مدیریت و تقلیل عملی آلاینده های رودخانه قمرود

الموضوعات :

سعید یارمحمدی ¹ (‌دانشجوی کارشناسی ارشد رشته ی مدیریت محیط زیست – واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران)
محمود شریعت ² (عضو هیئت علمی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)
مسعود منوری ³ (استادیار دانشکده محیط زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران)
پروین فرشچی ⁴ (استادیار دانشکده محیط زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران)

تاريخ الإرسال : 04 الأربعاء , جمادى الأولى, 1430 تاريخ التأكيد : 03 الإثنين , صفر, 1431 تاريخ الإصدار : 16 الإثنين , ربيع الثاني, 1432

الکلمات المفتاحية: رودخانه قمرود- تقلیل آلودگی- م,

ملخص المقالة :

قمرود از جمله رودهای نسبتاً‌کم آبی است که در حوزه‌ی مرکزی ایران جاری است، این رودخانه از دامنه‌های شمالی زاگرس سرچشمه می‌گیرد و در پایاب پس از پیوستن به رودخانه، قره‌چای در دشت مسیله به دریاچه نمک در شمال شرقی شهر قم می‌ریزد. مساحت حوزه آبریزه قمرود 19000 کیلومتر مربع و طول شاخه اصلی آن 288 کیلومتر برآورد شده است. جهت عمومی این رودخانه از جنوب غربی به شمال شرقی است. بخش عمده جریانات سطحی قمرود از شاخه اصلی مهم در بند گلپایگان تأمین می‌شود. حداکثر ارتفاع در حوزه 3724 متر و حداقل آن 810 متر در خروجی حوزه آبریز واقع در دشت مسیله است. دو سد مهم 15 خرداد با 200 میلیون متر مکعب ظرفیت و سد گلپایگان با 5/46 میلیون متر مکعب بر روی آن ساخته شده است. وجود زمینهای کشاورزی نسبتاً‌ متراکم در کنار رودخانه باعث شده، بخشی از آب زمینهای کشاورزی توسط رودخانه،زهکشی شود و در بستر رودخانه آلگها به طور بی‌رویه‌ای رشد کرده کاهش کیفیت آب رودخانه را تحمیل می‌کند. در زمان حداقل آبدهی رودخانه که با فصل خشک(تابستان) منطبق است.(1و2و3و6و7و8و10) جهت حفاظت، پاکسازی و بهسازی اکوسیستم رودخانه قمرود شناسایی منابع و کانونهای آلودگی حاشیه رودخانه و تعیین نوع ، میزان و محلهای ورود آلاینده ها به آن انجام شد. ایستگاه‌های نمونه برداری بر اساس جریانات و انشعآبات فرعی ، فاضلآبهای روستایی و شهری صنعتی و کشاورزی، سهولت در امر حمل و نقل و دسترسی به ایستگاهها در فصول مختلف و نزدیکی به ایستگاههای هیدرومتری انتخاب شدند. حدود 8 الی 12 ایستگاه در طول رودخانه قم رود مشخص گردید. مقدار پارامترهای BOD5، COD، میزان کدورت- هدایت الکتریکی آبDO و PH مورد آزمایش قرار گرفتند. از نظر جامدات محلول (TDS) منطقه امامزاده عبدا... ، قلعه چم، پل خلج آباد، پذیرای بیشترین میزان مواد محلول هستند. همچنین میزان کدورت در محدوده قلعه چم ، پل آسفالت فرا راه ، پل خلج آباد، هموار لکها بیشتر از سایر ایستگاهها می باشد که واحدهای شستشوی شن و ماسه در این منطقه موجب آن بوده‌اند. هدایت الکتریکی آب نیز با توقف در سد 15 خرداد تحت تأثیر اراضی شور افزوده شده است و همچنین ورودپسآب سیستم اسمز معکوس جهت تصفیه آب شیرین ویژه در ایستگاه پل انقلاب نیز یکی از عوامل افزایش هدایت الکتریکی آب رودخانه می‌باشد. در بررسی‌ها مشخص گردید که تخلیه فاضلآبهای کشاورزی، صنعتی و شهری و دفع پسماندهای صنعتی و انسانی موجبات آلودگی و تخریب اکوسیستم رودخانه را فراهم آورده است. ورود فاضلاب و پسآبهای تصفیه نشده به رودخانه باعث افزایش بار مواد آلی آن و کاهش میزان اکسیژن محول در آب و موجب مرگ آبزیان به ویژه ماهیان گردیده است

المصادر:

- مطالعات طرح جامع سیل استان قم. جلد 1و2و3 . 1379. اداره کل امور آب استان قم.

2- ساغری، محمد. مطالعات لیمنولوژیک رودخانه قمرود. جلد1و2. اداره کل حفاظت محیط زیست استان قم.

3- طرح مطالعه محار سیلاب و ساماندهی قمرود جلد1و2. رسوب.1384. اداره کل امور آب استان قم.

4- مجموعه قوانین و مقررات حفاظت محیط زیست جلد 1 و2. 1384. سازمان حفاظت محیط زیست.

5- شریعت، محمود، منوری، مسعود، (1375) مقدمه‌ای بر ارزیابی اثرات زیست محیطی، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست ایران.

6- شریعت، محمود، 1375، ارزیابی اثرات توسعه بر استان قم، گزارش به سازمان حفاظت محیط زیست.

7- شریعت، محمود، 1380، ارزیابی زیست محیطی شهرک صنعتی شکوهیه قم، گزارش به شرکت شهرک‌های صنعتی قم.

8- اداره کل حفاظت محیط زیست قم، 1376، گزارش کمیته تخصصی محیط زیست، شورای برنامه ریزی صنایع و امور تولیدی.

9- موسوی (1380)، «نگاهی به محیط زیست استان قم»، اداره کل حفاظت محیط زیست استان قم.

10- جواهریان، ثریا، 1381، «اثرات زیست محیطی نیروگاه حرارتی قم و ارائه راهکاری‌های ترمیم محیط تقلیل آثار سوء و پایش‌های بعدی» پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.