بررسی عملکرد روش تحلیل عامل آشیان بوم شناختی در مدلسازی مطلوبیت زیستگاه گراز (Sus scrofa, Linnaeus, 1758) در پناهگاه حیات‌وحش جاسب اراک
الموضوعات :سحر رضائی 1 , سعید نادری 2 , پیمان کرمی 3 , فرزاد هوشیار 4
1 - کارشناسی ارشد زیستگاه و تنوع زیستی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان
2 - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان
3 - دانشجوی دکتری ارزیابی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ملایر
4 - کارشناسی ارشد زیستگاه و تنوع زیستی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گرگان
الکلمات المفتاحية: خوک وحشی (Sus scrofa), پناهگاه حیات وحش جاسب, مطلوبیت زیستگاه, تحلیل عامل آشیان بوم شناختی,
ملخص المقالة :
وجود اطلاعات مربوط به پراکنش جغرافیایی و انتخاب زیستگاه، هسته مرکزی حفاظت و مدیریت گونه های تهدید شده است. تجزیه و تخریب زیستگاه از تهدیدات مهم تنوع زیستی محسوب می شود. بدین منظور، آگاهی از نیاز های زیستی و شناسایی زیستگاه مطلوب گراز نقش مهمی در اتخاذ شیوه های مدیریتی گونه و زیستگاه دارد. هدف از مطالعه حاضر، مدلسازی مطلوبیت زیستگاه گراز در پناهگاه حیات وحش جاسب و تعیین مهم ترین فاکتور های محیطی موثر بر انتخاب زیستگاه گونه می باشد. مطالعه حاضر در یک دوره یک ساله در 4 فصل مختلف سال صورت گرفته است. بدین منظور، از مدل تحلیل عامل آشیان بوم شناختی (ENFA) و نرم افزار بایومپر استفاده شد. لایه های اطلاعاتی به کار برده شده به عنوان متغیر های موثر بر روی حضور گونه شامل شیب، جهت، ارتفاع، فاصله از چشمه، فاصله از روستا، فاصله از قنات، فاصله از جاده، شاخص پوشش گیاهی، تیپ پوشش گیاهی، کاربری اراضی و فاصله تا توسعه انسانی، بوده است.نتایج حاصل از تحلیل عامل آشیان بوم شناختی نشان داد، مقادیر شاخص بویس برای الگوریتم میانگین میانه، میانگین هندسی فاصله، میانگین هارمونیک و حداقل فاصله در طول چهار فصل (بهار، تابستان، پاییز و زمستان) و بازه یک ساله کم است. بر اساس مقادیر شاخص بویس می توان نتیجه گیری کرد، صحت نقشه های تولیدی چندان مناسب نمی باشد. دلیل این امر بالا بودن واریانس مدل می باشد که نشان دهنده پایین بودن دقت مدل و قدرت پیش بینی پایین مدل است. بنابراین، مدل تحلیل عامل آشیان بوم شناختی برای زیستگاه های با کیفیت پایین و مقیاس کم، قابلیت کمتری دارد. از این رو تحلیل عامل آشیان بوم شناختی روش مناسبی به منظور مطالعه زیستگاه انتخابی گراز در پناهگاه حیات وحش جاسب نمی باشد.لذا شناسایی توزیع و پراکندگی گونه گراز در پناهگاه حیات وحش جاسب به عنوان یک راهگشا، برای مدیران و کارشناسان محیط زیست و کشاورزان به منظور رسیدن به یک تصمیم مدیریتی کار آمد جهت کاهش تضاد و همچنین شناسایی مناطقی که ریسک خسارت در آن ها بالاست و باید در اولویت حفاظتی باشند، نقش دارد.
1- Groves, C. P. (1991). Suid and dicotylid systematics today. Biology of suidae. IRGM, Grenoble, 20-30.
2- Genov, P. V. and Massei, G., 2004. The environmental impact of wild boar. Galemys: Boletín informativo de la Sociedad Española para la conservación y estudio de los mamíferos. 16(1), 135-145.
3- Mitchell, J., Dorney, W., Mayer, R., & McIlroy, J. (2008). Ecological impacts of feral pig diggings in north Queensland rainforests. Wildlife Research, 34(8), 603-608.
4- Singer, F. J., Otto, D. K., Tipton, A. R., & Hable, C. P. (1981). Home ranges, movements, and habitat use of European wild boar in Tennessee. The Journal of Wildlife Management, 343-353.
5- Chavarria, P. M., Lopez, R. R., Bowser, G., & Silvy, N. J. (2007). A landscape-level survey of feral hog impacts to natural resources of the Big Thicket National Preserve.
6- Didham, R. K., Tylianakis, J. M., Hutchison, M. A., Ewers, R. M., & Gemmell, N. J. (2005). Are invasive species the drivers of ecological change?. Trends in Ecology & Evolution, 20(9), 470-474.
7- گشتاسب میگونی، حمید. شمس اسفند آباد، بهمن. عطایی، فرهاد. مظفری، عبدالحسین. (1391)، مدل سازی مطلوبیت زیستگاه گراز (Susscrofa) در منطقه الموت شرقی استان قزوین. محیط زیست طبیعی (منابع طبیعی ایران). دوره 65. شماره 2. صفحه 247-258.
8- Praca, E., & Gannier, A. (2008). Ecological niches of three teuthophageous odontocetes in the northwestern Mediterranean Sea. Ocean Science, 4(1), 49-59.
9- Abaigar, T., Del Barrio, G., & Vericad, J. R. (1994). Habitat preference of wild boar (Sus scrofa L., 1758) in a Mediterranean environment. Indirect evaluation by signs. Mammalia, 58(2), 201-210.
10- Górecki, G., Łabudzki, L., Skubis, J., & Wlazełko, M. (2009). Habitat selection of wild boar (Sus scrofa) in the Zielonka Game Investigatory Centre-radio telemetry research. Acta Scientiarum Polonorum. Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria, 8(3).
11- فلاح باقری، فریبا. فراشی، آزیتا. (1390). مدلسازی زیستگاه گرگ (Canis lupus) در پارک ملی کلاه قاضی با استفاده از روش تحلیل فاکتوری آشیان بوم شناختی ENFA. علوم دامی (پژوهش و سازندگی). دوره 24. شماره3. صفحه 11-18.
12- میگونی، جاسب. (1371). بررسی پناهگاه حیات وحش جاسب. اداره کل محیط زیست استان مرکزی. 67 صفحه.
13- اداره کل محیط زیست استان مرکزی (1393). معاون طبیعی دفتر زیستگاهها و تنوع زیستی. 67 صفحه.
14- جعفری، علی. میرزایی، روح الله. زمانی، رسول. محمودی، احمد. (1395). مدلسازی پراکنش قوچ و میش اصفهان در منطقه حفاظت شده تنگ صیاد بر اساس بهبود اریب دادههای حضور و انتخاب متغیرهای مناسب با استفاده از حداکثر آنتروپی. بوم شناسی کاربردی. سال پنجم. شماره 15. صفحه 39-48.
15- گلجانی. رضا. 1390. بررسی مطلوبیت زیستگاه زمستانه قوچ و میش در منطقه البرز مرکزی. مجله منابع طبیعی ایران. شماره 2. صفحه 173-186.
16- Carpenter, G., Gillison, A. N., & Winter, J. (1993). DOMAIN: a flexible modelling procedure for mapping potential distributions of plants and animals. Biodiversity & Conservation, 2(6), 667-680.
17- Farber, O., & Kadmon, R. (2003). Assessment of alternative approaches for bioclimatic modelling with special emphasis on the Mahalanobis distance. Ecological Modelling 160.
18- Manel, S., Dias, J. M., Buckton, S. T., & Ormerod, S. J. (1999). Alternative methods for predicting species distribution: an illustration with Himalayan river birds. Journal of Applied Ecology, 36(5), 734-747
19- Hirzel, A. H., Hausser, J., & Perrin, N. (2007). Biomapper 4.0. Laboratory for Conservation Biology, Department of Ecology and Evolution, University of Lausanne, Switzerland. URL: http://www2. unil. ch/biomapper
20- Srisang, W., Jaroensutasinee, K., & Jaroensutasinee, M. (2007). Assessing Habitat-Suitability Models with a Virtual Species at Khao Nan National Park, Thailand. World Academy of Science, Engineering and Technology, International Journal of Environmental, Chemical, Ecological, Geological and Geophysical Engineering, 1(1), 1-6
21- Minaee, H & Berozirad, B (1393). Check habitat of wild boar in the mountain region of Lorestan Khan archer using methods (HEP) The first national conference on environmental management and planning assessment in Iran. 16 page. (in farsi)
22- Zaniewski, A. E., Lehmann, A., & Overton, J. M. (2002). Predicting species spatial distributions using presence-only data: a case study of native New Zealand ferns. Ecological modelling, 157(2), 261-280
23- Wang, X., Xu, W., & Ouyang, Z. (2009). Integrating population size analysis into habitat suitability assessment: implications for giant panda conservation in the Minshan Mountains, China. Ecological research, 24(5), 1101-1109.
24- Padalia, H., Srivastava, V., & Kushwaha, S. P. S. (2014). Modeling potential invasion range of alien invasive species, Hyptis suaveolens (L.) Poit. in India: Comparison of MaxEnt and GARP. Ecological Informatics, 22, 36-43.
25- Ostfeld, R. S. (1990). The ecology of territoriality in small mammals. Trends in Ecology & Evolution, 5(12), 411-415.
26- Padalia, H., Srivastava, V., & Kushwaha, S. P. S. (2014). Modeling potential invasion range of alien invasive species, Hyptis suaveolens (L.) Poit. in India: Comparison of MaxEnt and GARP. Ecological Informatics, 22, 36-43.
27- حبیبی، لیلا. (1387). ارزیابی زیستگاه هوبره در حوضه نائین با استفاده از روشهای تحلیل عامل آشیان بوم شناختیو فرایند تحلیل سلسله مراتبی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده منابع طبیعی. دانشگاه صنعتی اصفهان.
28- Sérgio, C., Figueira, R., Draper, D., Menezes, R., & Sousa, A. J. (2007). Modelling bryophyte distribution based on ecological information for extent of occurrence assessment. Biological Conservation, 135(3), 341-351
29- Brotons, L., Thuiller, W., Araújo, M. B., & Hirzel, A. H. (2004). Presence‐absence versus presence‐only modelling methods for predicting bird habitat suitability. Ecography, 27(4), 437-448.
30- خلیلی، فرزانه. (1393). بررسی انتخاب زیستگاه و مدلسازی مطلوبیت زیستگاه سنجاب ایرانی در مناطق حفاظت شده استان کهگلویه و بویر احمد. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده منابع طبیعی. دانشگاه صنعتی اصفهان.
_||_1- Groves, C. P. (1991). Suid and dicotylid systematics today. Biology of suidae. IRGM, Grenoble, 20-30.
2- Genov, P. V. and Massei, G., 2004. The environmental impact of wild boar. Galemys: Boletín informativo de la Sociedad Española para la conservación y estudio de los mamíferos. 16(1), 135-145.
3- Mitchell, J., Dorney, W., Mayer, R., & McIlroy, J. (2008). Ecological impacts of feral pig diggings in north Queensland rainforests. Wildlife Research, 34(8), 603-608.
4- Singer, F. J., Otto, D. K., Tipton, A. R., & Hable, C. P. (1981). Home ranges, movements, and habitat use of European wild boar in Tennessee. The Journal of Wildlife Management, 343-353.
5- Chavarria, P. M., Lopez, R. R., Bowser, G., & Silvy, N. J. (2007). A landscape-level survey of feral hog impacts to natural resources of the Big Thicket National Preserve.
6- Didham, R. K., Tylianakis, J. M., Hutchison, M. A., Ewers, R. M., & Gemmell, N. J. (2005). Are invasive species the drivers of ecological change?. Trends in Ecology & Evolution, 20(9), 470-474.
7- گشتاسب میگونی، حمید. شمس اسفند آباد، بهمن. عطایی، فرهاد. مظفری، عبدالحسین. (1391)، مدل سازی مطلوبیت زیستگاه گراز (Susscrofa) در منطقه الموت شرقی استان قزوین. محیط زیست طبیعی (منابع طبیعی ایران). دوره 65. شماره 2. صفحه 247-258.
8- Praca, E., & Gannier, A. (2008). Ecological niches of three teuthophageous odontocetes in the northwestern Mediterranean Sea. Ocean Science, 4(1), 49-59.
9- Abaigar, T., Del Barrio, G., & Vericad, J. R. (1994). Habitat preference of wild boar (Sus scrofa L., 1758) in a Mediterranean environment. Indirect evaluation by signs. Mammalia, 58(2), 201-210.
10- Górecki, G., Łabudzki, L., Skubis, J., & Wlazełko, M. (2009). Habitat selection of wild boar (Sus scrofa) in the Zielonka Game Investigatory Centre-radio telemetry research. Acta Scientiarum Polonorum. Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria, 8(3).
11- فلاح باقری، فریبا. فراشی، آزیتا. (1390). مدلسازی زیستگاه گرگ (Canis lupus) در پارک ملی کلاه قاضی با استفاده از روش تحلیل فاکتوری آشیان بوم شناختی ENFA. علوم دامی (پژوهش و سازندگی). دوره 24. شماره3. صفحه 11-18.
12- میگونی، جاسب. (1371). بررسی پناهگاه حیات وحش جاسب. اداره کل محیط زیست استان مرکزی. 67 صفحه.
13- اداره کل محیط زیست استان مرکزی (1393). معاون طبیعی دفتر زیستگاهها و تنوع زیستی. 67 صفحه.
14- جعفری، علی. میرزایی، روح الله. زمانی، رسول. محمودی، احمد. (1395). مدلسازی پراکنش قوچ و میش اصفهان در منطقه حفاظت شده تنگ صیاد بر اساس بهبود اریب دادههای حضور و انتخاب متغیرهای مناسب با استفاده از حداکثر آنتروپی. بوم شناسی کاربردی. سال پنجم. شماره 15. صفحه 39-48.
15- گلجانی. رضا. 1390. بررسی مطلوبیت زیستگاه زمستانه قوچ و میش در منطقه البرز مرکزی. مجله منابع طبیعی ایران. شماره 2. صفحه 173-186.
16- Carpenter, G., Gillison, A. N., & Winter, J. (1993). DOMAIN: a flexible modelling procedure for mapping potential distributions of plants and animals. Biodiversity & Conservation, 2(6), 667-680.
17- Farber, O., & Kadmon, R. (2003). Assessment of alternative approaches for bioclimatic modelling with special emphasis on the Mahalanobis distance. Ecological Modelling 160.
18- Manel, S., Dias, J. M., Buckton, S. T., & Ormerod, S. J. (1999). Alternative methods for predicting species distribution: an illustration with Himalayan river birds. Journal of Applied Ecology, 36(5), 734-747
19- Hirzel, A. H., Hausser, J., & Perrin, N. (2007). Biomapper 4.0. Laboratory for Conservation Biology, Department of Ecology and Evolution, University of Lausanne, Switzerland. URL: http://www2. unil. ch/biomapper
20- Srisang, W., Jaroensutasinee, K., & Jaroensutasinee, M. (2007). Assessing Habitat-Suitability Models with a Virtual Species at Khao Nan National Park, Thailand. World Academy of Science, Engineering and Technology, International Journal of Environmental, Chemical, Ecological, Geological and Geophysical Engineering, 1(1), 1-6
21- Minaee, H & Berozirad, B (1393). Check habitat of wild boar in the mountain region of Lorestan Khan archer using methods (HEP) The first national conference on environmental management and planning assessment in Iran. 16 page. (in farsi)
22- Zaniewski, A. E., Lehmann, A., & Overton, J. M. (2002). Predicting species spatial distributions using presence-only data: a case study of native New Zealand ferns. Ecological modelling, 157(2), 261-280
23- Wang, X., Xu, W., & Ouyang, Z. (2009). Integrating population size analysis into habitat suitability assessment: implications for giant panda conservation in the Minshan Mountains, China. Ecological research, 24(5), 1101-1109.
24- Padalia, H., Srivastava, V., & Kushwaha, S. P. S. (2014). Modeling potential invasion range of alien invasive species, Hyptis suaveolens (L.) Poit. in India: Comparison of MaxEnt and GARP. Ecological Informatics, 22, 36-43.
25- Ostfeld, R. S. (1990). The ecology of territoriality in small mammals. Trends in Ecology & Evolution, 5(12), 411-415.
26- Padalia, H., Srivastava, V., & Kushwaha, S. P. S. (2014). Modeling potential invasion range of alien invasive species, Hyptis suaveolens (L.) Poit. in India: Comparison of MaxEnt and GARP. Ecological Informatics, 22, 36-43.
27- حبیبی، لیلا. (1387). ارزیابی زیستگاه هوبره در حوضه نائین با استفاده از روشهای تحلیل عامل آشیان بوم شناختیو فرایند تحلیل سلسله مراتبی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده منابع طبیعی. دانشگاه صنعتی اصفهان.
28- Sérgio, C., Figueira, R., Draper, D., Menezes, R., & Sousa, A. J. (2007). Modelling bryophyte distribution based on ecological information for extent of occurrence assessment. Biological Conservation, 135(3), 341-351
29- Brotons, L., Thuiller, W., Araújo, M. B., & Hirzel, A. H. (2004). Presence‐absence versus presence‐only modelling methods for predicting bird habitat suitability. Ecography, 27(4), 437-448.
30- خلیلی، فرزانه. (1393). بررسی انتخاب زیستگاه و مدلسازی مطلوبیت زیستگاه سنجاب ایرانی در مناطق حفاظت شده استان کهگلویه و بویر احمد. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده منابع طبیعی. دانشگاه صنعتی اصفهان.
