پیش‌یابی تاثیر روند طولانی مدت کاهش سطح آب دریای کاسپی بر حیات خلیج گرگان
الموضوعات :
سعید شربتی
1
,
عبدالعظیم قانقرمه
2
1 - مربی گروه شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان *(مسوول مکاتبات).
2 - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه گلستان.
تاريخ الإرسال : 30 الخميس , ربيع الثاني, 1436
تاريخ التأكيد : 10 الثلاثاء , ذو القعدة, 1436
تاريخ الإصدار : 11 الثلاثاء , ربيع الأول, 1437
الکلمات المفتاحية:
پیش‌یابی,
دریای کاسپی,
خلیج گرگان,
نوسان تراز آب,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: خلیج گرگان حوضه آبی نیمه بسته ای است که در حال حاضر تنها از طریق دهانه آشورآده- بندرترکمن با دریای کاسپی در ارتباط دایمی می باشد. روند رو به کاهش تراز سطح آب دریای کاسپی در طی 19 سال گذشته سبب به وجود آمدن اثرات نامطلوب از طریق خشکی زایی در سواحل کم عمق خلیج گرگان گردیده است و بیم آن می رود تا در سال های نه چندان دور ارتباط محدود خلیج با دریای کاسپی به طور کلی قطع گردد. روش بررسی: در مقاله حاضر اثرات روند رو به کاهش تراز سطح آب دریای کاسپی بر وضعیت ارتباطی خلیج گرگان تحت دو مجموعه سناریوی کاهش میانگین تراز سطح آب دریای کاسپی مورد مدل سازی واقع گردیده است. در مجموعه سناریوهای اول از میانگین 2/5 سانتی متری و در مجموعه سناریوهای دوم از میانگین 5/10 سانتی متری کاهش تراز سطح آب در دریای کاسپی جهت مدل سازی وضعیت توپوگرافی خلیج گرگان استفاده شد. یافته ها: نتایج مدل سازی ها تحت مجموعه سناریوهای اول نشان داد که ارتباط خلیج گرگان با دریای کاسپی در سال آبی 1411-1410 متاثر از کاهش تراز منفی 6/27 متری به طور دایمی در ناحیه چاپقلی قطع خواهد شد. نتایج مدل سازی ها تحت مجموعه سناریوهای دوم نشان داد که ارتباط خلیج گرگان با دریای کاسپی در سال آبی 1403-1402 متاثر از کاهش تراز منفی 6/27 متری به طور دایمی در ناحیه چاپقلی قطع خواهد شد. بحث و نتیجه گیری: پیشنهاد می گردد کلیه طرح ها و برنامه های استراتژیک دولت در تمامی سواحل جنوبی دریای کاسپی من جمله خلیج گرگان بر اساس طرح آمایش سرزمینی با عنایت به رویکرد روند کاهش سطح آب دریای کاسپی و سناریوسازی های محتمل، مهندسی و عملیاتی گردد.
المصادر:
Sharifi, M.A., Herwijnen, M.V., 2003: Spatial decision support systems. International Instiute for Geo-Information Science and Earth Observation (ITC). pp. 201.
Klosterman, R.E., 1997: Planning support system: a new perspective on computer-aided planning, Journal of Planning Education and Research 17. pp. 45-54.
Malczewski, J., 1999: GIS and Multi Criteria Decision Analysis, John wiley & sons, New York. pp. 387.
Ghayoumian, J. Saravi, M. Feiznia, S. Nouri, B., Malekian, A., 2007: Application of GIS techniques to determine areas most suitable for artificial groundwater recharge in a coastal aquifer in southern Iran, Journal of Asian Earth Sciences, 20 April, 2007, 30 (2). pp. 364-374.
مهدیپور، ف.، 1386: الگویی برای مکانیابی بر اساس روشهای تصمیمگیری چندمعیاره در GIS، مجله نقشهبرداری، 87. ص 20-29
وهابی، ج.، 1378: اصول معیارها، اهداف، تنگناها و نیازهای تحقیقاتی سامانههای پخش سیلاب، گزارش اولین کارگاه آموزشی بخش تحقیقات مدیریت و بهرهبرداری از سیلاب، مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور.
Saaty, T., 1980: The Analytic Hierarchy Process,NewYork, McGraw Hill.
Saaty, T.L., 1990, Decision making for leaders, RWS publication8
Kheirkhah Zarkesh, M., Meijernk, A.M.J., Goodarzi, M., 2008: Decision Support System (DSS) for site selection floodwater spreading schemes using Remote Sensing (RS) and Geographical Information Systems (GIS), Desert, 12 (2). Pp. 99-197.
Kheirkhah Zarkesh, M., 2005: DSS for floodwater site selection in Iran, PhD Thesis, Wageningen University, pp. 273.
Ghayoumian, J. Ghermezcheshme, B. Feiznia, S., Noroozi, A.A, 2005: Integrating GIS and DSS for identification of suitable areas for artificial recharge, case study Meimeh Basin, Isfahan, Iran, Environmental Geology, March 2005 47 (4). pp. 493-500.
اصغرپور، م.ج.، 1387: تصمیمگیری چند معیاره، نشر دانشگاه تهران، موسسه انتشارات چاپ. ص 400
عبدی، پ.، 1384: تهیه نقشه آبرفتهای کواترنری استان زنجان با استفاده از RS-GIS، فصلنامه مهندسی نقشهبرداری، دورسنجی و علوم جغرافیایی، 14 (54). ص 41-36
قدسیپور، ح.، 1385: مباحثی در تصمیمگیری چند معیاره، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران). ص 220.
