اثر رهاسازی اراضی بر تغییرات نفوذ آب به خاک
الموضوعات :
امیرمسعود قیومی محمدی
1
(دانشآموخته کارشناسی ارشد؛ گروه خاکشناسی؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه شهرکرد؛ شهرکرد؛ ایران)
شجاع قربانی دشتکی
2
(استادیار؛ گروه خاکشناسی؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه شهرکرد؛ شهرکرد؛ ایران)
فایز رئیسی
3
(استاد؛ گروه خاکشناسی؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه شهرکرد؛ شهرکرد؛ ایران)
پژمان طهماسبی
4
(استادیار؛ گروه مرتع و آبخیزداری؛ دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین؛ دانشگاه شهرکرد؛ شهرکرد؛ ایران)
الکلمات المفتاحية: تغییر کاربری اراضی, ضریب جذب, نفوذپذیری, هدایت هیدرولیکی,
ملخص المقالة :
پارامترهای نفوذ آب به خاک از مهم تریـن شاخص های ارزیـابی کیفیت خاک می باشند. نفـوذ آب به خاک یکی از ویژگی های کلیدی در طراحی سامانه های آبیاری، پژوهش های هیدرولوژی، مدیریت منابع آب و حفاظت خاک، طراحی و اجرای پروژه‌های زهکشی و کنترل فرسایش خاک در حوضه های آبخیز است. هدف از این پژوهش، بررسی اثر رهاسازی اراضی بر پارامترهای نفوذ آب به خاک در مراتع نیمه استپی کرسنک واقع در استان چهارمحال و بختیاری بود. برای این منظور، در پنج کاربری شامل مرتع، کشاورزی، رهاسازی 5-3 سال، رهاسازی 15-10 سال و رهاسازی بالای 25 سال نفوذ آب به خاک در شش تکرار به روش نفوذ سنج مکشی اندازه‌گیری شد. نتایج پژوهش نشان داد که رهاسازی اراضی کشاورزی از طریق افزایش ماده آلی خاک، افزایش پایداری ساختمان خاک، بازآرایی ذرات خاک در راستای پایدارتر شدن منافذ طبیعی موجود در خاک و در نتیجه افزایش پیوستگی منافذ خاک بر پارامترهای نفوذ آب به خاک تاثیری معنی‌دار و مثبت دارند. میانگین هدایت آبی اشباع مزرعه ای در مرتع (4/7 میلی متر در ساعت) بیشتر از زمین کشاورزی (4/4 میلی متر در ساعت) بود. همچنین ضریب جذب نیز کاهش 30 درصدی را در زمین کشاورزی نسبت به مرتع داشت. لیکن در نتیجۀ رهاسازی اراضی کشاورزی و استقرار مجدد پوشش گیاهی، تشکیل و بازیافت خاکدانه های درشت و افزایش پایداری خاکدانه ها، بهبود نفوذ آب به خاک در منطقه را به دنبال داشته است. بر این اساس هدایت آبی اشباع پس از 25 سال رهاسازی، از 38/4 به 09/6 میلی متر در ساعت رسیده است.