بررسی رنگ در ادبیات معاصر فارسی و عربی (مطالعه موردی اشعار قیصر امین‌پور و آدونیس)

الموضوعات :

الهام کریمی ¹ , رحیمه چولانیان ² , سهاد جادری ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران.

تاريخ الإرسال : 24 الخميس , ذو القعدة, 1443 تاريخ التأكيد : 26 الأربعاء , محرم, 1444 تاريخ الإصدار : 04 الخميس , ذو الحجة, 1444

الکلمات المفتاحية: قیصر امین‌پور, آدونیس, ادبیات تطبیقی, ادبیات معاصر, رنگ,

ملخص المقالة :

عناصر اساسی در تصاویر ادبی و صور خیالی همچون استعاره، تشبیه، کنایه، مجاز، مطابقت حواس و غیره، به رنگ‌ها بستگی دارند، رنگ جایگاه مهم و برجسته ای دارد؛ زیرا به کلمات ادبی بُعد، جهت و عمق می بخشد و نیز تأثیر فراوان آن در زندگی و روحیات ما نمایان است، شاعران از این عنصر برای عینیت بخشیدن به مفاهیم ادبی خود بهره می جویند. تأثیر وافر رنگ‌ها، بسیاری از محققین را به بررسی اثرات و ابعاد آن‌ها، چه مثبت و چه منفی تشویق نموده و هر یک از آن‌ها به گونه ای سعی در نشان دادن این تأثیرات به دیگران هستند. در این مقاله تلاش شده است تا با شیوه توصیفی- تطبیقی به بررسی رنگ به عنوان یکی از عناصر اصلی و مهم در ادبیات معاصر، به ویژه در اشعار آدونیس و قیصر امین‌پور، و نیز به ارزیابی اشعار این دو شاعر سوری و ایرانی پرداخته شود. بارزترین دستاورد این پژوهش آن است که این دو شاعر شش رنگ سیاه، سفید، آبی، سبز، قرمز و زرد را با کمیت های مختلفی جهت انعکاس و بیان مقاصد و مضامین مختلفی که اغلب ناشی از شرایط اجتماعی جامعه بود، به کار بردند و از کاربست نمادین آن‌ها جهت افزدون به غنای اشعار خود بهره بردند.

المصادر:

کتاب‌ها

قرآن کریم. ابراهیم سلیم، فکری (2009) فن الرّباعی عند القیصر امین‌پور، قاهره: مصر.

أدونیس، أحمد سعید علی (1988) الأعمال الشعریة الکاملة، بیروت: دار العوده.

أدونیس، أحمد سعید علی (1994) أبجدیة ثانیة، دارالبیضاء: دار توبقال.

أدونیس، أحمد سعید علی (1996الف) الأعمال الشعریة، دمشق: دار المدی للثقافة والشعر.

أدونیس، أحمد سعید علی (1996ب) الکتاب1، بیروت: دار الساقی.

امین‌پور، قیصر (1386) آئینه‌های ناگهان، تهران: افق.

امین‌پور، قیصر (1387) دستور زبان عشق، تهران: مروارید.

انوشه، حسن (1376) فرهنگنامة ادب فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

حجتی، محمد امین (1383) اثر تربیتی رنگ، قم: جمال.

حسین القاسم، عدنان (1982) سیکولوجیة إدراک اللون و الشکل، بغداد: دار الرشید.

حسین القاسم، عدنان (2000) الإبداع و مصادره الثقافیة عند أدونیس، نصر: الدار العربیة للنشر و التوزیع.

الخیر، هانی (2006) أدونیس شاعر الدهشه و کثافه الکلمه، دمشق: داررسلان للطباعه والنشر والتوزیع لسوریا.

الزواهره، هزاع (2008) اللوان و دلالاته فی الشعر، الأولی، اردن: دارالمحامد للنشر و التوزیع.

سان، هوارد و دورتی (1376) زندگی با رنگ، ترجمه نغمه صفاریان، تهران: حکایت.

سنگری، محمدرضا (1380) نقد و بررسی ادبیات مظلوم دفاع مقدس، تهران: پالیزان.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380) صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.

شکری، عبدالوهاب (1985) الإضاة المسرحیة، القاهرة: الهئیة العامة المصریه للکتاب.

غازی التذمرى، محمّد و یاسین الغزّى (بی‌تا) نظرات فى الادب العربى الحدیث، مصر: دارالإرشاد.

قرانیا، محمد (1998) ظاهرة اللون فى القرآن الکریم، مکتبة الالکترونیة عین الجامعة.

لوشر، ماکس (1381) روان‌‌شناسی رنگ‌ها، ترجمه ویدا ابی‌زاده، تهران: درسا.

مختار عمر، أحمد (1997) اللغه واللون، القاهرة: عالم الکتب. ندا، طه (1380) ادبیات تطبیقی، تهران: فرزان.

هانت، رولاند (1378) هفت کلید رنگ درمانی، تهران: جمال الحق.

مقالات

آیت‌الله زادۀ شیرازی، مرتضی. (1362). ادبیّات تطبیقی تعریف و موضوع. مقالات و بررسی‎ها، 15(38)، 85-104.

الشاهر، عبدالله. (بی تا). الأثر النفسی لللون. الموقف الأدبی، (7)، 3-12.

بیرانوند، نسرین، آریان، حسین، کاظم خانلو، ناصر. (1395). نماد رنگ و حس‌آمیزی آن در تصویرسازی‌های اخوان ثالث. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 8(27)، 91-122.

پشابادی، یدالله. (1393). دلالت‌شناسی رنگ و جایگاه آن در مبانی ادبیّات پایداری (نمونة مورد پژوهش: نزار قبانی). ادبیات پایداری، 6(10)، 91-119. doi: 10.22103/jrl.2014.774.

نیکوبخت، ناصر، قاسم‌زاده، سیدعلی. (1384). زمینه‌های نمادین رنگ در شعر معاصر. ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، 12(18)، 209-239.

پایان‌نامه

فوغالی، وهیبه (2012) الانزیاح فی شعر سمیح القاسم (قصیده عجائب قانا الجدیده أنموذجا)، رسالة ماجستیر، کلیة الآداب و اللغات، جامعة البویرة، إشراف محمد الهادی بوطارن.

Books

The Holy Quran. Adonis, Ahmad Saeed Ali (1994) Abjadiyt saniyat, Dar Al-Bayza: Dar Al-Tobqal.

Adonis, Ahmad Saeed Ali (1996a) Poetic Works, Damascus: Dar Al-Madi for Culture and Poetry.

Adonis, Ahmad Saeed Ali (1996b) Book 1, Beirut: Dar Al-Saqi.

Adonis, Ahmad Saeed Ali (1998) Complete Poetry Works, Beirut: Dar Al-Awda.

Al-Khair, Hani (2006) Adonis, the poet of the decade and the filth of the word, Damascus: Dar al-Salaman for printing, publishing and distribution in Syria.

Al-Zawahiri, Haza (2008) Al-Lwan and its Signs in Poetry, Jordan: Dar Al-Muhammad for Publishing and Distribution.

Aminpour, Qaisar (2007) Sudden Mirrors, Tehran: Ofogh.

Aminpour, Qaisar (2008) Grammar of Love, Tehran: Morvarid.

Anousheh, Hassan (1997) Dictionary of Persian Literature, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.

Ghazi al-Thammari, Muhammad and Yasin al-Ghazzi (No date) Comments on Arabic Hadith Literature, Egypt: Dar al-Irshad.

Hojjati, Mohammad Amin (2004) Rang Educational Work, Qom: Jamal. Hunt, Roland (1999) Seven Keys to Color Therapy, Tehran: Jamal al-Haq.

Hussein Al-Qasim, Adnan (1982) The Psychology of Perception of Form and Formation, Baghdad: Dar al-Rasheed.

Hussein Al-Qasim, Adnan (2000) Innovation and confiscation of culture during Adonis, Nasr: Al-Dar Al-Arabiya for publishing and distribution.

Ibrahim Salim, Fikri (2009) Al-Ruba'i at Al-Qaisar Aminpour, Cairo: Egypt.

Luscher, Max (2002) Psychology of Colors, translated by Vida Abizadeh, Tehran: Dersa.

Mukhtar Omar, Ahmad (1997) Language and Literature, Cairo: Book World.

Neda, Taha (2001) Comparative Literature, Tehran: Farzan.

Qur'an, Muhammad (1998) The appearance of the soul in the Holy Qur'an, Electronic Library's on the public. Sangari, Mohammad Reza (2001) A Critique of the Oppressed Literature of the Holy Defense, Tehran: Palizan.

Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (2001) Images of Imagination in Persian Poetry, Tehran: Agah.

Shukri, Abdul Wahab (1985) The Expedition, Cairo: The Egyptian Public Library.

Sun, Howard and Dorty (1997) Life with Color, translated by Naghmeh Saffarian, Tehran: Anecdote.

Articles

Ayatollah Zadeh Shirazi, M. (1983). Comparative literature definition and subject. Articles and Reviews, 15(38), 85-104.

Beyranvand, N., Arian, H., Kazem Khanloo, N. (2016). Symbolic Colors and Synaesthesia in Mehdi Akhavan Saless’s Imagery. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 8(27), 91-122.

Peshabadi, Y. (2014). Colors as Symbols in Resistance Literature: Nizar Ghabani, a Case Study. Resistance Literature, 6(10), 91-119. doi: 10.22103/jrl.2014.774.

Shaher, Abdullah. (No date). The psychological effect of color. Literary Position, (7), 3-12.

Nikobakht, N., Ghasemzadeh, S.A. (2005). Symbolic Backgrounds of Color in Contemporary Poetry, Literature and Humanities of Shahid Bahonar University of Kerman, 12(18), 209-239.

Theses

Foghali, Wahiba (2012) Displacement in the Poetry of Samih Al-Qasim (The New Wonders of Qana Poem as a Model), Master Thesis, Faculty of Arts and Languages, University of Bouira, supervised by Muhammad Al-Hadi Boutarn.