مقایسه تطبیقی مضامین اخلاقی نقایض جریر و اخطل
الموضوعات :
حمید متولی زاده نائینی
1
(
دکترای زبان و ادبیات عرب دانشگاه یزد
)
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
یکی از برترین راه‌های شناخت برتری شاعری بر همتایانش مقایسه تطبیقی در موضوعات و بررسی سبک شناختی شعر آن ها است. جریر و اخطل که همچون دو هماورد ستیزه جو، تمام دوران شاعری خود را به هجو یکدیگر پرداختند و همواره سعی در بی آبرو نمودن دشمن خود داشتند، می‌کوشیدند تا با استفاده از ساختارهایی بدیع، حریف را مقهورِ قدرتِ خیالِ شگرف و استدلال های ادبی خود سازند. این پژوهش با هدف بررسی محتوایی مضامین اخلاقی مشترک در نقایض جریر و اخطل انجام شده و با روش تحلیلی- توصیفی به بررسی بیش از 840 بیت در قالب 20 قصیده پرداخته است. بر اساس آنچه در بررسی تفاوت ها و شباهت های مضمونی و سبکی میان دو شاعر گفته میشود، می توان دریافت که جریر در به تصویر کشیدن مضمون فرومایگی و بخل از اخطل موفّق تر عمل کرده است ولی اخطل در توصیفاتش و بهره برداری از فنون مختلف ادبی در ترسیم ترس و بی عفّتی گوی سبقت را از جریر ربوده است.
کتابنامه
قرآن کریم.
ابن الأثیر، عزالدین. 1979م، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر.
ابوتمام، حبیب بن اوس. ۱۹۲۲م، نقائض جریر و الأخطل، بیروت: المطبعة الکاثولیکیة.
الأفغانی، سعید بن محمد. 2003م، الموجز فی قواعد اللغة العربیة، بیروت: دار الفکر.
البَلَاذُری، أحمد بن یحیی. 1996م، جمل من أنساب الأشراف، تحقیق: سهیل زکار و ریاض الزرکلی، بیروت: دار الفکر.
جریر. لا تا، دیوان جریر بشرح محمد بن حبیب، تحقیق: نعمان محمد أمین طه، ط3، القاهرة: دار المعارف.
جریر، ابن عطیّه. لا تا، دیوان جریر بن عطیة، شرح محمّد اسماعیل عبدالله الصاوی، مصر: مطبعة الصاوی.
ضیف، شوقی. لا تا، التطور والتجدید فی الشعر الأموی، ط8، القاهرة: دار المعارف.
علی، جواد. ۱۹۷۰م، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت: دار العلم للملایین.
الفراهیدی، خلیل بن احمد. ۱۴۰۹ق، کتاب العین، قم: چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرایی.
الفیومی، أحمد بن محمّد. 1414ق، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: مؤسسة دار الهجرة.
القیروانی، ابن رشیق. 1981م، العمدة فی محاسن الشعر وآدابه، تحقیق محمد محی الدین عبد الحمید، ط5، بیروت: دار الجیل.
المبرد، أبو العباس،1997م. الکامل فی اللغة والأدب، تحقیق: محمد أبو الفضل إبراهیم، ط3، القاهرة: دار الفکر العربی.
مقالات
شرکت مقدم، صدیقه. 1388ش، «تطبیق مکتب‌های ادبیات»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال سوم، شماره 12، صص 51-71.
صالحبک، مجید و هادی نظری منظم. 1387ش، «ادبیات تطبیقی در ایران، پیدایش و چالش‌ها»، فصلنامه زبان و ادب پارسی، شماره 38، صص 9- 28.
سایت اینترنتی
العَمری، صالح، شرح بیت «حک استه و تمثل الأمثالا»، 2010م.
روی سایت: https://www.ahlalloghah.com/showthread.php?t=5092
موسوی، مریم. تکرار، تکرار و تکرار؛ چطور میشود که دروغها قابل باور میگردند؟، 26 بهمن 1395ش.
روی سایت: https://digiato.com/article/2017/02/14
_||_The Holy Quran.
Ibn Al-Asir, Izz al-Din. 1979 AD, Al-Kamel Fi Al-Tarikh, Beirut: Dar Sader.
Abu Tamam, Habib bin Aws. 1922, Jarir and Al-Akhtal contradictions, Beirut: Catholic Press.
Afghani, Saeed bin Muhammad. 2003, Al-Mujaz in the rules of the Arabic language, Beirut: Dar al-Fikr.
Al-Balazari, Ahmad bin Yahya. 1996, Jamal Men Ansab Al-Ashraf, research: Sohail Zakar and Riyadh Al-Zarkali, Beirut: Dar Al-Fikr.
Jarir. La Ta, Diwan Jarir Bashar Muhammad bin Habib, Research: Nu'man Muhammad Amin Taha, V 3, Cairo: Dar Al-Ma'arif.
Jarir, Ibn Atiyah. No date, Diwan Jarir bin Atiyah, Explanation of Muhammad Ismail Abdullah Al-Sawi, Egypt: Al-Sawi Press.
Zaif, Shoghi, no date, Evolution and Renewal in Al-Omavi Poetry, V 8, Cairo: Dar Al-Ma'arif.
Ali, Javad, detailed in the history of the Arabs before Islam, Beirut: Dar al-Elm Lelmalaein.
Al-Farahidi, Khalil bin Ahmad 1409 AH, Al-Ain Book, Qom: Published by Mehdi Makhzoumi and Ibrahim Samaraei.
Al-Farahidi, Ahmad Bin Mohammad, 1414, Al-Misbah Al-Munir Fi Gharib Al-Sharh Al-Kabir Lel Rafi'i, Qom: Dar Al-Hijra Foundation.
Al-Qirawani, Ibn Rashiq 1981, Al-Umadah in the virtues of poetry and manners, research by Muhammad Mohi-ud-Din Abdul Hamid, V5,
Al-Mubrad, Abu Al-Abbas, 1997 Complete in language and literature, research: Muhammad Abu Al-Fazl Ibrahim, V3, Cairo: Dar al-Fikr al-Arabi.
Articles
Sherkat Moghaddam, Sedigheh. 2009, "Application of Literary Schools", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Third Year, No. 12, pp. 51-71.
Salehabak, Majid and Hadi Nazari Monazam. 2008, "Comparative Literature in Iran, Emergence and Challenges", Persian Language and Literature Quarterly, No. 38, pp. 9-28.
Website
Al-Omari, Saleh, Explanation of "Hak Asta and Tamsal Al-Amsala" 2010: https://www.ahlalloghah.com/showthread.php?t=5092
Mousavi, Maryam Repeat, repeat and repeat; How can lies be believed?, February 17, 2017. On the site: https://digiato.com/article/2017/02/14
