بررسی تطبیقی مولفه‌های توسعه اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و مالزی

الموضوعات : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

محمود بهارلو ¹ (دانشجوی دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
مجید عباسی ² (دانشیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.)
گارینه کشیشیان سیرکی ³ (استادیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
علی آدمی ⁴ (دانشیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 11 الخميس , ربيع الثاني, 1442 تاريخ التأكيد : 09 الخميس , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 12 الثلاثاء , ذو القعدة, 1442

الکلمات المفتاحية: سیاست خارجی توسعه‌گرا, توسعه اقتصادی, مالزی, جمهوری اسلامی ایران,

ملخص المقالة :

هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسه‌ای دولت و برنامه‌های توسعه اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران و مالزی است. شناخت ارکان قدرت و دولت و شاخصه‌های آن در جمهوری اسلامی ایران و مالزی، شناخت شباهت‌ها و تفاوت‌های عوامل پیشرفت و توسعه در ایران و مالزی، شناخت الگوی توسعه مالزی دوره ماهاتیر محمد و جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهبردهای مناسب جهت توسعه و پیشرفت بیشتر در جمهوری اسلامی ایران از جمله دیگر اهداف این پژوهش می‌باشد. روش پژوهش، تحلیلی- مقایسه‌ای بوده و نتایج نشان داد جمهوری اسلامی ایران در دوران هاشمی رفسنجانی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶) با اجرای اولین برنامه ۵ ساله توسعه و با تأکید بر سیاست باز اقتصادی، بیشتر توسعه اقتصادی کشور با توجه اندک به مسائل اجتماعی- فرهنگی را مدنظر داشت و سید محمد خاتمی (۱۳۷۶-۱۳۸۴) ضمن گسترش روابط با کشورهای خارجی، بیشتر توسعه سیاسی و تقویت نهادهای مدنی را در داخل مورد توجه قرار داد. در هر دو دوره، برنامه به صورت دقیق اجرایی نشد و بخش‌هایی از آن متناسب با گفتمان دولت‌ها اجرا گردید. اما مالزی در دوره زمامداری ماهاتیر محمد اولاً با الگو قرار دادن ژاپن و کره جنوبی و با تکیه بر سیاست نگرش به شرق، ثانیاً ایجاد یک قدرت بوروکراتیک مشروع و دولت کاملاً رشد ‌یافته‌ که معیار سنجش و اعتبار و شایستگی آن در متخصصان و دانشمندان سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن بود، ثالثاً با برنامه‌ریزی دقیق و تعهد به اجرای برنامه و رابعاً توسعه روابط با کشورهای همسایه و قدرت‌های بزرگ مانند آمریکا با هدف جذب سرمایه‌های خارجی، موفق شد تا رشد و توسعه اقتصادی خود را به بهترین وجه ممکن دنبال کند.

المصادر:

احتشامی، انوشیروان (1378). سیاست خارجی ایران در دوره سازندگی. ترجمه ابراهیم متقی و زهره پوستین‎چی. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

ازغندی، علیرضا (1378). تنش‌زدایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (1368-1376).سیاست خارجی، 52.

ازغندی، علیرضا (1381). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر قومس.

اسپوزیتو، جان؛ وال، جان (1389). جنبش‌های اسلامی معاصر: اسلام و دموکراسی. ترجمه شجاع احمدوند. تهران: نشر نی.

امیراحمدی، بهرام (1372). فعالیت اقتصادی خانوار. بررسی‌های آمار رسمی ایران، 34.

تغییرات 40 ساله اقتصاد ایران در قیاس با اقتصادهای منتخب (24 بهمن 1397). قابل دسترس در:

https://otaghiranonline.ir/news/17594

حـاتمی‌راد، منصور (1385). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر مقـام معظم رهبری. حصـون،
10.

حداد، غلامرضا (1394). ساختار معنایی نواصول‌گرایان و سیاست خارجی ج.ا.ایران (1384-1392). پژوهشنامه علوم سیاسی، 3.

رمضانی، روح‌الله (1388). چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران.ترجمه علیرضا طیب. تهران: نشرنی، چاپ ششم.

سازمان برنامه و بودجه (1368). نظام طرح‌ریزی استراتژیکی: برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی دفاعی. تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.

سولینگن، اتل (1381). آزادسازی اقتصادی، ائتلاف‌های سیاسی و نظم‌های منطقه‌ای در حال ظهور. در: دیوید ای لیک و پاتریک ام. مورگان. نظم‌‌های منطقه‌‌ای: امنیت‌سازی در جهان نوین. ترجمه سیدجلال دهقانی فیروزآبادی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

شاپوری، مهدی (1395). توافق هسته‌ای: برآوردی متن‌محور.مطالعات راهبردی، 72.

فریدون، حسین؛ قوام، عبدالعلی (1397). عوامل موثر در گفتمان اعتدال در سیاست‌گذاری عمومی: مطالعه موردی سیاست خارجی ج.ا. ایران بر مبنای پیش نظریه جیمز روزنا.سیاست‌گذاری عمومی، 4(1).

فیضی، سیروس (1387). سیاست خارجی توسعه‌‌گرا: الگوی مالزی. در: مجموعه مقالات سیاست خارجی توسعه‌‌گرا. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1393).نقد و بررسی عملکرد برنامه پنجم توسعه.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1398). خلاصه گزارش برنامه ششم توسعه در دولت روحانی.

منصور، جهانگیر (1388). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر دادگستر.

مورگنتا، هانس جی (1374). سیاست میان ملت‌ها، تلاش در راه قدرت و صلح. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

هاشمی رفسنجانی، علی اکبر (1/8/1368). روزنامه سلام.

واعظی، محمود؛ جنتی، علی؛ کرباسیان، مسعود (1393). راهبرد سیاست خارجی برای ارتقای جایگاه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در شرایط جدید بین‌المللی. تهران: واحد انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران.

Balaan, D.N. (1996). Introduction to International Political Economy. Cambridge: Cambridge University Press.

Gasiorowski, M. (1991). U.S. Foreign Policy and the Shah: Building a Client State in Iran, Ithaca. N.Y.: Cornell University Press.

Ishmael, T. (1986). International Relations of the Contemporary Middle East. NewYork: Syracuse University Press.

Keohane, R. & Nye Joseph, S.J. (1977). Power and Interdependency World Politics in Transition. Boston: Little Brown.

Malaysia in Asian Development Outlook 2005: II, March 14, 2007. Economic Trends and Prospects in Developing Asia: Southeast at.

Mearsheimer, J.J. (1990). Back to the Future: Instabilism in Europe After the Cold war. International Security, 15(1).

Vioti, P.R. & Kauppi, M.V. (1987). International Relation Theory: Realism, Pluralism, Globalism. NewYork: Macmillan.

40 years of changes in Iran's economy in comparison with selected economies (February 15, 2016). Available at: https://otaghiranonline.ir/news/17594. [In Persian]

Amir Ahmadi, B. (1993). Family Economic Activity. Official Statistics of Iran, No. 34. [In Persian]

Azgandi, A. (2002). Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Qomes Publishing. [In Persian]

Azghandi, A. (1997). De-escalation in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran
(1997-1998). Foreign Policy, 52. [In Persian]

Balaan, D.N. (1996). Introduction to International Political Economy. Cambridge: Cambridge University Press.

Ehteshami, A. (1997). Iran's foreign policy in the construction period. Translated by Ibrahim Mottaqi & Zohreh Poustin Chi. Tehran: Islamic Revolution Documentation Center Publications. [In Persian]

Esposito, J. & Wall, J. (2010). Contemporary Islamic Movements: Islam and Democracy. Translated by Shojae Ahmadvand. Tehran: Ney Publishing. [In Persian]

Faizi, S. (2008). Developmentalist Foreign Policy: The Malaysian Model. In: the Collection of Developmentalist Foreign Policy Articles. Tehran: Expediency Discernment Assembly, Strategic Research Institute. [In Persian]

Fereydoun, H. & Ghavam, A. (2018). Factors influencing the discourse of moderation in public policy: A case study of the foreign policy of the Islamic Republic of Iran based on the theory of James Rosena. Quarterly Journal of Public Policy, 4(1). [In Persian]

Gasiorowski, M. (1991). U.S. Foreign Policy and the Shah: Building a Client State in Iran. Ithaca. N.Y.: Cornell University Press.

Haddad, Gh. (2015). Semantic structure of neo-conservatives and foreign policy of the Islamic Republic of Iran (2013-2005). Journal of Political Science, No.3. [In Persian]

Hashemi Rafsanjani, A.A. (1989/10/23). Salam Newspaper. [In Persian]

Hatami Rad, M. (2006). Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran from the Perspective of the Supreme Leader. Hassoun Magazine, No.10. [In Persian]

Ishmael, T. (1986). International Relations of the Contemporary Middle East. NewYork: Syracuse University Press.

Keohane, R. & Nye Joseph, S.J. (1977). Power and Interdependency World Politics in Transition. Boston: Little Brown.

Malaysia in Asian Development Outlook 2005: II, March 14, 2007. Economic Trends and Prospects in Developing Asia: Southeast at.

Mansour, J. (2009). The Constitution of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Justice Publishing. [In Persian]

Mearsheimer, J.J. (1990). Back to the Future: Instabilism in Europe After the Cold war. International Security, 15(1).

Morgenthau, H.J. (1995). Politics between Nations, Strive for Power and Peace. Translated by Homeira Moshirzadeh. Tehran: Office of Political and International Studies. [In Persian]

Parliamentary Research Center (2014). Review of the performance of the Fifth Development Plan. [In Persian]

Parliamentary Research Center (2019). Summary of the report of the Sixth Development Plan in the Rouhani government. [In Persian]

Program and budget organization. (1989). Strategic planning system: Defense planning and budgeting. Tehran: Program and Budget Organization Publications. [In Persian]

Ramezani, R. (2009). An analytical framework for studying the foreign policy of the Islamic Republic of Iran. Translated by Alireza Tayeb. Tehran: Publishing, sixth edition. [In Persian]

Shapoori, M. (2016). Nuclear Agreement: Text-Based Estimation. Quarterly Journal of Strategic Studies, No.72. [In Persian]

Solingen, E. (2002). Economic Liberalization, Political Coalitions, and Emerging Regional Order. In: David E. Lake & Patrick M. Morgan; Regional Regulations: Security in the New World. Translated by Seyed Jalal Dehghani Firoozabadi. Tehran: Research Institute for Strategic Studies. [In Persian]

Vaezi, M.; Jannati, A. & Karbasian, M. (2014). Foreign Policy Strategy to Promote the Economic Position of the Islamic Republic of Iran in New International Conditions. Tehran: Tehran Chamber of Commerce, Industries, Mines and Agriculture Publishing Unit. [In Persian]

Vioti, P.R. & Kauppi, M.V. (1987). International Relation Theory: Realism, Pluralism, Globalism. NewYork: Macmillan.