شناسایی بهترین مناطق زندگی بر اساس شاخص کیفیت زندگی شهری (منطقه 6 کلانشهر تهران)
الموضوعات :مهسا باویلی 1 , حمید ماجدی 2 , زهرا سادات سعیده زرآبادی 3
1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد، گروه شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات).
3 - دانشیار، گروه شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: شهر, پایداری, محیط, ارزیابی چندمعیاره, پایتخت.,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: مهمترین قدم برای ارائه راه حل مناسب برای بهبود کیفیت زندگی در محیط شهری، ارزیابی وضعیت فعلی شاخص کیفیت زندگی در آن است. هدف این مطالعه، جستجوی بهترین مکان ها با بالاترین کیفیت زندگی با تمرکز بر شاخص های زیست محیطی در منطقه 6 تهران می باشد.
روش بررسی: شاخص کیفیت زندگی در منطقه 6 تهران تحت رویکرد MCDM با 17زیرشاخص در قالب 3 شاخص زیست محیطی، ایمنی و سلامت، و خدمات و امکانات حمل و نقل مورد ارزیابی قرار گرفت. استاندارد سازی شاخص ها با روش فازی انجام شد. رتبه بندی شاخص ها با روش ANP انجام گرفت. نقشه نهایی در سال 1402 کیفیت زندگی محلات در 5 سطح با روش رویهم گذاری بر اساس فرمول به‍دست آمد.
یافته ها: نتایج نشان داد که شاخص های زیست محیطی بالاترین وزن را از میان شاخص های اصلی کیفیت زندگی شهری داشته اند. در این گروه زیرشاخص های آلودگی هوا، پارک ها و بوستان ها، و آلودگی صوتی، بالاترین وزن شاخص را داشته اند. تحلیل نقشه طبقه بندی کیفیت زندگی محلات منطقه 6 نشان داد که بیش از 65 % منطقه دارای کیفیت زندگی متوسط و پایین است.
بحث و نتیجه گیری: مناطق جنوبی تر مانند دانشگاه تهران، شریعتی، ایرانشهر، کشاورز غربی، میدان ولیعصر- انقلاب و نصرت فاقد مناطق با کیفیت بالا می باشند. محلات با بیشترین مساحت کیفیت زندگی زیاد و خیلی زیاد، جهاد، یوسف آباد، شیراز، و عباس آباد، در نیمه شمالی و مرکزی منطقه قرار گرفته اند. نقشه نهایی به طور مؤثری می تواند برای تدوین استراتژی‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی مدیریت شهری، حفاظت و بازیابی محیط زیست منطقه مورد استفاده قرار گیرد.
1. HATAMINEZHAD, H., POORAHMAD, A., MANSOURIAN, H., & RAJAEI, A., 2014. Spatial analysis of quality of life indicators in Tehran. Researches of human geography, 45(4): 29-56. (In Persian)
2. Rahsepar Tolooei, G., Habib, F., Saeideh Zarabadi, S., 2021. Development of City Prosperity Model in Neighborhoods of Tehran with Emphasis on Quality of Life Component. J. Env. Sci. Tech., 23(9): 61-76. (In Persian)
3. Rahman, M.R., Shi, Z.H. and Chongfa, C., 2014. Assessing regional environmental quality by integrated use of remote sensing, GIS, and spatial multi-criteria evaluation for prioritization of environmental restoration. Environmental monitoring and assessment, 186: 6993-7009.
4. Roy, S., Bose, A., Majumder, S., Roy Chowdhury, I., Abdo, H.G., Almohamad, H. and Abdullah Al Dughairi, A., 2022. Evaluating urban environment quality (UEQ) for Class-I Indian city: an integrated RS-GIS based exploratory spatial analysis. Geocarto International, p. 2153932.
5. Kiani, A., and Salari Sardari, F., 2022. Analysis of quality of life indicators based on livable city principles (case study: Lamard city). Zagros landscape geography and urban planning, 14(51): 49-76. (In Persian)
6. Alavi, A., Samadi, M., Banari, S., 2021. Measuring and rating the rate of Livability of urban neighborhood (Case Study of Region 6 in Tehran). Journal of Economic geography research, 2(4): 51-63. (In Persian)
7. Javanbakht, M., Boloorani, A.D., Kiavarz, M., Samany, N.N., Zebardast, L. and Zangiabadi, M., 2021. Spatial-temporal analysis of urban environmental quality of Tehran, Iran. Ecological Indicators, 120, p.106901.
8. Joseph, M., Wang, F. and Wang, L., 2014. GIS-based assessment of urban environmental quality in Port-au-Prince, Haiti. Habitat International, 41: 33-40.
9. Turkoglu, H., 2015. Sustainable development and quality of urban life. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 202: 10-14.
10. Musse, M.A., Barona, D.A. and Rodriguez, L.M.S., 2018. Urban environmental quality assessment using remote sensing and census data. International journal of applied earth observation and geoinformation, 71: 95-108.
11. Zangane Shahraki, S., Sharifdini, G., Hassanzadeh, D., Salary Moghadam, Z., 2.14. Evaluation of the Quality of Life in Informal Settlements, Tehran Metropolitan (Case Study: Islamabad Salehabad). Human Geography Research, 46(1): 177-196. (In Persian)
12. Akyol, E., Alkan, M., Kaya, A., Tasdelen, S. and Aydin, A., 2018. Environmental urbanization assessment using gis and multicriteria decision analysis: a case study for Denizli (Turkey) municipal area. Advances in Civil Engineering, 2018, Article ID 6915938, 7 pages.
13. Paul, D., Mukherjee, K., Pandey, J.K. and Roy, A.D., 2023, April. Assessing the Urban Environmental Quality: A Case Study of Kolkata Metropolitan Area, India. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 1164(1): p. 012001. IOP Publishing.
14. Faisal, K. and Shaker, A., 2017 (1). An investigation of GIS overlay and PCA techniques for urban environmental quality assessment: a case study in Toronto, Ontario, Canada. Sustainability, 9(3), p.380.
15. Asadi, Y., Jelukhani Niaraki, M., Azizmand, K., 2020. Evaluation of environmental quality of urban life by spatial multi criteria analysis (case study: region 6 of Tehran). Researches of human geography, 52(1): 383-367. (In Persian)
16. Shah-Hosseini, P. and Tavakkoli, H., 2014. The Analysis of Urban Life Quality Indices Case: Vardavard Locality, in the 21st District of Tehran City. Quarterly Journal of Environmental-based Territorial Planning (JETP). 7(24): 127-144. (In Persian)
17. Naghavi, M., Divsalar, A., Riahi, V., 2018. Assessing the Quality of Life in Coastal Cities Using DEMATEL Model, Case Study of Coastal City Noor. Geography and Development, 52: 211-226. (In Persian)
18. Malekmarzban, A., and Mofidi-Shemirani, M., 2022. Ecological Urbanism By Providing Ecological Urban Design Criteria in District 4 of Tehran. J. Env. Sci. Tech., 23(11): 227-245. (In Persian)
19. Faisal, K. and Shaker, A., 2017 (2). Improving the accuracy of urban environmental quality assessment using geographically-weighted regression techniques. Sensors, 17(3), p.528.
20. Krishnan, V.S. and Firoz, C.M., 2020. Regional urban environmental quality assessment and spatial analysis. Journal of urban management, 9(2): 191-204.
21. Liu, Y., Yue, W., Fan, P., Zhang, Z. and Huang, J., 2017. Assessing the urban environmental quality of mountainous cities: A case study in Chongqing, China. Ecological Indicators, 81: 132-145.
22. Malah, A., Bahi, H., Radoine, H., Maanan, M. and Mastouri, H., 2022. Assessment of Urban Environmental Quality: a Case Study of Casablanca, Morocco. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 46: 205-210.
23. Fasihi, H., 2020. Evaluating Quality of Urban Life Environment in Baghershar, Tehran. Bi -Quarterly of Urban Ecology Researches, 11(1); 21: 77-90. (In Persian)
24. Malek Shahi, G., Barani Pasian, V., Aghaei, A., Nami, M., Molavi, M., 2018. Analysis of the spatial pattern of quality of life indicators in urban communities (case example: Islamshahr). New Attitudes in Human Geography Quarterly, 1(12): 111-129. (In Persian)
25. Moradi, B., Akbari, R., Taghavi, S.R., Fardad, F., Esmailzadeh, A., Ahmadi, M.Z., Attarroshan, S., Nickravesh, F., Jokar Arsanjani, J., Amirkhani, M. and Martek, I., 2023. A Scenario-Based Spatial Multi-Criteria Decision-Making System for Urban Environment Quality Assessment: Case Study of Tehran. Land, 12(9), p.1659.
26. Gurram, M.K., Bulusu, L.D. and Kinthada, N.R., 2015. Urban environmental quality assessment at ward level using AHP based GIS multi-criteria modeling–a study on Hyderabad City, India. Asian Journal of Geoinformatics, 15(3): 16-29.
27. Ghadiri, M., Hekmatnia, H., Seifollahi, M., 2021. Analyzing the Quality of Life Indicators in Urban neighborhoods Case Study: Koh-Banan City. Human Geography Research, 53(2): 409-4026. (In Persian)
28. ALAVI, S.A., CHASEMI, A., & AHMADABADI, A., 2013. MODELING AND SPATIAL ANALYSIS OF THE URBAN GREEN SPACE PER CAPITA (CASE STUDY: DISTRICT 6 OF TEHRAN MUNICIPALITY). SPATIAL PLANNING (MODARES HUMAN SCIENCES), 17(1): 127-150. (In Persian)
29. Zadeh, L.A., 1965. Fuzzy sets. Information and Control, 8: 338–353.
30. Saaty, T.L., 1996. Decision making with dependence and feedback: Analytic network process. Organization and Prioritization of Complexity. Pittsburgh: RWS Publications. 370 p.
31. Saaty, T.L., and Vargas, L.G., 2006. Decision Making with the Analytic Network Process: Economic, Political, Social and Technological Applications with Benefits, Opportunities, Costs and Risks. Springer; Softcover reprint of hardcover 1st edition. RWS Publications.
32. Zebardast, E., 2010. Application of Analytic Network Process (ANP) in urban and regional planning. Beautiful arts-archtecture and urbanism, 41(2): 79-90. (In Persian with English abstract).
33. Imanpour Namin, A., Nasrabadi, T., Mehravaran, M., Zabani, Z., 2020. Noise Pollution in Urban Areas and the Effect of Traffic Management Procedures on Urban Environment (Case Study: 6th Region of Tehran Municipal). J. Env. Sci. Tech., 22(8): 18-29. (In Persian)
34. Fecht, D., Beale, L. and Briggs, D., 2014. A GIS-based urban simulation model for environmental health analysis. Environmental Modelling & Software, 58: 1-11.
35. FARAJI SABOKBAR, H., NADI, B., & REZAIE NARIMISA, M., 2017. FACTORS AFFECTING VULNERABILITY ZONING DISTRICT 6 OF TEHRAN AND VULNERABILITY IN THE FACE OF NATURAL DISASTERS. URBAN MANAGEMENT STUDIES, 8(28): 1-11. (In Persian)
