پهنه‌بندی آسیب‌پذیری ناشی از زلزله با استفاده از منطق فازی در GIS (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه)
الموضوعات :صالح ارخی 1 , مهران اکبریان سرخی 2 , سمیّه عمادالدین 3
1 - دانشیار، دانشگاه گلستان، گروه جغرافیا
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه گلستان، رشته مخاطرات محیطی
3 - دانشیار، دانشگاه گلستان، گروه جغرافیا
الکلمات المفتاحية: منطق فازی, شهرستان سوادکوه, آسیب‌پذیری از زلزله, پهنه‌بندی, GIS,
ملخص المقالة :
با توجه به اهمیت مقوله زلزله به عنوان یکی از حوادث طبیعی، چالش‌ها و آسیب‌های ناشی از آن در جوامع انسانی، به خصوص در سکونت‌گاههای شهری و روستایی، توجه به مباحث ساخت‌و‌ساز و سیاست‌گذاری در راستای شناسایی نقاط ضعف و قوت در بحث شاخص‌های کالبدی شهری و روستایی حائز اهمیت است. هدف مقاله پهنه‌بندی مناطق با آسیب‌پذیری بالا در راستای مدیریت بحران و برنامه‌ریزی کاربری اراضی و کاهش اثرات زلزله در نواحی با آسیب‌پذیری بالاست. در این تحقیق با استفاده از داده‌ها و اسناد کتابخانه-ای، اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری و به منظور پهنه‌بندی آسیب‌پذیری ناشی از زلزله از نقشه‌های معیار از جمله: نقشه‌های فاصله از گسل(اصلی و فرعی)، فاصله از زمین‌لغزش‌های موجود، زمین‌شناسی، شیب و خاک استفاده شد و پس از ساخت و تجزیه‌و‌تحلیل لایه‌های اطلاعاتی در محیط نرم‌افزار ArcGIS از توابع عضویت فازی برای ارزیابی استفاده شد. لایه‌های فازی استاندارد شده در محیط GIS با عملگرهای مختلف تلفیق شدند و نقشه پهنه‌بندی آسیب‌پذیری تولید شد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که پهنه‌های با خطر بسیار زیاد پهنه‌ای حدود 19/64 درصد از مساحت شهرستان را پوشش می‌دهد وهم‌چنین حدود81/35 درصد از مساحت در محدوده با خطر زیاد قرار دارد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که نواحی شمالی و مرکزی شهرستان وضعیت آسیب‌پذیری بسیار زیاد و نواحی جنوبی آن آسیب پذیری زیاد از لحاظ شاخص‌های منتخب در برابر زلزله دارند که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق پیش از بحران به لحاظ تقویت و بهبود شاخص‌های کالبدی می-باشد.
Ahmadi, A., Fathi, S.,Akbri, A. 2018. Assessing the resilience of urban environment against natural hazards with emphasis on earthquakes using fuzzy logic and GIS (Case study: Urmia). Geography and Environmental Hazards (7) 3, 73-57. [In Persian]
AsadAmarji, M. 2005. Presenting a Model for Preventing or Reducing Landfall Accidents on Mountain Roads, M.Sc. Thesis, TarbiatModares University, Tehran.
Asgari, A., Parhizkar, A. 2001. Application of urban planning methods (land use) in reducing the vulnerability of earthquake hazards using GIS; Case study: District 17 of Tehran, Geographical Research Quarterly.11463-11448.[In Persian]
Banica, A., Rosu, L., Muntele, L., Grozavu, A. 2017. Towards Urban Resilience: A MultiCriteria Analysis of Seismic Vulnerability in Lasi City. (Romania). Sustainability 2017, 9, 270. 1-17.
Chen, K., Xu, W., Mai, P.M., Gao, H., Zhang, L., Ding., X. 2018. The 2017 Mw 7.3 SarpolZahāb Earthquake, Iran: A compact blind shallow-dipping thrust event in the mountain front fault basement. Tectonophysics, Vol.1, No.747, 108-114.
Delavar, M.R., Sadrykia, M., Zare, M. 2017. A GIS-Based Fuzzy Decision Making Model for Seismic Vulnerability Assessment in Areas with Incomplete Data. International Journal of Geo-Information. 2017, 6, 119.1-16.
Goli, Ali., Asgari, Ali. 2006. Application of fuzzy logic in turning a village into a city: Tehran province. Journal of Humanities Teacher, 10 (45), 139-158.
Hosseinabadi, M., Mousavi, S.M., Nazemi, M. 2019. Earthquake and landslide hazard zoning by fuzzy logic method in Bagheran mountain range (south of Birjand), Quarterly Journal of Geography and Development 17 (55), 153-174. [In Persian]
Housing Foundation of the Islamic Revolution. 1996. Seismic microzonation of urban areas. [In Persian]
Iraqi, Alaha., Shukri, Mohammad Hassan., Falahtubar, Nusra. 2017. Application of fuzzy logic in the evaluation and zoning of earthquake vulnerability potential (Case study: Rural settlements in Tarom city). Geography Quarterly.
Japan International Cooperation Agency (JICA). 2001. Tehran Seismic Microzonation Project.[In Persian]
KashaniAsl, A., KashaniAsl, S., KashaniAsl, M. 2017. Application of Fuzzy Logic in Analyzing the Vulnerability of Urban Physical Spaces to Earthquake (Case Study of Ahar City), National Conference on Construction in Seismic Areas, Arasbaran Earthquake Memorial, Tabriz, Provincial Building Engineering Organization East Azarbaijan. [In Persian]
King Stephanie,A., Kiremidndjian, A. 1995. Earthquake Damage and loss Estimation through GIS :Proceeding of earthquake engineering: Spain.
KorupzanDasfully, A. 2005. Principles of fuzzy set theory and its applications in modeling water engineering problems, second edition, Jihad Daneshgahi Publications, Tehran, 3-4, 170 and 205.
Jafari, S. 1996. Basics and principles of stability of natural slopes, Sazeh Publications.
Lantada, N., Pujades, L., Barbat, A. 2009. Vulnerability index and capacity spectrum based methods for urban seismic risk evaluation. A comparison, Nat Hazards 51:501–524.
Martinelli A.,Cifai G. 2008. Building Vulnerability Assessment and Damage Scenarios in Celano (Italy), Using a Quick Survey Data-Based Methodology, Soil Dynamics and Earthquake Engineering, No. 28, PP. 875-889.
Matsuoka, M.,Midorikawa, S. 1995. GIS Based Intergrated Seismic hazard mapping for a large Metropolitan Area: Proceeding of earthquake engineering: Spain.
Mazandaran Regional Water Joint Stock Company. 1998. Alborz Reservoir Dam Design (Studies of the second phase, Appendix 3, Engineering Geology Report of the dam site). [In Persian]
Meshkini, Abolfazl., Shabani, Morteza., Neshat, Abdul Hamid. 2017. Assessing the vulnerability of educational use with the approach of passive urban defense against earthquakes (Case study: District 6 of Tehran). Volume 49, Number 2, 243 -258.
Najmi, Manouchehr., Ebrahimi, Majid. 2006. Prioritization of technical and engineering characteristics in QFD model using TOPSIS method in fuzzy mode. Sharif Scientific Research Quarterly, 33 (22), 3-9.
Nojavan, Majid., Ghazanfari, Mehdi. 2006. Development of a 2D MADM Model Using Fuzzy Reliability Index, International Journal of Engineering Sciences, 17 (4), 23-31.
Paknejhad, H., Ilanlu, M., Ardakani, A., Ebrahimi, G, M., Soltani, Y, A. 2013. Identifying the urban vulnerable areas against the earthquake with GIs Case study: radio daryast.chalous. International Journal of Advanced Studies in Humanities and Social Science. Volume 1, Issue 4, 2013. 255-263. [In Persian]
Poorahmad, Ahmad., Habibi, Kiomars., Mohammad Zahraei, Sajjad., Nazari Adli, Saeed. 2007. Using fuzzy algorithm and GIS to locate urban equipment, a case study: landfill in Babolsar. Journal of Environmental Studies, 33 (42), 31-42.
PourmohammadShahvar, M., Eshaghi, A., Farzannegan, E., Mirzaei Alavijeh, H. 2019. Shakemaps of Sarpol-e Zahab Earthquake. International Institute of Earthquake Engineeringand Seismology (IIEES), Tehran, Iran. [InPersian].
Rajabzadeh, S., MomenSanavi, N., Rezaei Moghadam, M.H. 2016. Preparation of Vulnerability Map Due to Earthquake Crisis Using Simple Fuzzy Logic in ArcGIS Software Case Study: Tabriz, 2nd International Congress of Earth Sciences and Urban Development, Tabriz, Kian Company Knowledge project, University Jihad Research Institute, East Azerbaijan Province. [In Persian]
Rajaee, A .1994. Applied Geomorphology in Planning and Regional Development, Tehran: Qoms Publications. [In Persian]
Roostaei, Shahrivar., AhadnezhadRoshti, Mohsen., Kamelifar, Mohammad Javad.,
Alizadeh, Hadi.2015. Analysis of The Seismic Vulnerability of Physical Indicators Based onFuzzy Logic Method.
Saeedpour, G. 1996. Exploration and determination of possible fluorine reserves in Savadkuh, Mazandaran. Master Thesis, University of Tehran. [In Persian]
Sharifikia, M. 2010. Vulnerability Assessment and Earthquake Risk Mapping in Part of North Iran Using Geospatial Techniques,DOI.10.1007/s12524-010-0046-2.708–716.
Siami, Q., Taghinejad, K., AhdiKlaki, A. 2015. Seismic valunerability of urban areas using inverse hierarchical analysis (IHWP) and GIS; Case study: Gorgan city. Quarterly Journal of Urban Planning Studies. Third Year, Ninth Issue, Spring 2015. pp. 63-43. [In Persian]
Smith, K. 1996. Environmental Hazards, Seconded., Rutledge: London.
UNISDR (2015): International Strategy for Disaster Reduction .Geneva, United NationsOffice for Disaster Risk Reduction.
Yang, C., Han, B., Zhao, C., Du, J., Zhang, D., Zhu, S. 2019. Co-and post-seismicdeformation mechanisms of the MW 7.3 Iran earthquake (2017) revealed by sentinel-1 InSARobservations. Remote Sensing, Vol.11, No.4, pp.418.
Zare, M. 2016. Natural Disaster Risk Reduction Management,Pars Kimia Publishing, Tehran, First Edition. 484 p.
