توسعه راهبردی محلات شهری(مورد مطالعه: منطقه ۱۱ کلانشهر تهران)
الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری
طاهر پریزادی
1
(. استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران- tparizadi@gmail.com)
احمد زنگانه
2
(استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران-zanganeh45@yahoo.com)
افسانه فخری پور محمدی
3
(. دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران- afsaneh_fakhripoor@yahoo.com)
الکلمات المفتاحية: گستره‌های فضایی, فقر شهری, برنامه‌ریزی راهبردی, توسعه محله,
ملخص المقالة :
مقدمه و هدف پژوهش: شاخص‌ترین ویژگی شهرهای بزرگ ساختار پیچیده آن‌هاست. فقر شهری نیز یکی از پدیده‌های پیچیده است که طی چند دهه اخیر در مراکز شهری، مهم‌ترین معضل شهری محسوب می‌شود و به‌واسطه آثار سوء و جلوگیری از گسترش آن، شناخت دقیق پهنه‌های فقر در شهرها را طلب می‌کند.این پژوهش پس از شناسایی پهنه‌های فضایی فقر شهری در محلات عرفی منطقه 11 شهر تهران ؛زمینه را برای برنامه ریزان و مدیران شهری در تصمیم‌گیری‌های مربوط به کاهش مشکلات و محرومیت در محلات شهری، فراهم می کند که درنهایت این امر به برنامه‌ریزی راهبردی توسعه در محله هدف برنامه‌ریزی امیریه منتهی شد. روش پژوهش: این تحقیق ازنظر هدف رویکردی کاربردی را در پیش‌گرفته و ازنظر روش تحلیلی- تجویزی است که پس از توضیح مفهوم فقر، فقر شهری، گستره‌های فقر و خصیصه‌های آن به روش کتابخانه‌ای به کمک داده‌های بلوک‌های آماری سال ۱۳۹۰ با محاسبه 27 شاخص در قالب چهار بعد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی به شناخت و تحلیل پراکندگی فقرشهری در محلات عرفی منطقه ۱۱ تهران اقدام شده است و درنهایت به برنامه‌ریزی توسعه آتی محله هدف برنامه‌ریزی با استفاده از تکنیک آیدا می‌پردازد. یافته‌ها: یافته‌های سطح‌بندی محلات بر اساس تکنیک تاپسیس بیانگر آن است که محلات (فلسطین، هلال‌احمر، خرمشهر، جمال‌زاده، اسکندری، امیریه) به‌عنوان محلات دارای فقر شهری و بسیار نامطلوب و محلات (شیخ هادی، پارک رازی، آذربایجان، قلمستان، مخصوصی، عباسی) جزء محلات مطلوب شناخته شدند. نتیجه گیری: نتیجه پژوهش حاکی از آن است که محله مسئله دار امیریه در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی نسبت به سایرین شرایط نامساعدتری دارد به دلیل مزایای قدمت و اصالت محله و همچنین معایب استقرار در محدوده بافت فرسوده شهری و راهبردها و سیاست‌های خاصی برای توسعه‌این محله ارائه‌شده است
1) ایراندوست، کیومرث. (1387). جایگاه بخش غیررسمی در توانمندسازی اجتماعات فقیر، مجله هفت شهر، سال 1، شماره 23، ص 40-49.
2) بمانیان، محمدرضا، رضایی راد، حسن.(1388). ارزیابی ویژگی‌های اقتصادی از محدوده تشخیص - فقر شهری با استفاده از تکنیک دلفی و AHP (مطالعه موردی: شهر کاشمر)، مدیریت شهری، جلد. 9، شماره 28، صص153- 166.
3) جواهری پور، مهرداد. (1380)، چالش جهانی از فقر شهری، فصلنامه رفاه اجتماعی، جلد. 2، شماره 6، صص 127-147.
4) حاج یوسفی، علی. (1381). پدیده حاشیه‌نشینی شهری قبل از انقلاب، مجموعه مقالات حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی، جلد اول، انتشارات دانشگاه علوم و بهزیستی و توان‌بخشی.
5) خالدی، کوهسار. زورار، پرمه. (1384). بررسی وضعیت فقر در مناطق شهری و روستایی ایران، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 49.
6) راغفر، حسین. ابراهیمی، زهرا. (1386). فقر در ایران طی سال‌های 83-1386)، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 24.
7) راغفر، حسین. صانعی، لیلا. (1389). اندازه‌گیری آسیب‌پذیری خانوارها در مقابل فقر در شهر تهران: یک روش شناسایی خانوارهای محروم، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 10، شماره 38، صص 389-427.
8) روستایی، شهریور. احدنژاد، محسن. اصغری زمانی، اکبر. زنگنه، علیرضا. (1391)، الگوی تطبیقی گسترش فقر در شهر کرمانشاه در دوره1375-1385، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، جلد. 3، شماره 12، صص 17-40.
9) صادقی، حسین. مسائلی، ارشک. (1387). رابطة رشد اقتصادی و توزیع درآمد با روند فقر در ایران با استفاده از رویکرد فازی، فصلنامة رفاه اجتماعی، سال 7.
10) صارمی، فرید. (1386). توسعه محله‌ای در کلانشهر تهران مورد: محله مسکونی بهار، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 11 ، شماره 30، صفحه 35 – 53.
11) صارمی، فرید. (1386). توسعه محله‌ای در کلانشهر تهران مورد: محله مسکونی بهار، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 11، شماره 30، صص 35 – 53.
12) عبدی دانشپور، زهره. (1389). جزوه دستی تکنیک‌های برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
13) غفوری، حمیدرضا. ساشورپور، مهدی. موسوی، لیلا. (1391). مدل آیدا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان.
14) کلانتری خلیل‌آباد، حسین. حاتمی‌نژاد، حسین. پوراحمد، احمد. (1387). کاربرد تکنیک AIDA در برنامه‌ریزی شهری مطالعه موردی مرمت بافت تاریخی شهر یزد. مجله جغرافیایی سرزمین، شماره 19.
15) نخجوانی، سید احمد. (1384). فقر در خانوارهای ایرانی (با نگاهی به نتایج طرح هزینه درآمد خانوار در ایران)، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 17.
16) Amis, P. & Rakodi, C., 1995, Urban Poverty: Concepts, Characteristics and Policies. Habitat International, Vol. 19, No. 4, PP. 403–405.
17) Berner, E., 2000, Poverty Alleviation and the Eviction of the Poorest: towards Urban Land Reform in the Philippines, International Journal of Urban and Regional Research, Vol. 24, No. 3, PP. 554–566
18) Chen, G., Chaolin, G., Fulong, W., 2006, Urban Poverty in the Transitional Economy: a Case of Nanjing, China, Habitat International, Vol. 1, No. 30, PP. 1–26.
19) Dewilde, C., 2008, Individual and Institutional Determinants of Multidimensional Poverty: a EuropeanComparison, Social Indicators Research, Vol. 2, No. 86, PP. 233-256.
20) Institute.
21) Liu, Y., Wu, F., 2006, Urban Poverty Neighborhoods: Typology and Spatial Concentration under China’s Market Transition, a Case Study of Nanjing, Geoforum, Vol. 37, No. 4, PP. 610-626.
22) Notten, G., Keetie R., 2010, Cross-national Comparison of Monetary and Multidimensional Child Povertyin the European Union: Puzzling with the Few Pieces That the EUSILC, Provides, Brooks World Poverty
23) Paraschiv, M., 2012, Urban (in) Security and Assessment of Extreme Poverty: Residents Perception Referring to Homelessness in Bucharest, Procedia Environmental Sciences, Vol. 14, PP. 226 – 236.
24) UN-Habitat (2000). Human Settlements, conditions and trends. Retrieved December 7, 2002, from; http://www.unchs. org/unon/unchs/habrdd/CONTENTS.html.
25) WHO/UNICEF (2000). Global water supply and sanitation assessment 2000 report. Retrieved
26) World Bank, 2002, World Development Report 2001-2000 Fighting Poverty, Translation Management andPlanning Organization, Publication Management and Planning Organization, Tehran. (in Persian).
27) Zainal, N. R., Gurmit, K., Nor Aisah A. & Jamaliah M. Kh., 2012, Housing Conditions and Quality of Life of the Urban Poor in Malaysia, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 15, No. 50, PP. 827 – 838.
_||_
