بررسی تطبیقی گیاه تباری در اساطیر جهان
الموضوعات :
زهره سرمد
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یادگار امام خمینی(ره)شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
الکلمات المفتاحية: جهان, خداگیاهی, گیاه‌تباری, ادبیات تطبیقی, اسطوره,
ملخص المقالة :
از اسطوره آفرینش تا مرگ، گیاهان همواره جایگاه ویژه ای در اندیشه های بشر نخستین داشته اند. اهمیت گیاهان در تغذیه انسان، جان بخشی به طبیعت، ارتباط با ماورا و میل به کشف رازهای دنیای مادی از دلایل ارتباط بشر با طبیعت است. گیاه‌تباری و خداگیاهی از نشانه‌های قبایل توتمیزم است که افراد به دنبال درگیری‌های ذهنی درباره پیدایش خلقت و جهان پس از مرگ، نسل خود را به حیوان و یا گیاهی نسبت می‌دادند. نگرش به چرخه طبیعت، مرگ و زایش دوباره گیاهان و رویش آنان در کنار جسدی که به خاک سپرده می‌شد، اساطیر خلقت از گیاه و خدا گیاهان را در ذهن بارورتر می‌نمود. هدف از این جستار بررسی خداگیاهی و گیاه تباری در اساطیر ملل و همچنین علت همسانی برخی از این اساطیر است زیرا پژوهش در اسطوره‌های بدوی به سبب ماهیت یکسان آن‌ها باعث کشف اشتراکات فرهنگی در میان جوامع می‌گردد. روش پژوهش در این تحقیق تحلیلی- توصیفی است.
کتابنامه
قرآن کریم.
اشرف زاده، رضا. 1386ش، فرهنگ بازیافته‌های ادبی از متون پیشین، تهران: نشر سخن گستر و معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد.
ایونس، ورونیکا. 1373ش، اساطیر هند، ترجمه باجلان فرخی و محمد حسین، تهران: نشر گلشن.
بهار، مهرداد. 1374ش، جستاری چند در فرهنگ ایران، تهران: نشر فکر روز.
پرون، استیوارت. 1381ش، اساطیر رم، ترجمه باجلان فرخی و محمد حسین، تهران: اساطیر.
پورداوود، ابراهیم. 2536، یشت‌ها، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حصوری، علی. 1378ش، سیاوشان، تهران: نشر چشمه.
دادگی، فرنبغ. 1385ش، بندهش، گزارش: مهرداد بهار، تهران: نشر توس.
دوبوکور، مونیک. 1376ش، رمزهای زنده جهان، ترجمه جلال ستاری، تهران: مرکز.
رضایی، مهدی. 1383ش، آفرینش و مرگ در اساطیر، تهران: نشر اساطیر.
رضی، هاشم. 1346ش، فرهنگ نام‌های اوستا، تهران: نشر فروهر.
شوالیه، ژان و آلن گربران. 1379ش، فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضایلی، تهران: جیحون.
فردوسی، ابوالقاسم. 1389ش، شاهنامه فردوسی، به تصحیح ژول مول، تهران: نشر الهام.
کریستین سن، آرتور. 1386ش، نمونه‌های نخستین انسان و نخستین شهریار در تاریخ افسانه‌های ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: نشر چشمه.
کویاجی، جهانگیر. 1380ش، بنیادهای اسطوره و حماسه ایران، گزارش و ویرایش: جلیل دوستخواه، تهران: آگه.
گریمال، پیر. 1367ش، فرهنگ اساطیر یونان و رم، ترجمه احمد بهمنش، تهران: امیرکبیر.
میبدی، رشید الدین. 1371ش، کشف الأسرار و عدة الأبرار، به اهتمام علی اصغر حکمت، تهران: امیرکبیر.
میرفخرایی، مهشید. 1366ش، آفرینش در ادیان، تهران: انتشارات مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
میرفخرایی، مهشید. 1390ش، روایت پهلوی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
همیلتون، ادیت. 1383ش، سیری در اساطیر یونان و رم، ترجمه عبدالحسین شریفیان، تهران: اساطیر.
هینلز، جان راسل. 1383ش، شناخت اساطیر ایران، ترجمه محمد حسین باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
یونگ، کارل گوستاو. 1385ش، روان شناسی ضمیر ناخودآگاه، ترجمه محمدعلی امیری، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مقالات
اشرف زاده، رضا. 1389ش، «وایو، ایزد آرزوها»، نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، سال 7، ش 28، صص 9-18.
انوشیروانی، علیرضا. 1389ش، «ضرورت ادبیات تطبیقی در ایران»، ویژه نامه ادبیات تطبیقی فرهنگستان، د1، ش1، صص38-6.
جعفری، ناهید. 1395ش، «بررسی تطبیقی جلوه‌ها و کارکردهای اسطوره‌ای آب در «شاهنامه» با «ایلیاد»»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دوره10، شماره 40، صص174-157.
رضایی، مهدی. 1383ش، «اساطیر پیدایش انسان»، کتاب ماه هنر، ش 75-76، صص83-57.
_||_The Holy Quran.
Ashrafzadeh, Reza 2007, Culture of Literary Recoveries from Previous Texts, Tehran: Sokhan Gostar Publishing and Vice Chancellor for Research, Islamic Azad University, Mashhad Branch.
Evans, Veronica. 1994, Indian mythology, translated by Bajlan Farokhi and Mohammad Hossein, Tehran: Golshan Publishing.
Bahar, Mehrdad. 1995, A few researches in Iranian culture, Tehran: Fekr Rooz Publishing.
Peron, Stewart. 2002, Myths of Rome, translated by Bajlan Farrokhi and Mohammad Hossein, Tehran: Myths.
Purwood, Abraham. 2536, Yashtha, Tehran: University of Tehran Press.
Hosuri, Ali, 1999, Siavoshan, Tehran: Cheshmeh Publishing.
Dadgi, Farnbagh. 2006, Bandesh, Report: Mehrdad Bahar, Tehran: Toos Publishing.
Dubukur, Monique. 1997, The Living Codes of the World, translated by Jalal Sattari, Tehran: Markaz. Rezaei, Mehdi 2004, Creation and Death in Mythology, Tehran: Mythology Publishing.
Razi, Hashem. 1967, Avesta Dictionary, Tehran: Forouhar Publishing.
Shovaliye, Jean and Alan Gerbran. 2000, Culture of Symbols, translated by Soodabeh Fazaili, Tehran: Jeyhun.
Ferdowsi, Abolghasem 2010, Ferdowsi Shahnameh, edited by Jules Moll, Tehran: Elham Publishing. Christine Sen, Arthur. 2007, Examples of the first man and the first Shahriyar in the history of Iranian mythology, translated by Jaleh Amoozgar and Ahmad Tafazli, Tehran: Cheshmeh Publishing.
Koyaji, Jahangir. 2001, Foundations of Iranian Myth and Epic, Report and Editing: Jalil Dostkhah, Tehran: Agah.
Grimal, Pierre. 1988, Culture of Greek and Roman Mythology, translated by Ahmad Behmanesh, Tehran: Amirkabir.
Meybodi, Rashid al-Din. 1992, Discovering Kash Al-Asrar and Eddat Al-Abrar, by Ali Asghar Hekmat, Tehran: Amirkabir.
Mirfakhraei, Mahshid. 1987, Creation in Religions, Tehran: Cultural Studies and Research Publications.
Mirfakhraei, Mahshid. 2011, Pahlavi Narrative, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies. Hamilton, Edith. 2004, Viewing Greek and Roman Mythology, translated by Abdolhossein Sharifian, Tehran: Asatir.
Hinels, John Russell. 2004, Understanding Iranian Mythology, translated by Mohammad Hossein Bajlan Farrokhi, Tehran: Asatir
Jung, Carl Gustav. 2006, Psychology of the subconscious mind, translated by Mohammad Ali Amiri, Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company.
Articles
Ashrafzadeh, Reza 2010, "Vaio, God of Wishes", Scientific Research Journal of Islamic Azad University, Mashhad Branch, Vol. 7, No. 28, pp. 9-18.
Anoushirvani, Alireza 2010, "The Necessity of Comparative Literature in Iran", Special Issue of Comparative Literature of the Academy, Vol. 1, No. 1, pp. 38-6.
Jafari, Nahid. 2016, "Comparative study of the effects and functions of water myths in" Shahnameh "with" Iliad "", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Volume 10, Number 40, pp. 174-157.
Rezaei, Mehdi 2004, "Myths of Human Genesis", Book of the Month of Art, pp. 75-76, pp. 83-57.
