بررسی جامعه‌شناختی اشعار صائب و فضولی در دوره صفوی

الموضوعات :

آیت شوکتی ¹ (استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی خوی، خوی، ایران)
غلامعلی حضرتقلی زاده ² (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی،شبستر، ایران)
جلیل امیرپور داریانی ³ (استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران)

تاريخ الإرسال : 30 الثلاثاء , محرم, 1443 تاريخ التأكيد : 06 الثلاثاء , ربيع الأول, 1443 تاريخ الإصدار : 25 الثلاثاء , محرم, 1444

الکلمات المفتاحية: شعر, اجتماعیّات, صفوی, صائب, فضولی,

ملخص المقالة :

مسائل اجتماعی هر دوره‌ای در روند شکل‌گیری ادبیّات آن دوره تاثیر بسزایی دارد. از آنجا که شاعران هم-عصر، اتّفاقات و اوضاع اجتماعی مشترکی داشته و شرایط فکری و فرهنگی تقریبا یکسانی را تجربه می‌کنند؛ لذا طبیعی است که گرایشات و مضامین مشترک در آثار آنها دیده شود. در این رهگذر، شعر صائب و فضولی به عنوان دو شاعر دوره صفوی از جهت جامعه‌شناسی به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است تا به این سوال پاسخ دهد که هر کدام از این دو شاعر به چه مضامین اجتماعی توجه داشتند و چه دغدغه‌های اجتماعی را در شعر خود بازتاب داده‌اند. نتایج حاصل نشان می‌دهد که اشعار هر دو شاعر از قابلیت چشمگیری برای مطالعات جامعه‌شناسی برخوردار است. بخش عمده‌ای از مباحث اجتماعی در اشعار هر دو شاعر مشترک بودند امّا بندرت به مضامینی برخورد شد که فقط در شعر یک شاعر نمود داشت از جمله: گرایش به مخدّرات، عید فطر و شکایت از فلک. موضوع غربت و قربت از وطن نیز از موضوعاتی بود که نگرش متفاوت دو شاعر را به همراه داشت.

المصادر:

اخوان ثالث، مهدی، (1385)، زمستان، تهران، زمستان.

امن خانی، عیسی، (1391)، بازتاب دیدگاه‌های وجودی بر اشعار و آراء شاملو، کتاب ماه ادبیات، شماره 184، مقاله دوم، بهمن 91، صص، 27-18.

امن خانی، عیسی، سامانی، سمیرا، (1399)، عنوان اگزیستانسیالیسم و پژوهش‌های ادبی معاصر (نگاهی انتقادی و آسیب شناسانه به پژوهش‌های اگزیستانسیالیسم محور در ایران) ، فصلنامه علمی پژوهشی ادبیات پارسی معاصر، سال دهم، شماره اول، بهار و تابستان 99، صص92-67.

اخوان ثالث، مهدی، (1385)، زمستان، تهران، زمستان.

امن خانی، عیسی، (1391)، بازتاب دیدگاه‌های وجودی بر اشعار و آراء شاملو، کتاب ماه ادبیات، شماره 184، مقاله دوم، بهمن 91، صص، 27-18.

امن خانی، عیسی، سامانی، سمیرا، (1399)، عنوان اگزیستانسیالیسم و پژوهش‌های ادبی معاصر (نگاهی انتقادی و آسیب شناسانه به پژوهش‌های اگزیستانسیالیسم محور در ایران) ، فصلنامه علمی پژوهشی ادبیات پارسی معاصر، سال دهم، شماره اول، بهار و تابستان 99، صص92-67.

حسام پور، سعید و دیگران، (1394)، مرگ و مرگ اندیشی در اشعار اخوان ثالث، شاملو و فروغ فرخزاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، پژوهشنامه ادب غنایی، شماره 24، بهار و تابستان 94، صص96-77.

حنائی، جعفر و دیگران، (1396)، اگزیستانسیالیسم و بازتاب آن در آثار شاعران معاصر (احمد شاملو، سهراب سپهری، و فروغ فرخزاد)، دانشگاه دولتی یاسوج، همایش ملی پژوهش‌های شعر معاصر فارسی.

خجسته، فرامرز، فسایی، جعفر، (1394)، چوبک و اندیشه و جودی، فصلنامه ادب پژوهی، شماره 34، دوره نهم، زمستان94، صص205-179.

سپهری، سهراب، (1389)، هشت کتاب، تهران، انتشارات عدالت گستر.

شامیان ساروکلائی، اکبر، ثمین واحدی، فاطمه، (1394)، اندیشه‌های وجودی در سروده‌های شفیعی کدکنی و آدونیس، کرمان، نشریه ادبیات تطبیقی، شماره13، پاییز و زمستان94، صص148-123.

عزیزی فر، امیر عباس و دیگران، (1397)، بررسی و تحلیل فلسفه اگزیستانسیالیسم در شعر سهراب سپهری، نشریه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز، شماره 237، بهار و تابستان 97.

غفوری، فاطمه، (1396)، بررسی اندیشه‌های فلسفی شاملو، سنندج، انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی.

قوام، ابوالقاسم، واعظ زاده، عباس، (1388)، تنهایی در برخی صوفیانه‌های شعر فارسی با رویکرد ویژه به شعر فارسی، مجلۀ علمی پژوهشی مطالعات عرفانی، دانشگاه علوم انسانی کاشان، شماره نهم، بهار و تابستان88، صص132-99.

کزازی میر جلال الدین، وفائی فرد، زهره، (1394)، مفهوم آزادی در اندیشه حافظ و مولانا و تطبیق آن با تفکر اگزیستانسیالیسم، مطالعات ادبیات تطبیقی، شماره 33، بهار94، صص70-51.

Akhavan sales, Mehdi, (2006), Tehran, Zemestan.

Aman Khani, Issa, (2012), The Reflection of Existential Views on Shamloo's Poems and Opinions, Book of the Month of Literature, No. 184, February 1991, pp.18-27.

Aman khani, Issa, Samani, Samira, (2019), Contemporary existentialism and literary research, (Critical and pathological look at existentialism -based research in Iran), Contemporary Persian Literature Research Quarterly, Tenth Year, No.1, Spring and Summer 99, pp.67-92.

Azizi Far, Amir Abas and others, (2017), Investigating and Analyzing the Philosophy of Existentialism in Sohrab Sepehri Poetry, Journal of Persian Language and Literature of Tabriz University, No. 237, Spring and Summer 97.

Sepehri, Sohrab, (2010), Eight books, Eighth edition, Tehran, Adalat Gostar Publications.

Shamian Sarokulai, Akbar, Samin Vahedi, Fatemeh, (2015), Existential Thoughts in the Poems of Shafi'i Kadkani and Adonis, Kerman, Journal of Comparative Literature, No. 13,

Ghafouri, Fatemeh, (2016), A Study of Shamloo Philosophical Thoughts, Sanandaj, Persian, Language and Literature Promotion Association.

Ghavam,Abolghasem,Vaez Zadeh, Abbas, (2009), Loneliness in some Sufi Persian poetry with a special approach to Persian poetry, the Scientific Journal of Mystical Studies, Kashan University of Humanities, No.9, Spring and Summer 88, pp. 132-99.

Hesam Poor, Saeid and others, (1394), Death and Death in the Poems of Akhavan Sales, Shamloo and Forough Farrokhzad, University of Sistan and Baluchestan, Ghanaian Research Journal, No. 24, Spring and Summer 94, pp. 96-77.

Hanaei,Jafar and others, (2016), Existentialism and its reflection on the works of contemporary poets (Ahmad Shamloo, Sohrab Sepehri, and Forough Farrokhzad), Yasuj State University, National Conference on Contemporary Persian Poetry Research.

Kazazi , Mir Jalaluddin, Vafaeifard, Zohreh, (2015) The concept of freedom in the thought of Hafez and Rumi and its application to the thinking of existentialism, Comparative Literature Studies, No. 33, Spring 94, pp.51-70.

Khojasteh, Faramarz, Fasaei, Jafar, (2015), Chubak and Andisheh and Judy, Quarterly Journal of Literary Studies, No. 34, Ninth Volume, Winter 94, pp. 179 – 205.