تقابل واژگان عسر و یسر در قرآن کریم
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنیمحمدعلی کاظمی تبار 1 , حسین بازودار قوی سفلایی 2
1 - استادیار گروه الهیات دانشگاه فرهنگیان
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد تفسیر قرآن کریم، دانشکده تربیت مدرس قرآن مشهد
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
هدف ما در این پژوهش، بررسی معناشناختی تقابل واژگان عسر و یسر در قرآن کریم است؛ زیرا علاوه بر منابع لغت، یکی از بهترین راه‌های دانستن معنای واژگان، استفاده از واژگانی است که با یکدیگر تقابل معنایی دارند. راه دیگر، استفاده از سیاق آیات قبل و بعد است. گاه از روی سیاق یا معنای واژه مقابل، معانی‌ای از یک واژه فهمیده می‌شود که در هیچ کتاب لغتی به چشم نمی‌خورد. ضمن اینکه بین معنای فهمیده شده و اصل ریشه واژه، قرابت معنایی وجود دارد. هرچه بیش‌تر به کنه معانی آیات پی ببریم بیش از پیش از مفاهیم آیات قرآن لذت خواهیم برد و بهتر در زندگی مادی و معنوی‌مان از آیات خداوند بهره‌مند خواهیم شد. از مهم‌ترین نتایج این پژوهش، پی بردن به زیبایی‌های معناشناختی آیات قرآن در کنار شناخت دقیق‌تر معنای این دو واژه، آشنایی با دو روش مذکور و بکارگیری آن‌ها است و اینکه هرگاه خداوند ابتدا یسر را ذکر نموده و سپس عسر را بیان کرده است به نوعی هشدار داده و هرگاه عسر بر یسر مقدم شده است نوید و امید به برطرف شدن سختی و رسیدن به گشایش داده است.
قرآن کریم.
ابن القیم الجوزیه، محمد بن ابی بکر. 1387ش، التبیان فی اقسام القرآن، قم: مؤسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان.
ابن سینا، حسین بن عبدالله. ۱۳۷۶ش، الالهیّات من کتاب الشّفاء، قم: بی نا.
ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
ابنعباس، عبدالله بن عباس. 1413ق، غریب القرآن فى شعر العرب، بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیة.
امین، نصرتبیگم. بی تا، مخزن العرفان در علوم قرآن، بی جا: بی نا.
جوادی آملی، عبدالله. 1393ش، تسنیم، قم: انتشارات اسراء.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، مفردات الفاظ قرآن، بیروت: دار الشامیة.
زرکشی، محمد بن بهادر.1410ق، البرهان فى علوم القرآن، بیروت: دار المعرفة.
زمخشری، محمود. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر. 1421ق، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: دار الکتاب العربی.
شوکانی، محمد. 1414ق، فتح القدیر، دمشق: دار ابن کثیر.
شیخ حر عاملی، محمد بن حسن. 1409ق، وسائل الشیعه، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
طباطبائی، محمدحسین. ۱۳۶۲ش، نهایة الحکمة، قم: موسسه نشر اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین. 1374ش، تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طبرسی، فضل بن حسن. 1412ق. جوامع الجوامع، قم: حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت.
طوسی، محمد بن الحسن. 1407ق، تهذیب الاحکام،تهران: دار الکتب الإسلامیه.
فخر رازی، محمد بن عمر. ۱۴۱۰ش، المباحث المشرقیة فی علم الالهیات والطبیعیات، بیروت: چاپ محمد معتصم باللّه بغدادی.
کریستال، دیوید. 2003م، دیکشنری از زبانشناسی و آوایی، آکسفورد: انتشارات بلکول.
مصطفوی، حسن، 1368ش، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد. ۱۳۶۱ش، اساس الاقتباس، تهران: چاپ مدرس رضوی.
هاشمی، احمد. 1381ش، جواهر البلاغه، قم: حوزه علمیه، مرکز مدیریت.
_||_
Holy Quran
Ibn al-Qaim al-Jawziyah. Mohammad ibn Abi Bakr, 2008, Al-Tebyan al-Qur'an, Qom: Tebyan Cultural and Information Institute.
Ibn Sina, Hossein ibn Abdullah. 1997, Al-Hilayat Man Book al-Shafa, Qom: Print by Hassan Hassanzadeh Amoli.
Ibn Abbas, Abdullah bin Abbas. 1413 AH, Gharib al-Qur'an in Al-Arab Poetry, Beirut: Institution of Al-.Qa'afafi
Ibn al-Mutaq, Muhammad ibn Makram. 1414 AH, Lesan al-Arab, Beirut: The eloquent and eloquent .and eloquent thinker
Amen, let's say Nosrat. [Bihar], the repository of the mystics in the Qur'an, [Bihar]: [Bihar
Javadi Amoli, Abdullah. 2014, Tasnim, Qom: Esra Publication.Raghab Esfahani, Hussein bin Mohammad. 1412 AH, Singularities of the Qur'an, Beirut: Dar al-Shami
Zarqashi, Muhammad bin Bahador.1410 AH, al-Burhan al-Qur'an, Beirut: Dar al-Marafi.
Life, Mahmoud. 1407 AH, Diswearing the Truthful Taznazil Truths, Beirut: Al-Arabi Books
Suwaiti, Abdul Rahman ibn Abi Bakr. 1421 AH, Examining the Quranic Sciences, Beirut: Dar al-Arab Book.
Sheikh Har Aghani, Mohammad bin Hassan. 1409 AH, Al-Shi'ite Properties, Qom: Al-Bayt Institute of Islam.
Shokani, Muhammad. 1414 AH, Fatah al-Qadir, Damascus, Dar Ibn Kathir
Tabatabai, Mohammad Hossein. 1995, Tafsir al-Mizan, translation by Mohammad Bagher Mousavi .Hamdani, Qom: Islamic Publications Office
Tabrizi, Fazl bin Hassan. 1372, The Assembly of Al-Biyan Fi Tafsir al-Quran, Tehran: Nasser Khosrow Publications.
Tabrizi, Fazl bin Hassan. 1412 AH Communities of Qom, Qom: Qom Seminary, Management Center
Tusi, Muhammad bin al-Hasan. 1407 AH, Tazibat al-Ahkam, Tehran: Dar al-Islam al-Islam.
Fakhrazi, Muhammad bin Omar. 1410 AH, Al-Masharqiyah al-Mashriyat al-Fayyat al-Tayyibiyyat, Beirut: Printed by Mohammad Motasem Balla Baghdadi.
Tabatabai, Mohammad Hossein. 1362, The final al-Hikmah, Qom: Institute of Islamic Publishing.
Mostafou, Hassan, 1368, Al-Karim Al-Qur'an Research, Tehran: Ministry of Islamic Culture and Guidance.
Nasir al-Din Tusi, Mohammed bin Mohammed. 1361 AD, Base of al-Katbbas, Tehran: Printed by Modarres Razavi.
Hashemi, Ahmed. 2002, Jawahar-e-Balagheh, Qom: Seminary, Management Center.
Crystal, David. 2003, Dictionary of Linguistics and Phonetics, Oxford: Blackwell Publishing
