نمادشناسی منورا، چراغدان هفت شاخه یهود

الموضوعات :

زینب بنی اسد ¹ (دانشجوی دکتری ادیان و عرفان، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
فاطمه لاجوردی ² (استادیار گروه ادیان و عرفان، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
شهرام پازوکی ³ (استاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، تهران، ایران)
طاهره حاج ابراهیمی ⁴ (دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 03 الجمعة , جمادى الأولى, 1442 تاريخ التأكيد : 03 الجمعة , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 03 السبت , محرم, 1442

الکلمات المفتاحية: منورا, چراغدان, نور, درخت‌زندگی, یهود, ایزد‌بانوان,

ملخص المقالة :

یکی از برجسته ترین نماد های دین یهود، منورا یا چراغدان هفت شاخه ای است که خاستگاه اصلی آن به کتاب مقدس باز می گردد و به باور یهودیان، به فرمان خداوند به موسی و با طراحی خداوند، برای خیمۀ عهد ساخته شد. این چراغدان محبوب‌ترین نماد دینی یهود تا قرون وسطی بود. بخش زیادی از هنر یهود به این نماد اختصاص دارد و نقش آن در دیوارنگاره ها و موزاییک کاری های کنیسه ها، حکاکی بر روی ظروف، حجاری ستون ها، قبور مردگان، تابوت های سنگی، شیشه کاری ها و... دیده می شود. توجه به خاستگاه و ریشۀ این نماد ما را به حوزۀ گسترده ای از معانی، هم‌چون ریشه های مربوط به خود کتاب مقدس، و تأثیراتی که این دین از کهن ترین تمدن های باستان پذیرفته است، می رساند. در بیشتر ادیان و نیز در دین یهود حضور خداوند با نور یا آتش همراه است، که نماد آگاهی و معرفت است. به همین سبب یکی از معانی اصلی این نماد را حضور خداوندی و نور شناخت او می دانند. هم‌چنین آن را نمادی از درخت زندگی و درخت دانش، هفت سیاره، هفت آسمان، هفت روز آفرینش، هفت ملک مقرب... نیز دانسته اند. برخی نیز طرح آن را با ایزدبانوان باروری و درختان مقدس که نماد این ایزدان اند، مرتبط دانسته اند. نوشتار حاضر به بررسی مفاهیم نمادین منورا و ارتباط آن با زمینه های تاریخی و باورهای یهودی می پردازد.

المصادر:

• شیمل، آنه ماری، راز اعداد، ترجمۀ فاطمه توفیقی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، 1393ش.


• طاهری، صدرالدین، نشانه­شناسی کهن الگوها در ایران و سرزمین­های همجوار، تهران، شورآفرین، 1396ش.


• عهد عتیق: کتاب­های شریعت یا تورات، ترجمۀ پیروز سیار، ج1، تهران، هرمس، 1394ش.


• فرای، نورتروپ، رمزکل: کتاب مقدس و ادبیات، ترجمه صالح حسینی، تهران، نیلوفر، 1379ش.


• کوک، راجر، درخت زندگی، ترجمۀ سوسن تسلیم­زاده و هلینا­مریم قائمی، تهران، جیحون، 1387ش.


• نورآقایی، آرش، عدد نماد اسطوره، تهران، افکار، 1389ش.


• Fine, Steven, The Menorah from The Bible to Modern Israel, USA, Harvard University Press, 2016.


• Hachili, Rachel, The Menorah the Ancient Seven-Armed Candelabrum Origin Form and Significance, Leiden, Brill Press, 2001.


• Solis, Emily, Hanukkah the Feast of Light, USA, Varda Book, 2001.


• Spero, Shubert, “The Menorah: A Study in Iconic Symbolism”, Tradtion, Rabbinical Council of America, vol.14, no. 3, Spring 1974.


• Taylor, E., “The Asherah, the Menorah and the Sacred Tree”, Jurnal of the Study of Old Testement, 1995.


• Wirgin, W., The Menorah as a Symbol of Judaism, Israel Exploration Jurnal, vol.12, no. 2, 1962.