بررسی، تحلیل و رتبه‌بندی سطوح برخورداری محلات بافت فرسوده شهر ارومیه

الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری

علیرضا سلیمانی ¹ (استاد)
احمد آفتاب ² (دانشجو)
احمد شیخ‌احمدی ³ (دانشجو)

تاريخ الإرسال : 19 الإثنين , جمادى الثانية, 1437 تاريخ التأكيد : 14 السبت , شعبان, 1437 تاريخ الإصدار : 14 السبت , شعبان, 1437

الکلمات المفتاحية: کلمات کلیدی: بافت فرسوده, سطح­بندی محلات, تکنیک تاپسیس, شهر ارومیه,

ملخص المقالة :

مقدمه و هدف پژوهش: بافت های فرسوده شهری پدیده و مساله ای است که اغلب شهر های کشور با آن مواجه اند. یکی از راه کارهای مطمئن و عملی پیشروی برنامه ریزان شهری برای ساماندهی فضایی مطلوب بافت های فرسوده شهری، شناخت قابلیت ها و پتانسیل های موجود در این بافت ها به منظور استفادهی بهینه از آن ها و نیز شناخت نارسایی های موجود به منظور پرهیز از آنها و برنامه ریزی جهت کاهش انواع نامطلوبیت هایی است که از سوی این طیف از خصوصیات بافت های فرسوده بر فضاهای شهری وارد می شود. در این راستا، هدف اصلی این مقاله محاسبه و بررسی توسعه یافتگی محلات بافت فرسوده شهر ارومیه با تاکید بر شاخص های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی است. روش پژوهش: روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی بکارگرفته شده در این پژوهش از نوع کاربردی می باشد. جامعه آماری پژوهش، محلات بافت فرسوده (ده محله بافت مرکزی) شهر ارومیه بوده و 368 نفر به عنوان حجم نمونه و با استفاده از مدل کوکران انتخاب شده اند شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی از طریق مشاهدات میدانی و پرسشنامه گردآوری شده و جهت پردازش اطلاعات از نرم افزار SPSS، GIS و مدل تاپسیس استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد در شاخص کالبدی، محله راهنمایی با شاخص اولویت 9/0 رتبه اول و محله 7 اولر با شاخص اولویت 33/0 رتبه آخر، در شاخص اقتصادی محله 7 اولر با شاخص اولویت 6/0 رتبه اول و محله مفتح با شاخص اولویت 2/0 رتبه آخر و در شاخص اجتماعی محله 7 اولر با شاخص اجتماعی 8/0 رتبه اول و محله مفتح با شاخص اجتماعی 1/0 رتبه آخر معرفی شدند. نتایج بدست آمده از شاخص های تلفیقی بیانگر آن است که محله دوشابچی خانه با شاخص اولویت 81/0 رتبه اول و محله مفتح با شاخص اولویت 11/0 رتبه آخر را کسب کرده اند. نتیجه گیری: برابر تحلیل صورت گرفته با استفاده از نرم افزار SPSS محلات بافت فرسوده ارومیه در سه سطح برخوردار، نیمه برخوردار و فروبرخوردار (محروم) رتبه بندی شدند. نتایج نشان می دهد که محلة مفتح در پایین ترین سطح برخورداری جای گرفته و اولین اولویت توسعه را به خود اختصاص داده است. دومین سطح شامل محلات مهدی القدم و دادگستری است و سطح دوم توسعه محلات را در بر می گیرد، سطح یک، محلات دوشابچی خانه، 7 اولر، شورشورا، راهنمایی، دره چایی، کومورچوخانه و ارم را در بر می گیرد که آخرین اولویت توسعه را در بر دارد.

المصادر:

اصغرپور، محمد جواد.1387 . تصمیم گیری­های چند معیاره، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

افشار، هما. 1389. بافت­های فرسوده شهری، چالش­ها و راهبردها، سازمان عمران و نوسازی، تهران

اطهاری، کمال. 1379. به سوی کارآمدی دخالت دولت در بازار زمین شهری، تهران. فصلنامه اقتصاد مسکن. سازمان ملی زمین و مسکن. شماره 18 .

بوچانی، محمد حسین. 1385. بررسی عدم تعادل­های فضایی- اجتماعی شهر ایلام از دیدگاه توسعه پایدار. تهران. مجله شهرداری ها. سال ششم. شماره 73.

پاگ، سدریک. (1383). شهرهای پایدار در کشورهای در حال توسعه، ترجمه ناصر محرم نژاد. تهران.مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری.

تقی­لو، علی­اکبر؛ آفتاب، احمد؛ خسروبیگی، رضا. 1394. تحلیل سطح توسعه­یافتگی روستاها در حوضه آبریز دریاچه اورمیه. مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه­های انسانی. شماره 33. صص 28 -13.

توکلی­نیا. 1388. تحلیل پایداری محله­های کلان شهر تهران با تاکید بر عملکرد شورایاری­ها. فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی. شماره 70. صص 49 -23.

حاتمی‌نژاد، حسین؛ فرهودی، رحمت­الله؛ محمدپورجابری، مرتضی. 1387. تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری­های خدمات شهری مورد مطالعه: شهر اسفراین. فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی. شماره 65 .

حکمت نیا، حسن و میرنجف موسوی. 1385. ارزیابی شاخص­های پایداری در نواحی شهر یزد. نجف­آباد. مجموعه مقالات همایش جغرافیا و قرن 21. دانشگاه آزاد نجف­آباد.

داوود پور، زهره. 1390. بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری راهبردی به سوی دستیابی به ابعاد کالبدی توسعه پایدار شهری. فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط. شماره 15. ص 31-59.

رهنما، محمدرحیم؛ آفتاب، احمد. 1393. مکان­یابی ایستگاه های آتش نشانی شهر ارومیه با استفاده از GIS و AHP . جغرافیا و توسعه، شماره 35. صص 166 – 153

زیاری، کرامت الله. (1391). برنامه­ریزی شهرهای جدید، انتشارات سمت، تهران.

زنگی آبادی، علی؛ مویدفر، سعیده؛ غفورزاده، مجتبی. 1394.  ارزیابی باززنده سازی بافت­های قدیم شهری در راستای توسعه پایدار (شهر یزد). فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی شهری. شماره نهم. صص 159 -131

شماعی، علی؛ احمد پور، احمد. (1384). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، انتشارات دانشگاه تهران.

قرخلو، مهدی. 1388. تحلیل سطح پایداری شهری در سکونتگاهای غیر رسمی‌(مورد شهر سنندج) پژوهش­های جغرافیای انسانی- شماره 69 .

کمیار، زهره. 1390. ایمن­سازی بافت­های فرسوده شهری مطالعه موردی شهر کرج، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.

محمدصالحی،زینب؛ شیخی،حجت؛ رحیمیون، علی اصغر. 1392. بهسازی کالبدی - محیطی بافت مرکزی شهر با رویکرد توسعه شهری پایدار (مطالعه موردی: بافت مرکزی شهر خرم آباد). مطالعات شهری. شماره7. صص88 – 73.

موسوی، میرنجف؛ حیدری، حسن؛ باقری کشکولی، علی. 1391. بررسی نقش سرمایه اجتماعی در نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده مطالعه موردی شهر سردشت. مطالعات و پژوهش های شهری منطقه ای. شماره 15. صص 122- 105.

مرکز آمار ایران (1390)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن.

مبارکی، امید؛ عبدلی، اصغر. 1392. سلسله مراتب مناطق شهر ارومیه بر پایه شاخص­های توسعه پایدار شهری. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. شماره 30. صص 65 – 49. 

مطوف، شریف؛ خدایی، زهرا. 11388. الگوهای رونق­بخشی، نوسازی و بهسازی بافت­های فرسوده شهری. مطالعات مدیریت شهری. شماره 3. صص 148 – 127.

نصیری، اسماعیل. 1389. راهکارهای احیا بافت­های فرسوده شهری، مطالعه موردی شهر قزوین. همایش نوسازی بافت­های فرسوده شهری. اداره مسکن و شهرسازی قزوین.

هاروی، دیوید. (1382). عدالت اجتماعی و شهر، ترجمه فرخ حسامیان و دیگران. تهران. شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری.

Alvino, K. (2010). Revitalizing urban texture. New Jersy. New York

Drakakis- Smith, David. (2000). Third World Cities: Second Edition. Rutledge. London.

Ela. Raphael, Schwarrtzb. Dafina. (2006), Review Regional development as a policy for growth with equity: The State of Ceara (Brazil) as a model, Progress in Planning. 65(3):131–199

Enemark, Stig. 2004. Building land information policies.  Proceedings of Special Forum on Building Land Information Policies in the Americas. Aguascalientes, Mexico. Pp 26 -27.

Finland's Ministry of the Environment. (2007). Existing Assessment Tools and Indicators: Building up Sustainability Assessment. Some Perspectives and Future Applications for Finland. Finland.

Habermas, Jurgen. (1991). The Philosophical Discourse of Modernity. trans,by Frederick Lawerence. Cambridge: Polity Press. 200

Ha seong, Kyu. 2001. Developing a Community – Based Approach to Redevelopment. GeoJournal, No.53.

kayak, B. 2005. urban vitality in veniz. Roma. silkana.

Robert, K. (1982). Omelnnercity Regeneration. London: Spon Ltd.

Salvatore, N. (2010). Render in urban planning (new approach). Michican. kliwan press.

Smit, A. (2008). urban planning and historic texture erode, London , Roultledge. www.sakshr.org.htm.2009/2

Sorensen, Andre. 2000. Conflict, consensus or consent: implications of Japanese land readjustment practice for developing countries. Habitat International. Vol 4. Pp 51 -73.