بررسی اثر سد کرخه بر منابع آب زیرزمینی با استفاده از مدل GMS (مطالعه موردی: دشت عباس،دهلران)

الموضوعات :

محمدرضا رضایی ¹ , شهلا پایمزد ² , ایاد اعظمی ³

1 - کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، گروه مهندسی آب، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
2 - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اراک، اراک، ایران. *(مسوول مکاتبات)
3 - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایلام. ایلام ایران.

تاريخ الإرسال : 26 الخميس , رجب, 1439 تاريخ التأكيد : 06 الأربعاء , شوال, 1439 تاريخ الإصدار : 28 الخميس , رمضان, 1441

الکلمات المفتاحية: مدل‌‌عددی, GMS, آب زیرزمینی, دشت عباس,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: بارزترین اثر سدها، تغییر رژیم هیدرولوژیکی مناطق مجاور خود است که از جمله این تغییرات می‌توان به تغییر در سطح اساس آبخوان‌های مجاور اشاره نمود. در این تحقیق سد کرخه و تاثیر آن بر نوسانات سطح آب زیرزمینی دشت عباس مورد بررسی قرار‌گرفت است. روش بررسی: در این تحقیق از آمار ایستگاه‌های مجاور منطقه و 192 چاه بهره‌برداری و 24 چاه پیزومتری استفاده شد. مدل سازی عددی آب‌های زیرزمینی به وسیله نرم افزار GMS در آبخوان دشت عباس در جنوب استان ایلام در سال آبی 90-89 انجام یافته است. این مدل در دو حالت ماندگار (سه ماه) و غیر ماندگار (12 ماه) برای یک و نیم سال واسنجی و سپس برای یک سال آبی صحت‌سنجی گردید. یافته ها: نتایج حاصل از واسنجی، حاکی از شبیه سازی مطلوب آبخوان دشت عباس و اختلاف اندک مقادیر مشاهده‌ای و محاسباتی تراز سطح ایستابی است. همچنین، نتایج بیلان آبی نشان داد که سطح آب زیرزمینی در سال‌های قبل از ورود آب سد کرخه 03/7- و بعد از تکمیل کانال‌های آبرسانی بیلان دشت مثبت و مقدار آن به 50/26 میلیون متر‌مکعب در سال آبی 90-89 افزایش یافته است. لذا سد کرخه اثر مثبتی بر بیلان آب زیرزمینی دشت دارد. بحث و نتیجه گیری: از بررسی بیلان آب زیرزمینی دشت عباس چنین نتیجه‌گیری می‌شود که مدل کالیبره شده در حالت پایدار و ناپایدار با دقت زیادی توانسته است، سطح ایستابی چاه‌های پیزومتری را شبیه‌سازی کند. هیدروگراف چاه‌های پیزومتری دشت عباس نشان داد که سطح ایستابی دشت عباس رو به افزایش است. نتایج مدل سازی بیلان آب زیر زمینی نشان داد که تغییرات ذخیره ناشی از بیلان آبی دشت عباس مثبت است و سیر صعودی هیدروگراف دشت، افزایش سطح ایستابی و بحران مناطق تبخیری بوجود آمده را نشان می‌دهد.

المصادر:

1. Pour Mohammadi, S., Dastorani, M., T. Masah-Bovani, A., Jafari, H. and Rahimian, M., H. (2015) A Model for Determining the Components of the Surface and Underground Water Balances of the Toyserkan Plain, The Knowledge of Water and Soil. 3: 281-296. (In Persian)


2. Ghobadian, R, Fattahi Chaghbaghi, A, and Zare, M. (2014) Effect of construction of irrigation and drainage network of Gavoshan Dam on groundwater resources of the Mian-Darband plain using GMS6.5 model. Water Research Journal in Agriculture. 28, 4. (In Persian)


3. Gholami, Z., and Fazl Ola, R, (2013) Simulation of Groundwater Fluctuations Using the GMS6 Model (Case Study: Sari-Neka Plain), Sixth National Conference on Watershed Management and Water and Soil Management. (In Persian)


4. Maheswaran, R., Khosa, R., Gosain, A. K., Lahari, S., Sinha, S. K., Chahar, B. R., and Dhanya, C. T. (2016). Regional scale groundwater modelling study for Ganga River basin. Journal of Hydrology, 541, 727-741.  


5. Lachaal, F., Mlayah, A., Bédir, M., Tarhouni, J., & Leduc, C. (2012). Implementation of a 3-D groundwater flow model in a semi-arid region using MODFLOW and GIS tools: The Zéramdine–Béni Hassen Miocene aquifer system (east-central Tunisia). Computers & geosciences, 48, 187-198.


6. Shokohi, F., Abde Kolah chi, A., Majidi, A., Yaghobi, B and Bakhshi, J. (2014). Modeling the groundwater flow of Tuyserkan plain using mathematical model GMS. The first national conference on architecture, civil engineering and urban environment, Hamedan, 45-61. (In Persian)


7. Karami, K., Zehtabian, G., Faramarzi, M and Khosravi, H. (2013). Investigating the effect of Karkheh dam irrigation networks on land use changes Using satellite images, Case study: Dasht-e Abbas semi-arid region Geographical Information Quarterly, 28,106:129-140. (In Persian)


8. Alizadeh, A. (2006) Principles of Applied Hydrology, Imam Reza University Press, p. 808. (In Persian)


9. Woodward, S. J., Wöhling, T., and Stinger, R. (2016). Uncertainty in the modelling of spatial and temporal patterns of shallow groundwater flow paths: The role of geological and hydrological site information. Journal of Hydrology, 534, 680-694.


10. Iwalewa, T. M., Elamin, A. S., and Kaka, S. I. (2016). A coupled model simulation assessment of shallow water-table rises in a Saudi Arabian coastal city. Journal of Hydro-environment Research, 12, 46-58.


11. Hornero, J., Manzano, M., Ortega, L., and Custodio, E. (2016). Integrating soil water and tracer balances, numerical modelling and GIS tools to estimate regional groundwater recharge: Application to the Alcadozo Aquifer System (SE Spain). Science of the Total Environment, 568, 415-432.


12. FAO Organization. (1973). Irrigation, Drainage and Salinity, an international source book. FAO/UNESCO, London, 510pp.