مقایسه مواضع سیاسی دو رویکرد اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی در جمهوری اسلامی ایران

الموضوعات : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

کریم قاسمی ¹ (دانشجوی دکتری علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرضا، شهرضا، ایران)
محمدرضا اقارب پرست ² (استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرضا، شهرضا، ایران)
اسماعیل شفیعی ³ (استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرضا، شهرضا، ایران.)

تاريخ الإرسال : 03 الثلاثاء , شوال, 1441 تاريخ التأكيد : 27 الثلاثاء , محرم, 1442 تاريخ الإصدار : 05 الثلاثاء , صفر, 1442

الکلمات المفتاحية: مواضع سیاسی, مردم, اصول‌گرایی, اصلاح‌طلبی, ولایت,

ملخص المقالة :

هدف پژوهش حاضر مقایسه مواضع سیاسی دو رویکرد اصولگرایی و اصلاح‌طلبی در جمهوری اسلامی ایران بود. در این راستا و با روش توصیفی- تاریخی و با استمداد از نظریه گفتمان لاکلا و موفه به عنوان چارچوب نظری پژوهش، دیدگاه‌های سیاسی دو رویکرد اصولگرایی و اصلاح‌طلبی مورد واکاوی و مقایسه قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آنست که هویت‌‌ها، غیریت‌ها و رقابت‌ها در منظومه فکری اصولگرایان، حول مفهوم بنیادینی به نام ولایت شکل می‌‌گیرد و آنها متاثر از این بینش، به مشروعیت از بالا و یک سیستم سیاسی نسبتاً بسته اعتقاد دارند اما متاثر از اینکه در منظومه فکری اصلاح‌‌طلبان، مردم نقش دال مرکزی را بازی می‌‌کنند، آنها به مشروعیت از پایین و یک سیستم سیاسی باز معتقدند و هر کدام از این رویکردها به منظور هژمون کردن خود در عرصه سیاسی، تلاش در برجسته‌‌سازی نظام معنایی خود و بالتبع ساختارشکنی و به حاشیه راندن نظام معنایی رقیب دارند.

المصادر:

ابوالحمد، عبدالحمید (1370). مبانی علم سیاست. تهران: انتشارات توس.

ازغندی، علیرضا (1386). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر قومس، چاپ چهارم.

بایسته‌های توسعه سیاسی در تفکر اصلاح‌طلبان چیست؟ خبرگزاری تسنیم، 7 مرداد 1394، قابل دسترس در:

https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/05/07/813918/

برنامه اصلاح‌طلبان برای انتخابات آینده «دوقطبی‎سازی» جامعه است. خبرگزاری رسا، 11 آبان 1398، قابل دسترس در:  https://rasanews.ir/fa/news/625668/

بشیریه، حسین (1389). موانع توسعه سیاسی در ایران. تهران: گام نو، چاپ هشتم.

تفاوت اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی دقیقا در چیست؟ خبرگزاری خبر آنلاین، 6 آذر 1393، قابل دسترس در:

http://www.khabaronline.ir/amp/387379

جوادی آملی، عبدالله (1393). ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت. قم: مرکز نشر اسراء، چاپ شانزدهم.

حقیقت، سیدصادق (1394). روش‌شناسی علوم سیاسی. قم: انتشارات دانشگاه مفید.

حیدری، علی (1389).مقایسه گفتمان‌های بعد از انقلاب: اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران.

خاتمی، سیدمحمد (1380). مردم سالاری. با مقدمه سیدمحمدعلی ابطحی. تهران: انتشارات طرح نو.

دارابی، علی (1397). جریان‌شناسی سیاسی در ایران. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ نوزدهم.

دال، رابرت ا. (1389). درباره دموکراسی: سیر تحول و شرایط تحقق آن. ترجمه فیروز سالاریان. تهران: نشر چشمه.

دهقانی فیروزآبادی، سید جلال؛ رادفر، پیروزه (1388). الگوی صدور انقلاب در سیاست خارجی دولت نهم. دانش سیاسی، دوره 5، شماره 2: 123-150.

راهکارهای فعالان اصلاح‌طلب برای خروج از مشکلات. خبرگزاری ایرنا، 16 مرداد 1397، قابل دسترس در:

https://www.irna.ir/news/82994347

رویکرد اصلاح‌طلبانه نسبت به ولایت فقیه و منشاء مشروعیت و دامنه اختیارات او. تریبون زمانه، 2 اردیبهشت 1392، قابل دسترس در: https://www.tribunezamaneh.com/archives/21005

ریاحی، نوربخش (1387). نگرش حقوقی، تطبیق مدل‌های حاکمیت (تئوکراسی، دموکراسی، جمهوری اسلامی). یاسوج: چویل.

شفیعی، احمد (1380). تساهل و تسامح در کلام و سیره امام علی(ع). مربیان، شماره 2: 28-50.

شفیعی‌فر، محمد (1386). اصول‌گرایی و قانون اساسی. زمانه، شماره 55: 34-46.

عاصف، رضا (1387). احزاب و گروه‌های سیاسی ایران. تهران: دانشکده و پژوهشکده اطلاعات و امنیت، چاپ دوم.

عالم، عبدالرحمن (1373). بنیادهای علم سیاست. تهران: نشر نی.

عیوضی، محمدرحیم؛ هراتی، محمدجواد (1389). درآمدی تحلیلی بر انقلاب اسلامی ایران. قم: دفتر نشر معارف.

فولادی، محمد (1379). تساهل و تسامح از منظر دین. معرفت، شماره 35: 100-108.

قائمی‌طلب، محبوبه (1389). بررسی تطبیقی دو گفتمان اصلاح‌طلبی و اصول‌گرایی با تاکید بر سیاست خارجی (1376-1388). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان.

قوام، سید عبدالعلی (1393).چالش‌های توسعه سیاسی. تهران: نشر قومس، چاپ هفتم.

مرتجی، حجت (1378). جناح‌های سیاسی در ایران امروز. با مقدمه صادق زیبا کلام. تهران: نقش و نگار، چاپ پنجم.

میرزایی، محمد (1392). تحلیل تقابل گفتمانی اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی در انتخابات دهم ریاست جمهوری از منظر تحلیل گفتمان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.

میلتون ادوارد، مورلی؛ هینچ کلیف، پیتر (1385). بحران در خاورمیانه. ترجمه شهرزاد رستگار شریعت پناهی. تهران: نشر قومس.

نریمانی، سعید (1392). اباحه‌گری و عوامل ملی و فراملی آن را بشناسیم. پیام زن، شماره 260.

نصری، محسن (1393). ایران؛ دیروز، امروز، فردا، تحلیلی بر انقلاب اسلامی ایران. قم: دفتر نشر معارف.

نگاه رسانه‌های داخلی به تبعات اقتصادی و سیاسی لوایح FATF. خبرگزاری ایرنا، 4 دی 1398، قابل دسترس در:  https://www.irna.ir/news/83608036

Abolhamd, A. (1370 AP). Mabani Elme Seiasat. Tehran: Entesharate Tous.[In Persian]

Alem, A. (1373 AP). Bonyadhaye Elme Seiasat. Tehran: Nashre Ney. [In Persian]

Asef, R. (1387 AP). Ahzab Va Gorouhaye Seiasi Iran. Tehran: Daneshkadeh Va Pajouheshkadeye Ettelaat Va Amneyat, Second edition. [In Persian]

Azghandi, A. (1386 AP). Seiasate Khareji Jomhouri Eslami Iran. Tehran: Nashre Ghoumes. [In Persian]

Barnameye Eslahtalaban Baraye Entekhabate Ayandeh Do Ghotbisazeye Jamea Ast. Khabargozari Rasa, 11 Aban 1398 (AP), Available at: https://rasanews.ir/fa/news/625668/.
[In Persian]

Bashireyeh, H. (1389 AP). Mavanee Towseah Seiasi Dar Iran. Tehran: Game no, Eighth edition. [In Persian]

Bayestahaye Towseeh Seiasi Dar Tafakore Eslahtalaban Chist? Khabargozari Tasnim, 7 Mordad 1394 (AP), Available at:

https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/05/07/813918/.[In Persian]

Dal, R.E. (1389AP). Darbareye Democrasi: Seire Tahavol Va Sharayete Tahaghoghe An. Translated by Firouz salareian. Tehran: Nashre Cheshmeh. [In Persian]

Darabi, A. (1397 AP). Jaryan Shenasi Seiasi Dar Iran. Tehran: Sazemane Entesharate Pajouheshgahe Farhang Va Andisheye Eslami, Nineteenth edition.[In Persian]

Dehghani Firouzabadi, S.J. & Radfar, P. (1388 AP). Olgouye Sodoure Enghelab Dar Seiasate Khareji Dowlate Nohom. Daneshe Seiasi, Vol. 5, No.2: 123-150. [In Persian]

Eyvazi, M. & Harati, M.J. (1389 AP). Daramadi Tahlili Bar Enghelabe Eslami Iran. Qom: Daftare Nashre Maaref. [In Persian]

Fouladi, M. (1379 AP). Tasahol Va Tasamoh Az Manzare Din. Maarefat, No.35:100-108. [In Persian]

Ghaemitalab, M. (1389 AP). Barraseye Tatbigheye Do Goftomane Eslahtalabi Va Osoulgarayi Ba Taakid Bar Seiaste Khareji (1376-1388). Master Thesis. Daneshkadeye Oloume Edari Va Eghtesad, Daneshgahe Esfahan. [In Persian]

Ghavam, S.A. (1393 AP). Chaleshhaye Towseahye Seiasi. Tehran: Nashre Ghoumes, Seventh edition.[In Persian]

Haghighat, S. S. (1394 AP). Ravesh shenasi Oloume Seiasi. Qom: Entesharate Daneshgahe Mofid. [In Persian]

Heydari, A. (1389 AP). Moghayeseye Goftomanhaye Baad Az Enghelab: Osoulgaraei Va Eslahtalabi. Master Thesis. Faculty of Law and Political Science, Mazandaran University.
[In Persian]

Javadi Amoli, A. (1393 AP). Velayate Faghih, Velayate Feghahat Va Edalat. Qom: Markaze Nashre Esrae, Sixteenth edition.[In Persian]

Khatami, S.M. (1380 AP). Mardomsalari. With Introduction Seyed Mohammad Ali Abtahi. Tehran: Entesharate Tarhe No. [In Persian]

Milton Edward, M. & Hinch Kelif, P. (1385 AP). Bohran Dar Khavarmeianeh. Translated by Shahrzade Rastgare Shariaat Panahi. Tehran: Nashre Ghoumes.[In Persian]

Mirzaei, M. (1392 AP). Tahlile Taghabole Goftomani Osoulgaraei Va Eslahtalabi Dar Entekhabate Dahome Reyasat Jomhouri Az Manzare Tahlile Goftoman. Master Thesis. Daneshkadeye Adabeiat Va Oloume Ensani, Daneshgahe Esfahan. [In Persian]

Mortaji, H. (1378 AP). Jenahhaye Seiasi Dar Irane Emrouz. With introductionSadegh Zibakalam. Tehran: Naghsh Va Negar, Fifth Edition.[In Persian]

Narimani, S. (1392 AP). Ebahegari Va Avamele Melli Va Faramelleye An Ra Beshnasim. Payame Zan, No. 260. [In Persian]

Nasri, M. (1393 AP). Iran; Dirouz, Emrouz, Farda, Tahlili Bar Enghelabe Eslami Iran. Qom: Daftare Nashre Maaref. [In Persian]

Negahe Rasanehaye Dakheli Be Tabaate Eghtesadi Va Seiaseye Lavayehe FATF. Khabargozari Irna, 4 Dey 1398 (AP), Available at: https://www.irna.ir/news/83608036.
[In Persian]

Rahkarhaye Faalane Eslahtalab Baraye Khorouj Az Moshkelat. Khabargozari Irna, 16 Mordade 1397 (AP), Available at: https://www.irna.ir/news/82994347. [In Persian]

Reyahi, N. (1387 AP). Negareshe Hoghoughi, Tatbighe Modelhaye Hakemeyat (Teocrasi, Democrasi, Jomhouri Eslami). Yasouj: Chavil. [In Persian]

Roukarde Eslahtalaane Nesbat Be Velayate Faghih Va Manshae Mashroueyat Va Dameneye Ekhteiarate Ou. Teriboune Zamaneh, 2 Ordibehesht 1392 (AP), Available at:

https://www.tribunezamaneh.com/archives/21005. [In Persian]

Shafiei, A. (1380 AP). Tasahol Va Tasamoh Dar Kalam Va sireye Emam Ali (a). Morabbeian, No.2: 28-50. [In Persian]

Shafieifar, M. (1386 AP). Osoulgaraei Va Ghanoune Asasi. Zamaneh, No.55: 34-46.
[In Persian]

Tafavote Osoulgaraei Va Eslahtalabi Daghighan Dar Chist? Khabargozari Khabar Anlain, 6 Azar 1393 (AP), Available at: http://www.khabaronline.ir/amp/387379. [In Persian]