تغییرات زمانی رطوبت خاک تحت تأثیر بارندگی و دما در شرایط آیش و کشت در کشتزار دیم

الموضوعات :

یونس مظلوم علی آبادی ¹ , علی رضا واعظی ² , جعفر نیکبخت ³

1 - دانشجوی دکتری گروه علوم خاک، دانشگاه زنجان
2 - گروه علوم خاک-دانشکده کشاورزی-دانشگاه زنجان
3 - عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب، دانشگاه زنجان

تاريخ الإرسال : 20 الأحد , شعبان, 1439 تاريخ التأكيد : 08 الإثنين , جمادى الأولى, 1440 تاريخ الإصدار : 15 السبت , ربيع الثاني, 1440

الکلمات المفتاحية: بارندگی, دمای خاک, دمای هوا, گندم زمستانی, خاکورزی حفاظتی,

ملخص المقالة :

رطوبت خاک عامل اصلی تعیین کننده رشد گیاهان به‌ویژه در زمین های دیم است. رطوبت خاک طی دوره رشد به‌دلیل بارش، تبخیر و سایر عوامل محیطی دچار تغییرات زمانی می‌شود. این پژوهش به‌منظور یافتن عوامل اقلیمی مؤثر بر رطوبت خاک تحت شرایط دیم انجام گرفت. آزمایش مزرعه‌ای در کشتزار دیم با شیب 10 درصد و در دو شرایط کشت: آیش و تحت کشت گندم زمستانه در دانشگاه زنجان طی دوره رشد از 1395 تا 1396 انجام شد. برای این کار شش کرت با ابعاد پنج متر در دو متر به‌صورت موازی با شیب مطابق با شیوه رایج کشت در منطقه طراحی شد. مقدار رطوبت خاک با فاصله زمانی هفت روز و به وسیله دستگاه TDR مدل IDRG SMS-T2 طی دوره رشد اندازه‌گیری شد. متغیرهای اقلیمی شامل دمای هوا و بارندگی و نیز دمای خاک در طول دوره رشد تعیین گردید. بر اساس نتایج، رطوبت خاک در کرت‌های تحت کشت حدود 11 درصد کمتر از کرت‌های آیش بود و این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار بود. مقدار رطوبت خاک بین ماه‌های مختلف به طور معنی‌داری برای هر دو شرایط کشت متفاوت بود (001/0p<). همبستگی مثبت معنی‌دار بین رطوبت خاک و بارندگی، دمای هوا و دمای خاک در هر دو شرایط کشت وجود داشت (05/0p<). در کرت‌های آیش نسبت به کرت‌های کشت، وابستگی بیشتری بین رطوبت خاک و دمای هوا (44/0=r) و دمای خاک (51/0=r) وجود داشت. این پژوهش نشان داد که دمای خاک به عنوان مؤثرترین ویژگی تعیین کننده رطوبت خاک در زمین‌های آیش و تحت کشت در منطقه است.