بررسی آنومالی آرسنیک و منشأ های احتمالی آن در آب زیرزمینی محدوده مطالعاتی مراغه

الموضوعات :

شهرام بیک پور ¹ , زهرا ارغوان ²

1 - عضوهیات علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات تهران (مسئول مکاتبات)
2 - دانشجوی کارشناسی‌ارشدزمین شناسی زیست محیطی،دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه آزاداسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.

تاريخ الإرسال : 02 الأربعاء , ربيع الثاني, 1439 تاريخ التأكيد : 03 الأربعاء , جمادى الأولى, 1440 تاريخ الإصدار : 28 الخميس , رمضان, 1441

الکلمات المفتاحية: ضریب همبستگی پیرسون, تحلیل عاملی, آلودگی آب زیرزمینی, آرسنیک,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: آرسنیک به‌صورت طبیعی در خاک و آب یافت می شود و نیز در نگهدارنده های چوب، علف کش ها و سایر ترکیبات کشاورزی استفاده می شود. همچنین ممکن است در محیط، از معادن یا صنایع تصفیه ای آزاد شود، این ماده حداکثر خطر ایجاد سرطان را دارد. هدف از این تحقیق، ارزیابی خصوصیات هیدروژئوشیمیایی سیستم آب زیرزمینی محدوده مطالعاتی مراغه شامل کاتیون‌ها، آنیون‌ها، کل مواد جامد محلول، هدایت الکتریکی، pH و فلزات سنگین (آرسنیک، آهن و منگنز) و بررسی روابط آماری بین پارامترهای یادشده و منابع احتمالی آلودگی است. روش بررسی: به‌منظور اجرای برنامه پایش منابع آب زیرزمینی و بررسی فرایندهای کنترل‌کننده و تعیین منشأ کاتیون‌ها و آنیون‌های آب زیرزمینی این آبخوان از 34 حلقه چاه در تیرماه 1393 و اردیبهشت‌ماه 1394 نمونه‌برداری شد و به آزمایشگاه مرکز پژوهش های کاربردی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور (البرز) ارسال شد. درنهایت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار82 SPSS و آزمون ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی چند متغیره انجام یافت. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که فرایندهای انحلال کانی، افزایش تبخیر از آبخوان، نفوذ آب‌شور در دشت عجب شیر، آب برگشتی کشاورزی، وضعیت زمین‌شناسی منطقه و تأثیر پساب های صنعتی از عوامل کنترل‌کننده ترکیب شیمیایی آب سطحی و زیرزمینی در محدوده مطالعاتی می‌باشند. بحث و نتیجه‌گیری: غلظت آرسنیک در استاندارد سازمان بهداشت جهانی 10 میکروگرم در لیتر بیان‌شده درصورتی‌که بیشینه غلظت آرسنیک در محدوده مطالعاتی5/308 میکروگرم بر لیتر و میانگین غلظت آن 44 میکروگرم بر لیتر هست. با توجه به نتایج حاصل می توان گفت منشأهای احتمالی آرسنیک می تواند پساب صنایع واقع در شهرک‌های صنعتی مراغه و بناب، فعالیت‌های کشاورزی (استفاده از سموم و حشره‌کش‌ها) و عوامل زمین‌شناسی (وجود سازند شمشک)، سنگ‌ها و رسوبات حاصل از فرسایش این سنگ‌ها و معادن زغال‌سنگ (خرما زرد) باشد.

المصادر:

1. Asghari moghadam, A., Jalali, L., Investigation of Arsenic Anomaly and its Possible Source in Groundwater of Khoy Plain, Geosciences Journal, No: 94, P: 147 – 154. (In Persian)


2. Asghari moghadam, A., Principal of understanding Groundwater, Tabriz University Publications, P: 368. (In Persian)


3. Kumar, R., (2013), Basic Pathology (General), Mirmah Publications, Tehran, Iran, P: 454. (In Persian)


4. Hashtjian Rajabi, M., (1394), Report on the Nourishment of the Urmia Lake due to Drought and Threats. (In Persian)


5. Aghanabati, A. (1383), Geology of Iran, Tehran University Publication, p. 708 (In Persian)


6. WHO, (2017), Guideline for Drinking Water Quality, 4^ed, World Health Organization, 631


7. Asghari moghadam, A. Barzegar, R, (1393), investigating the Factors Affecting High Arsenic Concentration in Groundwater of Tabriz Plain Aquifers.  Geosciences Journal, No: 94, P:  177- 190. (In Persian)


8. Fakhri, M., Asghari moghadam, A., Barzegar, R., Kazemian, N., Najib, M., (1395), Investigation of the Origin of Some Heavy Metals in Groundwater of Marand Plain Aquifer Using Multivariate Statistical Methods, Water and Soil Science Journal, Vol. 26, No: 2/2, P: 237- 253. (In Persian)


9. Devi Onim J,Ramanathan AL,Singh G, (2012),Geochemical and Statistical evaluation of groundwater in Imphal and Thoubal district of Manipur, India. Journal of Asian Earth Sciences 48:136-149.


10. Javanmard, Z., Asghari moghadam, A., (1395), Using statistical and hydrochemical models in qualitative analysis of groundwater resources (Case Study: Mehrban Plan, Eastern Azarbaijan), Water and Soil Science Journal, Vol. 25, No: 3.3. P: 31- 50. (In Persian)


11. Suk, H. and Lee, K. (1999), Characterization of groundwater hydrochemical system through multivariate analysis: Clustering into groundwater zone, Groundwater , Vol: 37, No: 3, p: 358-366.


12. Nadiri, A., Asghari Moghadam, A., (1389), Using Multivariate Statistical Methods in the Study of Hydrochemical Processes of Aquifers (Case Study: Tasooj plain), 4^th Conference of Geological Society, 25 – 27 Shahrivar, Uremia University. (In Persian)