شناسایی عوامل موثر در تاب‌آوری شهری با استفاده از تحلیل عاملی (مطالعه موردی شهر سنندج)
الموضوعات :ساریسا حبیبی 1 , لیلا ابراهیمی 2 , کیا بزرگمهر 3 , مهرداد رمضانی پور 4
1 - دانشجوی دکتری برنامه ریزی شهری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
2 - استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران. *(مسوول مکاتبات)
3 - استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
4 - استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
الکلمات المفتاحية: تاب‌آوری, شهر, سیلاب, تحلیل عاملی, سنندج.,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: سیلاب از جمله مخاطرات طبیعی محسوب می‌شود که علاوه بر عوامل طبیعی تا حدودی تحت تأثیر عوامل انسانی نیز می‌باشد و اجتماعات روستایی به دلیل ارتباط عمیقی که با محیط و فعالیت‌های کشاورزی دارند بیش‌تر از سایر گروه‌های انسانی تحت تأثیر آسیب‌های ناشی از مخاطره سیلاب میباشند. بر این اساس در سطوح مختلف مدیریت سوانح شرایط مطلوبی برای کاهش کارآمد و موثرتر خطرها ایجاد شده است. در این میان تاب آوری و افزایش آن در ابعاد مختلف به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تحقق پایداری و عامل مکمل در فرایند مدیریت بحران در نظر گرفته شده است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل جامع تاب‌آوری شهری در برابر مخاطرات با استفاده از تحلیل عاملی در شهر سنندج انجام گرفته است.
روش بررسی : این پژوهش از نظر روش در زمره تحقیقات توصیفی- تحلیلی و از نوع همبستگی محسـوب مـي‌شود. مطالعه حاضر در دو بخش تفسیر و گزارش شده است. در بخش اول، به بررسی روایی سازه پرسشنامه طراحی شده عوامل موثر در تاب‌اوری شهر سنندج پرداخته شده است. روایی سازه از طریق دو روش تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی انجام شده است و جهت بررسی تغییرناپذیری پرسشنامه طراحی شده در شهر سنندج از روش چند گروهی استفاده گردیده است. بخش دوم، بررسی تحلیل و مقایسه شاخص‌ها و ارتباط هر یک از آن‌ها براساس روش های توصیفی و استنباطی و معادلات ساختاری بود.
یافته ها: در تحلیل عامل تأییدی مرتبه اول، مقادیر شاخصهای برازندگی نشان دهنده برازش قابل قبول الگوی پیشنهادی با دادهها میباشند.
بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج سازۀ ضرایب استاندارد، بیشترین ضریب در مؤلفه‌ها به شاخص کالبدی اختصاص داده شده است و همچنین نتایج نشان می‌دهد تاب‌آوری شهر سنندج دارای روایی همگرا و واگرای مناسب می‌باشد.
1. Feoflovs, Maksims, Romagnoli, Francesco. Dynamic assessment of urban resilience to natural hazards, International Journal of Disaster Risk Reduction, 2021, 62: 102328, https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102328
2. Keating, A. Hanger-Kopp, S. Practitioner perspectives of disaster resilience in international development, Int. J. Disas. Risk Reduct. 2020, 42: https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2019.101355.
3. Friend, R. Moench, M. What is the purpose of urban climate resilience? Implications for addressing poverty and vulnerability, Urban Clim. 2013. 6: 98–113. https://doi.org/10.1016/j.uclim.2013.09.002.
4. Lal, P.N. National Systems for Managing the Risks from Climate Extremes and Disasters, 2019. vol.2, 9781107025
5. Serre, D. Heinzlef, C. Assessing and mapping urban resilience to floods with respect to cascading effects through critical infrastructure networks, Int. J. Disas. Risk Reduct. 2018 .30: 235–243, https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.02.018
6. Kombiadou,K. Costas, S. Carrasco, A.R, Plomaritis,.T.A. Ferreira, O. Matias,´ ABridging the gap between resilience and geomorphology of complex coastal systems, Earth Sci. Rev. . 2019.198: 102934, https://doi.org/10.1016/j.earscirev.2019.102934.
7. Pabi, Opoku, Egyir, Sylvester, Attua, Emmanuel Morgan. Flood hazard response to scenarios of rainfall dynamics and land use and land cover change in an urbanized river basin in Accra, Ghana, Journal City and Environment Interactions, 2021.12: 100075, https://doi.org/10.1016/j.cacint.2021.100075
8. Szalinska, Wiwiana, Otop, Irena, Tokarczyk, Tamara. Local urban risk assessment of dry and hot hazards for planning mitigation measures, Journal Climate Risk Management, 2021.34: 100371, https://doi.org/10.1016/j.crm.2021.100371
9. United Nations. World population prospects: the 2019 revision. Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat, New York.
10. Angel, S., Blei, A.M., Civco, D.L., Parent, J., Atlas of Urban Expansion. Lincoln Institute of Land Policy Cambridge, MA. 2012.
11. Ciurean, R. Gill, J. Reeves, H.J. O’Grady, S. Aldridge, T. Review of multi-hazards research and risk assessments, in: OR/18/057. British Geological Survey Open Report, British Geological Survey, https://nora.nerc.ac.uk/id/eprint/524399/
12. Gani Adnana, Mohammed Sarfaraz, Abu Yousuf, Md Abdullah, Ashraf Dewand, Jim W. Hall. The effects of changing land use and flood hazard on poverty in coastal Bangladesh, Land Use Policy, 2020.99: 104868, https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.104868
13. Anne Rademacher, Mary L. Cadenasso, Steward T.A. Pickett, from feedbacks to coproduction: toward an integrated conceptual framework for urban ecosystems, Urban Ecosyst. 2019. 22: 65–76. https://doi.org/10.1007/s11252-018-0751-0.
14. Neumann, B., Vafeidis, A.T., Zimmermann, J., Nicholls, R.J., Future coastal population growth and exposure to sea-level rise and coastal flooding-a global assessment. PloS One, 2015.10: e0118571
15. Brian, K. OECD Insights Income Inequality the Gap between Rich and Poor: The Gap between Rich and Poor. OECD Publishing. 2019.
16. Lavell, A., Oppenheimer, M., Diop, C., Hess, J., Lempert, R., Li, J., Muir-Wood, R., Myeong, S., Moser, S., Takeuchi, K. Climate change: new dimensions in disaster risk, exposure, vulnerability, and resilience. Managing the Risks of Extreme Events and Disasters to Advance Climate Change Adaptation: Special Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, 2018.25–64
17. Yu, Siyu, Matthew, Malecha , Philip Berke. Examining factors influencing plan integration for community resilience in six US coastal cities using Hierarchical Linear Modeling, Landscape and Urban Planning, 2021. 215: 104224, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2021.104224
18. El-Hadidy, Shaimaa M. 2021. The relationship between urban heat islands and geological hazards in Mokattam plateau, Cairo, Egypt, The Egyptian, Journal of Remote Sensing and Space Sciences 2021., 24, 547-557. https://doi.org/10.1016/j.ejrs.2021.02.004
19. Dai, Qiang, Xuehong, Zhu, Lu Zhu, Dawei, Han, Zhenzhen, Liu, Shuliang, Zhang. A hazard-human coupled model (HazardCM) to assess city dynamic exposure to rainfall-triggered natural hazards, Environmental Modelling and Software, 2020. 127: 104684, https://doi.org/10.1016/j.envsoft.2020.104684
20. Tang, Min, Peihan Liu, Xiangrui Chao, Zhenglin Han. The performativity of city resilience for sustainable development of poor and disaster-prone regions: A case study from China, Technological Forecasting & Social Change, 2021. 123: 121130, https://doi.org/10.1016/j.techfore.2021.121130
21. Moghimi, Ibrahim. risk science strategy; Does risk science have a strategy? Journal of Environmental Risk Management, 2022, 9: 54-45. (In Persian)
22. Rouhi, Bita, Mirza, Ebrahim Tehrani, Mahnaz, Astelazhi, Alireza, Farzad Behtash, Mohammad Reza. Resilience of important buildings in Hamedan city against floods using Lisrel structural equation modeling, Journal of Environmental Risk Management,2021, 3: 228- 207. (In Persian)
23. Raisian, Maitham, Ilanlo, Maryam, Ebrahimi, Leila, Bozorgmehr, Kia. Comprehensive analysis of urban resilience in the face of earthquake risk (case study: Sari city), Journal of Environmental Risk Management, 2019. 4: 393-400. (In Persian)
24. Salmani Moghadam, Mohammad, Amir Ahmadi, Abolqasem, Kavian, Farzaneh. Application of land use planning in increasing urban resilience against earthquakes using GIS geographic information system (case study: Sabzevar city), Geographical Studies of Dry Areas, 2015.17: 17-34. (In Persian)
