بررسی معنای تضمین در قرآن با استفاده از روش نشانه‌شناسی پرس

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

مجید رجالی ¹ , محمدرضا یوسفی ² , محمد حسن معصومی ³

1 - دانشجو دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران
2 - استادیارگروه زبان و ادبیات عربی، واحد قم ، دانشگاه آزاد اسلامی، قم ، ایران
3 - استادیارگروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران

تاريخ الإرسال : 20 الأربعاء , صفر, 1442 تاريخ التأكيد : 07 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 25 الثلاثاء , محرم, 1444

الکلمات المفتاحية: حروف جر, زبانشناسی, نشانه‌شناسی, تضمین, پیرس,

ملخص المقالة :

از اختلافات نحوی‌‌های بصری و کوفی مساله جایگزینی معنوی حروف به جای هم است که کوفیان آن را جایز، و بصریان آن را جایز ندانسته‌اند و در برابر این پرسش که برخی حروف در معنای غیرحقیقی خود استعمال می‌‌شوند، از قاعدۀ تضمین بهره برده‌‌اند. تضمین توسعه در معنای فعل همراه با حرف جر ناهمگون است. این تعریف از تضمین دربردارندۀ همۀ دیدگاه‌‌ها نیست؛ زیرا برخی از نحوی‌ها قائل به اشراب معنوی و برخی تبدل معنایی را پذیرفته‌‌اند و از آنجا که تضمین یک قاعدۀ تجویزی است، برای بازشناسی درستی اینکه کدام شیوه در برخورد با تضمین صحیح است، باید از روشی زبان‌شناسانه بهره برد؛ ازاین‌رو، برای بازشناسی حقیقت معنای تضمین در این نوشتار از روش نشانه‌شناسی پرس بهره گرفته و با این معیار مشخص شده است که توسعه در معنای نشانه‌‌ها نه به‌تنهایی در بحث حروف صورت گرفته و نه به‌تنهایی در افعال واقع شده است؛ بلکه در فرایندی دوسویه این دو نشانه معانی خود را به‌صورت جعل ترکیبی با هم تلفیق کرده‌اند.

المصادر:

قرآن کریم.

ابن‌جنی، ابوالفتح عثمان . بی‌تا، الخصائص. مصر: الهیئه المصریه العامه للکتاب.

ابن‌رشیق، ابوالحسن. 1981ق ،بیروت: دار الجیل.

ابن‌فارس، ابوالحسین. 1975ق، مقاییس‌اللغه. بیروت: دار الکتب العربی.

ابوالبقاء‌الکفوی، الف. بی‌تا، الکلیات معجم فی المصطلحات و الفروق اللغویه. بیروت: مؤسسه الرساله.

ابن‌هشام ع. 1985 م،مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب. دمشق: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.

اسنوی، ج.  1999ق، نهایة السول شرح منهاج الوصول. بیروت: دار الکتب العلمیه.

حسن، ع. 1428ق، نحو الوافی. بیروت: مکتبه المحمدی.

جواندل، ن. 1380 ش ، نشانه‌شناسی پرس. نامۀ مفید، شمارۀ 26.

جرجانی، علی بن محمد. 1997ق، الاشارات و التنبیهات، مصر: مکتبه الادب.

رمانی، علی. بی‌تا،. النکت فی إعجاز القرآن، ضمن ثالث رسائل إعجاز القرآن. قاهره: دارالمعارف.

زجاجی، الف. 1986ق، الإیضاح فی علل النحو. بیروت: دارالنفائس.

زرکشی، الف. 1957،البرهان فی علوم القرآن. بیروت: دار إحیاء الکتب العربیه عیسى البابى الحلبی و شرکائه.

سامرائی، ف. 1420 ق ،معانی النحو. اردن: دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع.

طباطبایی، محمد. 1386ش، نهایه الحکمه. قم: مرکز انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

طباطبایی، محمد. 1385ش، تفسیر المیزان. ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.

طوسی، ن. 1367ش، اساس الاقتباس، تهران: دانشگاه تهران.

فیومی، الف. 1414ق، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعى. قم: مؤسسة دار الهجره.

مردانی، ع. 1395ش، تضمین در آیینۀ نقد. قم: فجر قرآن.

سلیمی، ف. 1396ش، بررسی معانی شعاعی عناصر بافت‌بنیان در گفتمان قرآنی‌. پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن، شمارۀ 12.

Bühler, K. (1934). Sprachtheorie: die Darstellungsfunktion der Sprache, G. Fischer.

Crystal, D. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. English: Wiley-Blackwell.

Renkema, J. (1993). Discourse studies: an introductory textbook, J. Benjamins.

Sherifft, J. (1994) Charles, pierces Guess at the Riddle: Ground for Human Significance. Indiana: Indiana University press.