نظریة «حیث التفاتی» «ادموند هوسرل» و تحلیل تطبیقی دیدگاه¬های «هوسرل »و «عین القضاه همدانی» دربارة نفس

الموضوعات :

هایده احمدی ¹ , شهرزاد شیدا ² , آذر دانشگر ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

تاريخ الإرسال : 21 السبت , شعبان, 1445 تاريخ التأكيد : 06 الجمعة , محرم, 1446 تاريخ الإصدار : 22 الأربعاء , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: نفس, پدیدارشناسی, حیث التفاتی, عین القضاه همدانی, ادموند هوسرل.,

ملخص المقالة :

از¬ مباحث مهم در¬عرفان اسلامی، نفس، انواع¬ و¬ اطوار¬آن است.مساله نفس به¬حدی حایز¬اهمیت است که تقریباً تمام عرفا به طرح آن پرداخته¬اند. چنان¬که از زوایای مختلفی مانند منشأ خلقت نفس، درجات نفس و¬عملکرد آن، مورد ¬بحث واقع شده است. به نظر¬می¬رسد که بزرگان عرفان اسلامی، اگرچه در¬برخی موضوعات درباره نفس یکسان عمل کرده¬اند اما گاهی نیز به مبحثی خاص پرداخته¬اند که نشان از نحوه نگرش ویژه آن¬ها به موضوع نفس دارد. «عین¬القضاه همدانی» که از¬ عرفای صاحب¬نظر در¬ عرفان اسلامی محسوب می¬شود.درباره نفس سخنانی بیان کرده که د¬ر نوع خود دارای تازگی و اهمیت است و می¬توان مشابهت فراوانی میان گفته¬های وی و«ادموند¬ هوسرل» فیلسوف بزرگ پدیدار¬شناس یافت. یکی¬از¬مصادیق مطالعات تطبیقی بیان شباهت¬های فکری میان دو¬اندیشمند است که الزاما از¬هم تأثیر¬نپذیرفته¬اند.دراین¬مقاله به¬ شیوه تحلیلی_تطبیقی،¬ بنابر¬ نظریه¬ «حیث التفاتی» ¬از «هوسرل» به بررسی دیدگاه¬های خاص وی درباره نفس انسانی پرداخته شده و¬از¬آن¬جا که¬ میان وی و «عین¬القضاه» درپاره¬ای از¬مباحث مربوط به نفس¬ انسان تشابهات جالب¬¬ توجهی وجود¬ دارد.نظریه «هوسرل» با دیدگاه «عین القضاه همدانی» مطابقت داده شده و¬ براساس چهار¬مبحث مهم و¬کلی به بیان دیدگاه-های مشابه آنان پرداخته. یکی از¬دستاوردهای این مقاله، تبیین رابطه میان عقل و¬نفس درهنگام شهود¬عرفانی است که هردو ¬اندیشمند معتقدند: عقل در¬آن لحظه، حضور دارد اما از¬تحلیل نوع و کیفیت آن عاجز است.

المصادر:

کتاب¬ها:
راسل، متیسون (1399). هوسرل. ترجمه مجید مددی. تهران: علمی و فرهنگی
رشیدیان ، عبدالکریم. (1384). هوسرل در متن آثارش. تهران: نی.
سجادی، سیدجعفر.(1388). فرهنگ اصطلاحات عرفانی، چاپ یازدهم، تهران: طهوری.
عین القضاه همدانی.(1367). تمهیدات، تصحیح عفیف عسیران.چاپ سوم، تهران: علمی.
.............................(1379). نامه¬های عین¬القضاه، تصحیح علی¬نقی منزوی. دوره سه جلدی. چاپ چهارم. تهران: امیرکبیر.
کاپلستون.(1381). تاریخ فلسفه.ج5. فیلسویان انگلیسی. ترجمه جلال الدین اعلم. تهران: علمی و فرهنگی و سروش.
محمدی،رضا.(1394). نگاهی به پدیدارشناسی. از هوسرل تا وال. اصفهان:فردا.
میری، سید محمد.(1389. نحوه وجود نفس و چگونگی تجرد آن از دیدگاه ابن¬عربی و ملاصدرا. موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی: تهران.
مقاله¬ها:
احمدی، هایده و شیدا، شهرزاد .(1402). بررسی و تحلیل چگونگی رسیدن به حیرت از گذر نفس در آراء خواجه عبدالله، احمد غزالی و نجم رازی، تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، شماره 57، صص 539-520.
احمدی، سجاد.(1394). تحلیل تطبیقی اندیشه هوسرل و سهروردی درباره وجود، معرفت پژوهی. ش 47. صص98-81.
جعفری، انسیه. (1398). نفس واحده در عرفان، مجله عرفان اسلامی، ش60.صص150-131.
محمدی فشارکی، محسن و موسوی، سعاد .(1394). کتاب شناسی عین القضاه همدانی، آینه پژوهش، سال26. ش6. صص121-107.
پایان¬نامه¬ها:
غفوری، محبوبه.(1384). بررسی دیدگاه¬های عین القضاه همدانی و شیخ شهاب الدین سهروردی درباب نفس و مقایسه آن با دیدگاه¬های روان شناسی یونگ و فروید، پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.