهلوی، چاپ 2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
فره وشی، بهرام (1358) فرهنگ زبان پهلوی، چاپ 3، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
گرین، ویلفرد و دیگران (1383) مبانی نقد ادبی، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر نیلوفر.
یونگ، کارل گوستا (1378) روان شناسی و کیمیاگری، ترجمه پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
یونگ، کارل گوستا (1381) انسان و سمبل هایش، ترجمه محمود سلطانیه، چاپ 6، تهران: نشرجامی.
مقالات
اقبالی، ابراهیم، قمری گیوی، حسین، مرادی، سکینه (1386) تحلیل داستان سیاوش بر پایۀ نظریات یونگ، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 8، صص85-69.
خسروی، اشرف، طغیانی، اسحاق (1389) تحلیل روان کاوانۀ شخصیت سودابه و رودابه (یگانه های دو سویۀ شاهنامه)، فصلنامه علمی پژوهشی کاوش نامه، شمارۀ21، صص37-10.
سیف، عبدالرضا، سلمانی نژاد مهرآبادی، صغری و موسی وند، نسرین (1391) بررسی و تحلیل چیستی و چگونگی ظهور کهن الگوی آنیما و آنیموس در شعر طاهره صفار زاده، مجله زن در فرهنگ و هنر، دورۀ4، شمارۀ 1، صص126-107.
لطفی، اسداﷲ، قربانی، فتح الله (1388) خواستگاری از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی، فصلنامۀ علمی_ ترویجی بانوان شیعه، شمارۀ 20، صص93-65.
قائمی، فرزانه، یاحقی، محمدجعفر (1388) اسب پرتکرارترین نمادینه جانوری در شاهنامه و نقش آن در تکامل کهن الگوی قهرمان، فصلنامه زبان و ادب پارسی ، شمارۀ 42 ، صص26-9.
محمودی، مریم و خادمی، احمد (1396) بررسی تطبیقی-تحلیلی اسطورۀ زال و رودابه با اسطوره های ایرانی و مصری، فصلنامۀ علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، شمارۀ 44، صص: 85-59.
_||_Books
Abadi Bavil, Mohammad (1971) Rituals in Ferdowsi's Shahnameh, 1nd Edition, Tehran: Teachers Committee Publications.
Islami Nadooshan, Mohammad Ali (2002) The Life and Death of Heroes, 6nd Edition, Tehran: Publication of Works.
Sattari, Jalal (1996) The image of women in Iranian culture, Tehran: Center.
Sarami, Ghadmali (1999) From the color of flowers to the suffering of thorns, 7th edition, Tehran: Scientific and cultural.
Safa, Zabihollah (2005) Epic writing in Iran, 7th edition, Tehran: Amirkabir.
Safaei, Hossein Vamami, Assadollah (2009) Brief Family Law, 8th Edition, Tehran: Mizan Publishing.
Ferdowsi, Abolghasem (1987) Shahnameh, (8 volumes), by the efforts of Jalal Khaleghi Motlagh, Tehran: Great Islamic Encyclopedia Center.
Farahvashi, Bahram (1979) Persian to Pahlavi culture, 2nd edition, Tehran: University of Tehran Press.
Farahvashi, Bahram (1979) Pahlavi language culture, 3nd edition, Tehran: University of Tehran Press.
Green, Wilfred et al (2004) Fundamentals of Literary Criticism, translated by Farzaneh Taheri, Tehran: Niloufar Publishing.
Jung, Carl Gusta (1999) Psychology and Alchemy, translated by Parvin Faramarzi, Mashhad: Astan Quds Razavi.
Jung, Carl Gusta (2008) Man and His Symbols, translated by Mahmoud Soltanieh, 6nh edition, Tehran: Jami Publishing.
Articles
Ebrahim, Eghbali (2007) Analysis of Siavash's story based on Jung's theory, Quarterly Journal of Persian Language and Literature Research, No. 8, pp. 85-69.
Lotfi, Assadollah Vaghbani Fathollah (2009) Courtship from the perspective of Islamic jurisprudence, Shiite Women Extension Scientific Quarterly, No. 21, pp. 37-10.
Seif, Abdolreza and Soghra Salmaninejad and others (2012) Study and analysis of what and how anima and animus appeared in Tahereh Saffarzadeh's poetry, Journal of Women in Culture and Art, No. 4, pp. 126-107.
Ghaemi, Farzaneh and Mohammad Jafar Yahaghi (2009) The horse is the most frequent animal symbol in Shahnameh and its role in the evolution of the hero's archetype, Quarterly Journal of Persian Language and Literature, No. 42, pp. 26-9.
Mahmoudi, Maryam and Ahmad Khademi (2017) Comparative-analytical study of Zal and Rudabeh myths with Iranian and Egyptian myths, Scientific Quarterly of Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), No. 44, pp. 85-59.
