بررسی عوامل موثر و پیامدهای زنجیره تامین انرژی‌های سبز در بنگاه‌های صنعتی و تجاری ایران در راستای تحقق تجارت پایدار
الموضوعات :عبدالحسین قادری 1 , غلامرضا نبی بیدهندی 2 , محمد حقيقي 3
1 - دانشجوی دکتری، مهندسی سیستم‌های انرژی و محیط زیست، پردیس بین‌المللی کیش، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
3 - استاد، گروه بازرگاني، دانشکده مديريت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: زنجیره تامین, انرژی‌های سبز, توسعه پایدار.,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: با گسترش روزافزون فنّاوری‌های جدید، پیشرفت سریع صنایع مختلف پس از انقلاب صنعتی، بشر در همه جنبه‌ها ازلحاظ کیفیت‌زندگی به رفاه دست‌یافته؛ اما شاید بی‌خبر از آن باشد که چه آسیبی به محیط‌زیست در همین دهه‌های اخیر زده است. گرمایش زمین، کمبود آب آشامیدنی، ذوب شدن یخ‌های قطب، تخریب زیستگاه‌های جانوران، از بین بردن پوشش‌های گیاهی جنگل‌ها و .... همه و همه تنها بخشی از بلایی است که انسان امروزی بر سر کره زمین و محیط‌زیست در همین قرن گذشته آورده است پژوهش‌حاضر با‌هدف بررسی عوامل موثر و پیامدهای زنجیره تامین انرژی‌های سبز در بنگاه‌های صنعتی و تجاری ایران در راستای تحقق تجارت پایدار صورت گرفت.
روش بررسی: این‌پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و همچنین، به لحاظ نوع داده‌ها، از نوع کمی است. جامعۀ‌آماری پژوهش شامل تمام کارکنان شرکت سانا (سازمان انرژي‌هاي نوايران ) است که با تکیه بر فرمول کوکران 374 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شده است. برای جمع‌آوری اطلاعات‌آماری از پرسشنامه محقق‌ساخته بهره گرفته شده است. این پرسشنامه بر اساس بررسی‌های میدانی و کتابخانه‌ای تهیه شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون تی تک نمونه و تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرم‌افزارهای spss و smartPLS استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد عوامل موثر بر زنجیره تامین انرژی‌های سبز شامل شامل مدیریت‌دانش، مدیریت و رهبری، فرهنگ‌سازمانی، فناوری‌اطلاعات، الزامات‌قاتونی و عوامل محیطی است. در‌نهایت نیز عوامل اثرپذیر شامل سه مولفه عملکرد اقتصادی، عملکرد زیست محیطی و عملکرد اجتماعی می‌باشد.
بحث و نتیجه‌گیری: همانگونه که نتایج نشان داد الگوی زنجیره تأمین انرژی‌های سبز در بازاریابی و ذخیره انرژی شرکت‌ها در این تحقیق ارائه‌شد. این الگو نشان می دهد زنجیره تأمین انرژی‌های سبز شامل 3 مولفه محیط داخلی، خرید سبز و طراحی اکولوژیک است. همچنین مدیریت دانش، مدیریت و رهبری، فرهنگ سازمانی، فناوری اطلاعات، الزامات قاتونی و عوامل محیطی به عنوان عوامل اثرگذار بر زنجیره تأمین انرژی‌های سبز در بازاریابی و ذخیره انرژی شرکت‌ها شناخته شدند. همچنین نتایج نشان داد پیاده‌سازی الگوی زنجیره تأمین انرژی‌های سبز در بازاریابی و ذخیره انرژی شرکت‌ها منجر به بهبود عملکرد اقتصادی، عملکرد زیست محیطی و عملکرد اجتماعی می‌شود. با توجه به اینکه این عوامل با توجه به نظرات خبرگان حوزه و همچنین با تکیه بر تحقیقات پیشین مورد بررسی قرار گرفتند، می‌توان گفت شرکت‌های صنعتی و تجاری ایران می‌توانند جهت دستیابی به توسعه پایدار از این الگو بهره ببرند. جهانی‌سازی, افزایش مقررات سازمان‌ها و اصرار مشتریان دربارة رعایت مسائل زیست محیطی باعث شده است سازمان‌ها به بررسی اقدامات لازم جهت به کارگیری مدیریت زنجیره تأمین سبز, به منظور بهبود عملکرد زیست محیطی و اقتصادی بپردازند. توليد روزافزون گازهاي گلخانه‌اي توسط فعاليت‌هاي صنعتي، کشاورزي و حمل‌ونقل که تأثير مخربي بر محيط‌زيست و خصوصاً گرمايش زمين دارند، توجه پژوهشگران صنعت و دانشگاه را به اين موضوع جلب کرده است در‌نهایت نتایج نشان داد از میان مولفه‌های پدیده‌اصلی، محیط داخلی، از‌میان مولفه‌های عوامل اثرگذار فرهنگ سازمانی و از میان مولفه‌های عوامل اثرپذیر، عملکرد اقتصادی در رتبه اول قرار دارند. بررسی‌‌ها همچنین نشان داد مولفه محیط داخلی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد.
1. Waitangi Tribunal. (2015). Adoption of the Paris agreement (FCCC/CP/2015/L.9/Rev.1). Twenty-first session Paris.
2. Carter, C. R., & Rogers, D. S. (2018). A framework of sustainable supply chain management: moving toward new theory. International journal of physical distribution & logistics management, 38(5), 360-387.
3. Yeh, W. C., & Chuang, M. C. (2011). Using multi-objective genetic algorithm for partner selection in green supply chain problems. Expert Systems with applications, 38(4), 4244-4253.
4. Kim, J. H., Youn, S., & Roh, J. J. (2011). Green supply chain management orientation and firm performance: evidence from South Korea. International journal of services and operations management, 8(3), 283-304.
5. Kannan, D., Khodaverdi, R., Olfat, L., Jafarian, A., & Diabat, A. (2013). Integrated fuzzy multi criteria decision making method and multi-objective programming approach for supplier selection and order allocation in a green supply chain. Journal of cleaner production, 47, 355-367.
6. Afarin Mohammadzadeh, M, Hassanzadeh, R. (2017). Identification and ranking of effective factors in the implementation of green supply chain management with fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS methods in the electricity industry. Decision Making and Operations Research, 3(3), 281-301. (In Persian)
7. Sarkis, J. (Ed.). (2006). Greening the supply chain. Springer Science & Business Media.
8. Laari, S., Töyli, J., & Ojala, L. (2017). Supply chain perspective on competitive strategies and green supply chain management strategies. Journal of cleaner production, 141, 1303-1315.
9. Ebrahimi, M; Rahmani, D; Ramzanian, R. (2017). Identification and ranking of energy production sources in the electricity industry based on the principles of sustainable development with the analysis of gray relationships. Industrial Engineering and Management (Special Review of Engineering Sciences), 1(2), 63-78. (In Persian)
10. Zhu, M., & Gao, H. (2021). The antecedents of supply chain agility and their effect on business performance: an organizational strategy perspective. Operations Management Research, 1-11.
11. Melai, E and Shah Nazari D, A and Mohammadi De Cheshme, D and Khodabandeh Shahraki, Z (1400). Investigating the relationship between supply chain and organizational performance with the mediating role of green marketing in Gol Daro herbal medicine company of Isfahan, the second international conference on new challenges and solutions in industrial engineering and management and accounting, Damghan. (In Persian)
12. Zarei, L and Farsijani, H (2019). Identifying and ranking the influential components of green marketing on world-class supply chain management (case study: Margarine Company), 17th International Management Conference, Tehran. (In Persian)
13. Delshad, Zahra; Rabbani, Majdeh; Dehghan Dahnavi, Hassan. (2019). Presenting a green supply chain model for sustainable environmental development with an approach based on data base theory and Dimtel. Tourism Planning and Development, 9(35), 187-208. (In Persian)
14. Faiz D, Azim Z, Farkhizadeh F. (2019). Investigating and analyzing the effect of green supply chain management on the performance of airlines with the mediating role of customer relationship management. Anisha Amad, 19(75), 117-139. (In Persian)
15. Habib, M., Bao, Y., Nabi, N., Dulal, M., Asha, A. A., & Islam, M. (2021). Impact of Strategic Orientations on the Implementation of Green Supply Chain Management Practices and Sustainable Firm Performance. Sustainability, 13(1), 340.
16. Gu, M., Yang, L., & Huo, B. (2021). The impact of information technology usage on supply chain resilience and performance: An ambidexterous view. International Journal of Production Economics, 232, 107956.
