تحلیل و ارزیابی راهبرد سیاست خارجی ترکیه در عراق و تاثیر آن بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران از 2010 تا 2023

الموضوعات : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

سامی رسول مکطوف الرکابی ¹ , محمد ترابی ² , محمدحسن علی محمد ³ , بشیر اسماعیلی ⁴

1 - دانشجوى دكترى، گروه روابط بین‌الملل، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامى، اصفهان، ایران.
2 - دانشیار، گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
3 - استادیار، گروه علوم سیاسى و روابط بین‌الملل، دانشگاه الكوفه، نجف، عراق
4 - استادیار، گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، واحد شهرضا، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرضا، ایران.

تاريخ الإرسال : 14 الجمعة , رجب, 1445 تاريخ التأكيد : 16 الأحد , رجب, 1445 تاريخ الإصدار : 19 الأربعاء , رجب, 1445

الکلمات المفتاحية: سیاست خارجی, منافع ملی, امنیت ملی, ایران, عراق, ترکیه.,

ملخص المقالة :

هدف پژوهش حاضر، بررسی راهبرد سیاست خارجی ترکیه در قبال کشور عراق و تاثیر این سیاست‌ها بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران است. در این راستا، با کاربست نظریه نوواقع‌گرایی و روش توصیفی -تحلیلی، نشان داده شد که راهبرد سیاست خارجی ترکیه در عراق، مبتنی بر افزایش نفوذ و کسب موقعیت برتر و حفظ موازنه قدرت با ایران می‌باشد که از یک‌سو برای هر دو کشور منافع همسو و از سویی منافع متعارض را دربرمی‌گیرد. این موضوع در زمان نقاط مثبت و تعامل، ریشه در جغرافیای سه کشور دارد و تابعی از محیط منطقه‌ای، تروریسم و مسئله کردها است و در هنگام رقابت، به دلیل حوزه گسترش نفوذ دو کشور در عراق است. ایران از سیاست حفظ وضع موجود حمایت می‌کند و در مقابل ترکیه به دنبال تغییر وضع موجود است. ایران خود را همپیمان عراق می‌داند، اما ترکیه به دنبال هژمونی و رهبری منطقه‌ای است. از سوی دیگر در حوزه اقتصادی نیز ترکیه به دنبال کسب بیشترین سهم تجارت و به دست گرفتن کنترل انتقال انرژی از عراق به اروپا است. درنتیجه می‌توان گفت، ترک‌ها عمدتاً از ابزارهای قدرت نرم برای اهداف سخت استفاده می‌کنند و ایران بیشتر از مؤلفه‌های قدرت سخت برای اهداف نرم استفاده می‌کند.

المصادر:

اکبری، نرگس؛ مشهدی، علی (1398). تهدیدها و تعهدات زیست محیطی دولت ترکیه در اجرای پروژه گاپ نسبت به آثار سوء زیست محیطی در ایران. مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 61.
تیشه‌یار، ماندانا؛ ظهیری‌نژاد، مهناز (1384). سیاست خارجی عراق: بررسی نقش جغرافیای سیاسی عراق در روابط با همسایگان. تهران: نشر ذره.
دهقانی فیروزآبادی، سید جمال؛ فتحعلی، محمد (1398). هدف‌ها و مطلوبیت‌های سیاسی امنیتی ترکیه در تحولات غرب آسیا و شمال آفریقا. راهبرد دفاعی، 17(65).
رستمی، مجتبی؛ نمامیان، فرشید؛ اسلامبولجی، علیرضا، سهرابی، روح‌الله (1399). مضامین و چالش‌های ظرفیت راهبردی صادرات ایران در بازار عراق (مطالعه تطبیقی ایران و ترکیه در بازار عراق. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 10(35).
ستوده، علی اصغر؛ نیاکوئی، سید امیر (1397). پویش‌های امنیتی جدید و گذار ترکیه از مجموعه امنیتی بالکان ترکیه به مجموعه امنیتی خاورمیانه. پژوهشنامه ایرانی سیاست بین‌الملل، 6(2).
غرایاق زندی، داود؛ شاکری، اصغر (1393). تأثیر مسائل راهبردی در روابط ترکیه و عراق، بر ملاحظات امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. امنیت‌پژوهی، 13(45).
فتاحی اردکانی، حسین (1400). راهبرد سیاست خارجی ترکیه در خاورمیانه پساداعش. پژوهشنامه ایرانی سیاست بین‌الملل، 10(1).
فلاحت‌پیشه، رحمت‌الله (1388). سیاست راهبردی ترکیه در عراق. مطالعات راهبردی جهان اسلام، شماره 39.
کاظمی، حامد؛ اکبری، عابد؛ پیرانی، شهرام (1399). راهبردهای ایران و ترکیه در عراق پس از سقوط صدام. پژوهشنامه تاریخ، سیاست و رسانه، 3(4).
کرمی، افشین؛ حسن‌زاده، جواد؛ پیشگامی‌فرد، زهرا (1395). تاثیر هیدرولیک بر مناسبات عراق و ترکیه با تاکید بر دجله و فرات. مطالعات سیاسی جهان اسلام، 5(17).
ناصحی، محمد؛ گودرزی، مهناز (1399). پروژه سدسازی ترکیه، تهدیدات امنیتی برای غرب آسیا و جمهوری اسلامی ایران. روابط خارجی، 12(1).
Gilpin, R. (1981). War and change in world politics. Cambridge University Press.
Kindermann, G.K. (1985). The Munich School of Neorealism in International Politics. Center for International Politics.
Walts, K. (1979). Politics International of Theory. New York: Random House.