دستاوردهای سیاسی - اجتماعی نواندیشی دینی در ایران و مصر

الموضوعات : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

ابراهیم قاسم پور ¹ (دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران)
علی اکبر امینی ² (استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
مرتضی منشادی ³ (دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران)

تاريخ الإرسال : 20 الأربعاء , صفر, 1442 تاريخ التأكيد : 14 الأحد , ربيع الثاني, 1442 تاريخ الإصدار : 17 السبت , ربيع الأول, 1443

الکلمات المفتاحية: سکولاریسم, نهادهای مدرن, ساختارگرایی, نواندیشی دینی,

ملخص المقالة :

پژوهش حاضر با تکیه بر اندیشه نواندیشان دینی همچون سید جمال به عنوان تئوریسین احیاءگری دینی در جهان اسلام از جمله ایران و مصر، علامه نائینی نواندیش اصلاح‌گر ایرانی و شیخ محمد عبده نواندیش اصلاح‌‌گر مصری درپی پاسخ به این پرسش است که جریان نواندیشی دینی چه دستاوردهای سیاسی- اجتماعی در ایران و مصر داشته است؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که نواندیشی دینی در ایران قرن نوزدهم دستاوردهایی همچون گسترش عقل‌‌گرایی، ایجاد ساختار سیاسی نوین همچون ایجاد مجلس، قانون و عدالت‌خانه داشته و در مصر نیز دستاوردهایی همچون گسترش عقل‌‌گرایی، شروع دوره اصلاحات، ورود امواج مدرنیسم و مظاهر آن همچون چاپ روزنامه، مدارس جدید، تغییر نگرش به حقوق زنان، ناسیونالیسم و سکولاریسم به همراه داشته است.

المصادر:

آبادیان، حسین (1374). مبانی نظری حکومت مشروطه و مشروع. تهران: نشر نی.

احمدی، حمید (1390). جامعه‌شناسی سیاسی جنبش‌های اسلام. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).

بهنام، جمشید (1375). ایرانیان و اندیشه تجدد. تهران: نشر فرزان روز.

بهی‌‌، محمد (1377). اندیشه نوین اسلامی در رویارویی با استعمار غرب. ترجمه سید حسین سیدی. تهران: انتشارات نشر.

بیگدلی، علی (1370). برخورد ناسیونالیسم با اسلام در مصر/ روند پذیرش فرهنگی غرب در جامعه مصر. پژوهش‌‌نامه علوم انسانی، شماره 7.

پیاژه، ژان (1384). ساختارگرایی. ترجمه رضا علی‌اکبرپور. تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.

جعفریان، رسول (1366). مروری بر زمینه‌های فکری التقاط جدید در ایران. بی‌جا: سلمان فارسی.

جلیلی، مهدی (1382). جایگاه تعلیم و تربیت در اندیشه و عملکرد شیخ محمد عبده. مصباح، شماره 49.

جمالی، لطف‌الله و همکاران (1379). زندگی و مبارزات سید جمال‌الدین اسدآبادی. به کوشش سید هادی خسروشاهی. تهران: انتشارات کلبه شروق و سماط.

حائری، عبدالهادی (1368). ایران و جهان اسلام. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

حورانی، آلبرت (1393). اندیشه عرب در عصر لیبرالیسم. ترجمه علی جواهر کلام. تهران: نشر امیرکبیر.

دریفوس، هوبرت (1391). میشل فوکو فراسوی ساخت‌گرایی و هرمنوتیک. ترجمه حسین بشیریه. تهران: نشر نی.

رهبری، مهدی (1388). انقلاب مشروطه، تجددگرایی و زایش نوگرایی در ایران. پژوهشنامه علوم سیاسی، 5(1).

زیباکلام، صادق (1392). سنّت و مدرنیته، ریشه‌یابی علل ناکامی اصلاحات و نوسازی سیاسی در ایران عصر قاجار. تهران: انتشارات روزنه.

شادلو، شیده (1377). سیمای زنان در جهان مصر. تهران: انتشارات زیتون.

عبده، محمد (1972م). الاعمال الکامله تحقیق. محمد عماره. بیروت: الموسسه العربیه للدراسات و النشر، ج3.

عماره، محمد (1988م). الامام محمد عبده مجدد الدنیا بتجدید الدین. قاهره: دارالشرق.

عنایت، حمید (1352). شش گفتار درباره دین و جامعه. تهران: انتشارات موج.

عنایت، حمید (1397). سیری در اندیشه سیاسی عرب. تهران: انتشارات امیرکبیر.

عیدان، عقیل؛ موحد، مهران (1392). شیخ محمد عبده و مسائل زنان. قابل دسترس در:

http://www.jomhornews.com/fa/article/47423/

محیط طباطبایی، محمد (بی‌تا). نقش سید جمال‌الدین در بیداری مشرق زمین. بی‌‌جا: بی‌‌نا.

مددپور، محمد (1389). سیر تفکر معاصر. تهران: انتشارات سوره مهر، ج2.

مدرسی چهاردهی، مرتضی (1347). سید جمال‌الدین و اندیشه‌های او. تهران: انتشارات کتاب‌‌های پرستو.

موثقی، سید احمد (1378). علل و ضعف و انحطاط مسلمین در اندیشه‌های سیاسی و آرای اصلاحی سید جمال‌الدین اسدآبادی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

موثقی، سید احمد (1388). سید جمال‌الدین اسدآبادی مصلحی متفکر و سیاست‌مدار. قم: بوستان کتاب.

نائینی، محمدحسین (1382). تنبیه الامه و تنزیه المله. قم: بوستان کتاب.

نوفل، هند (2015 م). اول من اصدرت صحیفه عن المراء عام 1892. قابل دسترس در:

https://www.elbalad.news/877563

هارلند، ریچارد (1386). دیباچه‌‌ای تاریخی بر نظریه ادبی افلاطون تا بارت. ترجمه بهزاد برکت. رشت: انتشارات دانشگاه گیلان.

یوسفی اشکوری، حسن (1378). نوگرایی دینی: نقد و بررسی جنبش‌های سیاسی معاصر. تهران: نشر قصیده.

Abadian, H. (1995). Theoretical foundations of constitutional and legitimate government. Tehran: Ney Publication. [In Persian]

Abdu, M. (1972). Complete investigations. M. Amarah. Beirut: Arab Institute for Studies and Publishing, Vol.3. [In Arabic]

Ahmadi, H. (2011). Political sociology of Islamic movements. Tehran: University of Imam Sadeq Publications. [In Persian]

Amara, M. (1988). Imam Muhammad Abdu Mujaddid al-Dunya with the renewal of religion. Cairo: Dar al-Sharq. [In Arabic]

Behi, M. (1998). Modern Islamic thought in the face of Western colonialism. Translated by Syed Hussain Sidi. Tehran: Nashr Publications. [In Persian]

Behnam, G. (1996(. Iranians and modern thought. Tehran: Farzanroz Publication.
[In Persian]

Bigdeli, A. (1991). Nationalism's treatment of Islam in Egypt / The process of Western cultural acceptance in Egyptian society. Research Paper, 7(8). [In Persian]

Dreyfus, H. (2012(. Michel Foucaultianism: Constructivism and Hermeneutics. Translated by Hossein Bashirieh. Tehran: Ney Publication. [In persian]

Eidan A. & Movahed M. (2013). Sheikh Mohammad Abdu and Women’s Issues. Available at: http://www.jomhornews.com/fa/article/47423/ [In Persian]

Enayat, H. (1973(. Six sayings about religion and society. Tehran: Moj Publications.
[In Persian]

Enayat, H. (2018(. A Look at Arab Political Thought. Tehran: Amirkabir Publications.
[In Persian]

Hairi, A.H. (1989(. Iran and the Muslim world. Mashhad: Astan ghods razavi publications. [In Persian]

Harland, R. (2007). A Historical Introduction to the Literary Theory of Plato to Bart. Translated by Behzad Barakat. Rasht: University of Guilan Publications. [In Persian]

Horani, A. (2005(. Arab thought in the age of liberalism. Translated by Ali Jawaher Kalam. Tehran: Amirkabir Publication. [In persian]

Jafarian, R. (1987). A Review of the Intellectual Fields of New Eclecticism in Iran. NC.: Salman Farsi. [In Persian]

Jalili, M. (2003(. Position of education in the thought and practice of sheikh muhammad abduh. Mesbah. Mesbah, 49. [In Persian]

Jamali, L. & et al. (2000(. The life and struggles of Seyyed Jamaluddin Asadabad. By the efforts of Seyyed Hadi Khosroshafahi. Tehran: Shrouq and Samat Publishing House. [In Persian]

Madadpour, M. (2010(. The course of contemporary thinking. Tehran: Surah Mehr Publications, Vol.2. [In Persian]

Modarresi Chahardehi, M. (1968). Seyed Jamaluddin and his thoughts. Tehran: Parasto Books Publications. [In Persian]

Mohit Tabatabai, M. (ND.(. The role of Seyyed Jamaluddin in the Oriental Awakening. Bija: Bina. [In Persian]

Movassaghi Seyed, A. (2009). Seyed Jamaluddin Asadabadi Moslehi, thinker and politician. Qom: Book Garden. [In Persian]

Movassaghi Seyyed, A. (1999). Causes and weakness and decline of Muslims in political thought and reformist views of Seyyed Jamaluddin Asadabadi. Tehran: Islamic Culture Publishing Office. [In Persian]

Naini, MH. (2003). Tanbih al-Ummah and Tanzih al-Mullah. Qom: Book Garden.
[In Persian]

Nofel I. (2015). The first is the authority of the Sahifa on public affairs in 1892. Available at: https://www.elbalad.news/877563 [In Persian]

Piaget, G. (2005(. Structuralism. Translated by Reza AliakbarPoor. Tehran: Islamic consultative assembly and museum library. [In Persian]

Rahbari, M. (2009(. Constitutional Revolution, Modernism and the Birth of Modernity. Journal of Political Science, 5(1). [In Persian]

Shadlow, S. (1998). The image of women in the Egyptian world. Tehran: Zaytoun Publications. [In Persian]

Yousefi Eshkevari, H. (1999). Religious Modernity: A Critique of Contemporary Political Movements. Tehran: Ode Publication. [In Persian]

Zibakalam, S. (2013(. Tradition and Modernity. Finding the Roots of the Failure of Reforms and Political Modernization in Qajar Iran. Tehran: Rozaneh Publications.
[In Persian]