واکاوی تطبیقی جامعه‌شناسانة خشونت (زنانه و مردانه) و انواع آن در رمان‌های پرندة من «فریبا وفی» و عذاب وجدان «آلبا ‌دسس‌پدس»، (بر اساس نظریة سرمایه پی‌یر بوردیو)

الموضوعات :

مهتاب حاجی محمدی ¹ (دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی ،واحد علوم تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران)
ساره زیرک ² (استادیار گروه زبان وادبیات فارسی،واحد علوم وتحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران،ایران(نویسنده مسئول))
مهرداد نوابخش ³ (استاد گروه جامعه شناسی ،واحد علوم تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران)

تاريخ الإرسال : 12 الأربعاء , رمضان, 1443 تاريخ التأكيد : 26 الخميس , جمادى الثانية, 1444 تاريخ الإصدار : 28 الخميس , جمادى الأولى, 1444

الکلمات المفتاحية: جامعه‌شناسی, بوردیو, خشونت, مقایسة تطبیقی,

ملخص المقالة :

تحلیل جامعه‌شناختی انواع خشونت مقوله مهمی است که با استفاده از آرای تئوری‌پردازانی همچون بوردیو می‌توان به آن پرداخت. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی شخصیت‌های زن رمان‌های پرندة من از فریبا وفی و دفترچة ممنوع از آلبا دسس‌پدس می‌پردازد. و با بررسی تطبیقی میزانِ اثرگذاری انواع خشونت، در میدان‌های اجتماعی، فرهنگی و کنشگری‌های زنان و مردان بر یکدیگر، نشان می‌دهد که خشونت به (ویژه خشونت نمایان و کنشگرانة مردانه) و بازنمایی محدودیت‌های زنان دو جامعه چگونه جلوة بیرونی می‌یابد و در کجاهای متن به صورت خشونت سیستمی، نمادین، پنهانی و رفتار کنش‌پذیرانه با همدستی عاملان در لایه‌های غایب جامعه، بر زنان تحمیل می‌شود. نتیجة پژوهش در قیاس بین کنشگران اجتماعی مرد و زن نشان می‌دهد که، زنان زخم‌خوردة انواع مختلف خشونت و کنترل‌های اجتماعی هستند، در تولید و بازتولید سرمایه‌ها در فضاهای اجتماعی و فرهنگی در فرودستی و کاستی نسبت به مردان قرار دارند. میزان خشونت وارده بر مردان نسبت به زنان و کودکان در درجة پایین‌تر و به شدت کم‌رنگ‌تری قرار دارد. کنشگری مردان جامعه با توسل به سلطة مردانه و حاکمیت مردسالارانة جوامع در پنج نوع خشونت (نمادین، سیستمی، فیزیکی، جنسی و زبانی) نسبت به زنان و کودکان بیشتر است. خشونت سیستمی و خشونت نمادین، نسبت به خشونت فیزیکی و زبانی به طرزی پنهان بر زنان آسیب‌ بیشتری وارد می‌کند، از طرفی همدستی و سلطه‌پذیری جوامع زنانه و کنشگران زن راه تسلط و سلطه‌گری مردان را بر زنان هموارتر می‌سازد. کلیدواژه‌ها: جامعه‌شناسی، مقایسة تطبیقی، خشونت، بوردیو، زنان، مردان

المصادر:

بوردیو، پی‌یر. (1393 الف). نظریه کنش، ترجمه سید مرتضی مردیها، چ5، تهران: نقش و نگار.

بوردیو، پیر  (1393ب). تمایز: نقد اجتماعی و قضاوت‌های ذوقی، ترجمه محسن چاووشیان، تهران: ثالث.

بون ویتز، پاتریس. (1391). درس‌هایی از جامعه‌شناسی پی‌یر بوردیو، چ2، تهران: آگه.

جنکینز، ریچارد. (1384). پی‌یر بوردیو، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: نی.

داد، سیما؛ (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید

دوبووار، سیمون؛ (1394). جنس دوم، برگردان قاسم صنعوی؛ چ سیزدهم، تهران: توس.

دسس‌پدس، آلبا (1397). عذاب وجدان، ترجمة بهمن فرزانه. تهران: انتشارات ققنوس.

ربّانی خوراسگانی، علی و خوش‌آمدی، مرتضی. (1388). «مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی زبان پیر بوردیو»، فصلنامة انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطی، سال 5، شماره 16، پاییز 88، صص 155 – 186.

ژیژیک، اسلاوُی. (1389). خشونت، پنح نگاه زیرچشمی، ترجمه علی‌رضا پاکنهاد. تهران: نی.

شامپاین، پاتریک. (1393). پی‌یر بوردیو، ترجمه ناهید مؤید حکمت، چ2، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

شویره، کریستین و فونتن اولیویه. (1385). واژگان بوردیو، زیر نظر ژان پی یر زرده، ترجمه مرتضی کتبی، تهران: نشر نی.

فکوهی، ناصر. (1384). تاریخ نظریه‌های انسان‌شناسی، تهران: نی.

گرنفل، مایکل. (1389). مفاهیم کلیدی پیر بوردیو، ترجمه محمد مهدی لبیبی، تهران: نظر افکار

گلمرادی، صدف. (1393). «نقد جامعه شناختی سرمایه‌های شخصیت های زن در رمان‌های منتخب پس از انقلاب اسلامی». رسالة دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات، زبان‌های خارجی و تاریخ. دانشگاه الزهراء. .

وفی، فریبا. (1397). پرندة من، چاپ سی‌ام، تهران: مرکز.

Abrams. M.H (1999). A Glossary of Literary Terms. Heinle&Heinle: New York.

A.Simons. Timmermann, Marybeth (2005). Simon de Beauvoir feminist writings. University of Illinois press: Chicago.

Tyson, Lous (2006). Critical theory today a user-friendly guide. New York: Routledge