أسلوب الإستعارة المفهومیة وتصامیمها التصوریة فی شعر میخائیل نعیمة

الموضوعات : Contemporary Literature Studies

صغری فلاحتی ¹ , علی پیرانی شال ² , زهرة ناعمی ³ , فاطمه خرمیان ⁴

1 - الأستاذة المشارکة فی قسم اللغة العربیة وآدابها بجامعة الخوارزمی
2 - الأستاذ المشارک فی قسم اللغة العربیة بجامعة الخوارزمی
3 - الأستاذة المساعدة فی قسم اللغة العربیة بجامعة الخوارزمی
4 - طالبة الدکتوراه فی فرع اللغة العربیة بجامعة الخوارزمی

تاريخ الإرسال : 28 الخميس , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 28 الخميس , جمادى الأولى, 1441 تاريخ الإصدار : 06 الأربعاء , جمادى الأولى, 1441

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

الاستعارة المفهومیة هی أصل طبیعی لها حضور فی کل مکان تُستخدم فی حیاتنا الیومیة واعیة أو غیر واعیة. المهم فی هذا النوع من الاستعارة، إیجاد أسلوب یخلق طریقة لإدراک المفاهیم الذهنیة والانتزاعیة أکثر وضوحا. فمن المستحسن أن نستخدم هذه الآلیة المفهومیة لقراءة النصوص الشعریة المعاصرة وشرح مفاهیمها المجردة. سعی هذا البحث، دراسة الاستعارة المفهومیة معتمداً علی نظریة لایکوف وجونسون- وهما مبدعا هذه النظریة فی القرن الحاضر- فی قصیدتی میخائیل نعیمة(صدی الأجراس والنهر المتجمد)، الشاعر المعاصر اللبنانی، بالمنهج الوصفی- التحلیلی، ومبنیا علی العلم الإدراکی ثم دراسة تصامیمها التصوریة، یعنی بِنیة مفهومیة تُخلق علی أساس تجارب مختلفة لإدراک المفاهیم الانتزاعیة. فی أجابة السؤَالین: کیف تتجلّی الاستعارة المفهومیة فی القصیدتین؟ و کیف تؤدی الاستعارة المفهومیة إلی فهم القصیدتین أکثر وضوحا؟ ومن أهم ما وصل إلیه البحث، هو أن الشاعر فی القصیدتین قام بتصویر شعره مستعینة بالاستعارة المفهومیة، ذلک یساعدنا إلی فهم الانتزاعیات کما هی.

المصادر:

أفراشی، آزیتا. 1390ش، نگاهی به تاریخچه مطالعات استعاره، از مجموعه استعاره بر مبنای تفکر و ابزار زیبایی آفرینی، ط2، تهران: سوره مهر.

اکو، امبرتو. 1383ش، استعاره بر مبنای تفکر و ابزار زیبایی آفرینی، ترجمه ساسانی و گروه مترجمان، ط 1، تهران: نشر سوره مهر.

بورشه والآخرون. 1377ش، زبان شناسی و ادبیات، ترجمه کوروش صفوی، ط2، تهران: نشر هرمس.

جونسون، مارک. 1396ش، بدن در ذهن، ترجمه جهانشاه میرزا بیگی، ط1، تهران: نشر آگاه.

روشن، بلقیس و اردبیلی، لیلا. 1392ش، مقدمه‌ای بر معناشناسی شناختی، ط1، تهران: نشر علم.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1387ش، صور خیال در شعر فارسی، ط12، تهران: نشر آگاه.

صفوی، کوروش. 1379ش، درآمدی بر معنی شناسی، چاپ اول، تهران: نشر سوره مهر.

صفوی، کوروش. 1396ش، استعاره، ط1، تهران: نشر علمی.

الفاخوری، حنا. 1986م، الجامع فی تاریخ الأدب العربی(الأدب الحدیث)، ط1، بیروت: دار الجیل.

لایکوف، جورج. 1390ش، نظریه استعاره معاصر، ترجمه فرزان سجودی، ط2، طهران: سوره مهر.

لایکوف، جورج. 2014م، النظریة المعاصرة للإستعارة، ترجمة طارق نعمان، ط1، مصر: مکتبة الإسکندریة.

مقیمی زاده، محمد مهدی. 1396ش، استعاره صنعت زیبائی کلام، تهران: مرکز پژوهش‌های ایرانی اسلامی. Cgio.org.ir

نعیمة، میخائیل. 1999م، المجموعة الکاملة، المجلد الرابع، ط6، بیروت: دار العلم للملایین.

الکتب الإنجلیزیة

Lakoff,G&Jonson,M ,(1980), Metafors we live,Chicago:univ.of chicagopress.

 

المقالات والرسالات

بیابانی، احمدرضا و یحیی طالبیان. 1391ش، «بررسی استعاره جهت‌گیرانه و طرحواره‌های تصویری در شعر شاملو»، پژوهشنامه نقد ادبی، دوره 1، شماره1، صص 126-99.

خدادادی، زهرا. 1390ش، «بررسی استعاره‌های مفهومی در عبهر العاشقین»، رسالة الماجستیر، المشرفة: مریم صالحی نیا، جامعة فردوسی مشهد.

ذوالفقاری، أختر و نسرین عباسی. 1394ش، «استعاره‌های مفهومی در أشعار ابن خفاجه»، مجلة نقد أدبی(أدبیات و زبان‌ها)، العدد 11، صص 120- 105.

راکعی، فاطمه. 1388ش، «نگاهی نو به استعاره تحلیل استعاره در شعر قیصر امین‌پور»، فصلیة پژوهش‌های ادبی، السنة 7، العدد 26، صص 99-77.

سلیمی، فاطمه، و کبری راستگو. 1438ق، «المخططات التصوریة ودورها فی فهم مضامین الصحیفیة السجادیة الأخلاقیة(علی ضوء اللسانیة الإدراکیة)»، مجلة اللغة العربیة وآدابها.

صفوی، کوروش. 1382ش، «بحثی درباره طرحواره‌های تصویری از دیدگاه معنی شناسان شناختی»، فصلنامه فرهنگستان، شماره 21، صص 85-65.

صفوی، کوروش. 1391 ش، «نگاهی تازه به چگونگی درک استعاره در زبان فارسی»، مجله ادب پژوهی، شماره 19، صص167-151.

غزاوی، محمد دیاب محمد. 1433ق، «الاستعارة فی قصیدة المدیح بین ابن الحداد وابن سهل؛ دراسة أسلوبیة أحصائیة»، جامعة القصیم، العدد 2، صص 607- 515.

قائمی، مرتضی. 1438ق، «توظیف الاستعارة المفهومیة لتکوین المنظومة الأخلاقیة فی نهج البلاغة(علی أساس اللسانیات المعرفیة)»، مجلة اللغة العربیة وآدابها، السنة 12، العدد 4، صص 720- 695.

کودرزی، حسن و فاطمه خرمیان. 1395ش، «استعاره شناختی و چگونگی نمود آن در قصیده "علی بساط الریح" اثر فوزی معلوف»، مجلة لسان المبین، العدد 25، صص: 115- 93.

لَمجادی، سوریة. 2011م، «دلالات الاستعارة فی شعر محمد عفیفی مطر»، رسالة الماجستیر، المشرف ناصر اسطمبول، جامعة وهران الجزائر.

مسبوق، سید مهدی و همکاران. 1391ش، «اندیشه وحدت وجود در همس الجفون میخائیل نعیمه»، دو فصلیة علمیة- محکمیة ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا، سال سوم، صص 142- 121.

مقیاسی، حسین. 1395ش، «نقد و بررسی طرحواره‌های تصوری قرآن در نهج البلاغه»، مجله پژوهش‌های نهج البلاغة، العدد 14، صص 108- 93.

نجار فیروز جائی، مهدی. 1392ش، «تحلیل استعاره‌های مفهومی در شعر احمد شاملو»، رسالة الماجستیر، المشرف: علی تسلیمی، جامعة کیلان.

هاشمی، زهره. 1389ش، «نظریه استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون»، مجلة ادب پژوهی، العدد 2، صص 140- 119.

هوشنگی، حسین و محمود سیفی. 1388ش، «استعاره‌های مفهومی در قرآن از منظر زبان شناسی شناختی»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، سال اول، شماره 3، صص34-9.

 

Al-Fakhouri, hana, (1986), “ history of comprehensive litrature” edition:1, Beirut: dar al-jail.

Afrashi, azita, (1383), “ A look at the history of metaphor sludies from the collection of metaphors based on thinking and beauty tools” edition: 2, Tehran: sureh mehr.

Biabani, ahmad reza & yahya, talebian,( 1391),” A study of orientation metaphors and visual schemas in Shamlous poetry”, Journal of literary criticism. period 2, number 1, pp 99-126.

Ghazawi, mohammad dayyab mohammad, (1433), “ The metaphor in the metaphor in the Al- madih bie Al- haddad & ebie sahle,s poem” Al- Qassim university, No 2,pp 695- 720.

Ghaemi, mortaza, (1438), “ The application of conceptual metaphor to the developmen of the moral system in Nahj al- balaghah”, based on cognitive linguistics, Journal of arabic language and literature, year 12, no 4, pp 695- 720.

Goodarzi, hasan & fatemeh khoramian, (1395), “ metaphor and how it is expressed in ala basate al- rih, the fuzzy maloufe”,journal of lisan al-mobin, No25, pp93- 115.

Hashemi, zohreh, (1389),”The conceptual metaphor theory from perspective of lakoff & jhonson” the journal of literature research, No 2, pp 119- 140.

Hoshanghi, hosein,( 1388),” conceptual metaphors in the Quran from the perspective ofvcognitive linguistics”, journal of science and education,s Qoran, year1, No 3,pp 9- 34.

Johnson, mark,(1396), “ Body in mind” , translated by Jahanshah mirzaei, edition 2, Tehran:agah publishing.

khodadadi, zahra, 91390),” Exploring conceptual metaphors in Abhar al- asheghin” masters dissertation, supervisor: maryam salami nia,mashhad Ferdousi university.

Lamjadi, surieh,(2011), “The metaphor of the poetry of Mohmmad afifi matar”, masters thesis, supervisor: Nasser istanbule, wahran university: Al-Jazierh.

Lakoff, george &  mark,(1990), “ Metaphors we live”, chicago university: chicagipress.

Lakoff, george &  mark,(2014), contemporary meyaphor theory”, translated by taregh noman, print 1, Egypt Al- eskandarieh library.

Lakoff, george &  mark,(1390), contemporary meyaphor theory”, translated by forouzan sojoodi, print 2, Tehran: sureh mehr.

Maspough, mehdi & his partners,(1391), “ The idea of unity in the wispering of the eyelids by Mikhail noaymeh” Journal of mystical literature Al- zahra university, year3, pp 121- 142.

Meghyasi, hosein,( 1395), ” A review of the immaginary schemes of the Quran in Nahj al-balagheh”, Nahj al-balagheh research journal, No14, pp 93- 108.

Moghimi zadeh, mohammad mehdi,( 1396), ” The metaphor of the beauty industry”, iranian islamic research center, cgio,org,ir.

Najjar firouzjaie mehdi,( 1392), ”The analysis of conceptual metaphor in the poetry of Ahmad shamloo”, master thesis, supervisor: Alh taslimi, Gilan university.

Noaimeh mikhail,(1999),” full set”, volume 4, prhnt 4,Beirut: dar al- eilm.

pourshe & his partner,( 1377), “Linguistics and literature”, translated by: kourush safavi, edition:2, Tehran: hermes publishing.

Rakei fatemeh,(1388), “ A new look at metaphor, metaphor analysis in the Qeisar ammin pour,s poetry” Journal of literary research, year7, No 26, pp 77-99.

Roshan, belghase & leila radebili, (1392), “ Intruduction to cognitive semantics, edition 1, Tehran: elme,s publishing.

salimi, fatemeh & kobra rastghoo, (1438), “ Schemas & its rolr in understanding content of the book of Sajjadieh consciousness basd on cognithve linguistices”, Journal of Arabic language and literature.

Safavi, kourush, ((1379),” Intrroduction to semantics” edition 1, Tehran: surreh mehr.

Safavi, kourush, (1382), A discussion of image schemas from the perspective of cognitive semantics”, farhanghestan’s journal, No21, pp65-85.

Safavi, kourush, )1391), A new look at how to understand metaphor in persian language”, Adab pajohi’s jurnal, No 19, pp151-167.

Safavi, kourush, )1396), The metaphor”, edition 1, Tehran: elmi’s publication.

Shafiee kadkanni, mohammad reza, (1387), “ Imagery in persion poetry”, edition 2, Agah’s publishing.

Zolfaghari, akhtar & Nasrin abbasi, (1394), conceptual metaphor in ibne Khafajeh’s poeams”, naghde adabi’s journal, No 11, pp 105- 120.