تأویل مؤلفه‌های مؤثر بر درهم‌تنیدگی مکان در فضای نیمه‌ باز معماری

الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری

نگار مقدسیان نیاکی ¹ , شبنم اکبری نامدار ² , محمد منصور فلامکی ³

1 - پژوهشگر دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
3 - استاد تمام گروه معماری، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران،تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 13 الأحد , جمادى الثانية, 1443 تاريخ التأكيد : 14 الخميس , شعبان, 1443 تاريخ الإصدار : 19 الأحد , رجب, 1443

الکلمات المفتاحية: فضای نیمه باز,  درهم‌تنیدگی مکان,  تأویل,  ادراک حسی,  ادراک فضائی,

ملخص المقالة :

مقدمه و هدف پژوهش: مکان در تقابل با محیط بیرون به عنوان یک درون به محدوده یا مرز واضحی جهت تعریف خود نیاز دارد که می‌باید با گشودگی هایی، دنیای درون را به عالم بیرون مرتبط سازد و ناحیه‌ای انتقالی پدید آورد که بیانگر درجه تداوم در فضای وجودی باشد. این پژوهش سعی دارد به بررسی مؤلفه‌های تأثیرگذار بر درهم‌تنیدگی فضای نیمه باز معماری در کالبد مسکونی بپردازد. روش پژوهش: در بخش اول با بررسی پییشینه و ادبیات موضوعی در رابطه با درهم‌تنیدگی مکان در فضای نیمه باز معماری و مؤلفه هایی که موجب خوانش بیشتر این کالبد معنایی می‌شود، مورد ارزیابی و بررسی قرارگرفته است. در بخش دوم از روش پیمایشی و مطالعات میدانی؛ برای اثبات فرضیات پژوهش استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع راهبردی ترکیبی و جامعه آماری متخصصین معماری با حجم نمونه 215نفر که به روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی انتخاب شده اند. آزمون‌های به کار گرفته شده در این پژوهش: کروسکال، آزمون پارامتریک یومن ویتنی و همبستگی در محیط نرم افزاری SPSS21 است. یافته‌ها: مؤلفه عامل معنایی و مؤلفه عامل کالبدی، با تأکید بر نقش فضای نیمه باز به عنوان واسطی بر درهم‌تنیدگی مکان درون و بیرون در فضای مسکونی، می‌توان برگستره پیوستگی و تداوم فضای معماری تأثیرگذار باشد. نتیجه گیری: نتایج نشان می‌دهد که مؤلفه‌های ادراک حسی و مؤلفه‌های ادراک فضایی در خوانش معنایی درهم‌تنیدگی فضای نیمه باز معماری در کالبد فضای مسکونی مؤثر می‌باشند.

المصادر:

آریان پور کاشانی،  منوچهر و دلگشایی،  بهرام.  (1384). فرهنگ بزرگ یک جلدی پیشرو آریان پور- انگلیسی به فارسی. تهران :  نشر الکترونیکی و اطلاع رسانی جهان رایانه.

احمدی،  بابک. 1392. حقیقت و زیبایی. درس‌های فلسفه هنر. تهران:  نشر مرکز.

اردلان،  نادر و لاله،  بختیار. 1390. حس وحدت:  سنت در تصوف در معماری ایرانی. ت:  ونداد جلیلی. تهران:  انتشارات موسسه علم معمار رویال.

الیاده،  میرچا،  1372. تایخ ادیان،  ت :  جلال ستاری،  تهران سروش.ص355

بازرگان هرندی‌،  عباس‌  (1389 ). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. چاپ 32 - ص 31

باشلار،  گاستون. 1392. بوطیقای فضا. ت:  مریم کمالی و محمد شیرچه. تهران:  انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.

بحرینی،  سیدحسین و گلناز،  تاج بخش. 1382. مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن،  نشریه هنرهای زیبا،  جلد6.

بوردیو،  پی  (1390). فرق - تمیز - تشخیص؛ نقد اجتماعی قضاوت. ترجمه:  چاوشیان،  ح،  چاپ دوم،  تهران:  انتشارات فروش.

توسلی،  محمود،  1376. اصول و روش‌های طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران،  جلد اول،  انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی،  وزارت مسکن و شهرسازی.ص67.

رازی،  فخرالدین،   1411 ه ق،  المباحث‌المشرقیه،  قم،  انتشارات بیدار.

رازی،  فخرالدین،  1411 ه ق ،  المحصّل،  چاپ اول،  محقق اتای حسین،  قاهره،  مکتبه دارالتراث.

راپاپورت،  اموس  (1384 ) معنی محیط ساخته شده :  رویکردی در ارتباط غیرکلامی،  ترجمه :  فرح حبیب،  انتشارات پردازش و برنامه ریزی شهری،  تهران

ساسانی،  مژگان؛ عینیفر،  علیرضا و ذبیحی، حسین  (1395 ) . تحلیل رابطه بین کیفیت فضای میانی و کیفیتهـای انسـانی-محیطـی،  مـورد پژوهـی:  مجتمع‌های مسکونی شهر شیراز،  نشریه هنرهای زیبا، 21،  صص.69-80

شاه‌چراغی،  آزاده.  (1394). محاط در محیط،  کاربرد روان‌شناسی محیطی در معماری و شهرسازی. تهران:  انتشارات جهاد دانشگاهی.

شعله،  م  (1385)، "دروازه‌های قدیم در خاطره جمعی شهر معاصر،  ریشه یابی رشته‌های خـاطره ای"نشـریه هنرهـای زیبا ،  شماره27.

شولتز،  نوربرگ،  کریستیان،  ۱۳۸۸. روح مکانی،  به سوی پدیدارشناسی معماری،  ت:  محمدرضا شیرازی. تهران:  رخ داد نو.

شولتز،  نوربرگ،  کریستیان. ۱۳۹۳. معنا در معماری غرب. ت :  مهرداد قیومی بیدهندی. تهران :  فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران.

شولتز،  نوربرگ،  کریستیان. ۱۳۹۳. معماری،  معنا و مکان. ت:  ویدا نوروز برازجانی. تهران :  انتشارات پرهام نقشی.

فردانش فرزین." معانی نمادین گنبد." فرهنگستان هنر -.4  (1381):  72-75. 

فلاحت،  م  ( 1385). "مفهوم حس شـکل مکان و عوامـل شکل دهنده آن دهنده". نشریه هنرهای زیبا،  ، شماره26.

فلامکی،  محمد منصور،  1397،  باز زنده سازی بناها و شهرهای تاریخی،  دانشگاه تهران،  تهران،  ص:  62

فلامکی. محمد منصور. 1393. دریافت یگانگی و معماری ایرانی. تهران:  انتشارات دانشگاه تهران،  ص102-100.

لنگ،  جان  (1383) آفرینش نظریه معماری :  نقش علوم رفتاری فر،  انتشارات دانشگاه تهران، در طراحی محیط،  ترجمه :  علیرضا عینی تهران.

مصباح یزدی،  محمدتقی؛شرح جلد اول الاسفارالاربعة؛ جزءسوم؛ نگارش مهدی عبداللهی؛ قم:  انتشارات مؤسسةآموزشی و پژوهشی امام خمینی١٣٩٥

معماریان،  غلامحسین،  1395،  سیری در مبانی نظری معماری،  تهران،  دانشگاه علم و صنعت ایران،  صص:  219، 288،  4120-418

معماریان،  غلامحسین،  1381،  نحو فضای معماری،  مجله صفه،  شماره 35،  ص83-75

ملاصدرا؛ الاسفار الاربعة؛ بیروت:  داراحیاء التراث العربی،  ١٤١٠ق

ـــــ؛ تفسیر القرآن الکریم؛ تصحیح محمد خواجوی؛ قم:  بیدار،  .الف١٣٦٦

نقی زاده،  محمد  (1381):  تأثیر معماری و شهر بر ارزش‌های فرهنگی،  نشریه علمی پژوهشی هنرهای زیبا،  شماره 11.

Alberti, Leon Battista, The Ten Books of Architecture:  The 1755 Leoni Edition, New York:  Dover Publications, 1986, pp. 13, 100.

Arnheim, Rudolf  (2007). The dynamics of architectural form, Tehran; Samt & the Iranian academy of the arts.

Broadbent, Geoffrey, Emerging Concepts in Urban Space Design, New York:  Taylor & Francis, 2005, p. 47 quoted from Giedion, Sigfried, Space, Time and Architecture, Cambridge MA:  Harvard University Press, 1982, p. 69.

Capon, David Smith  (1999-a), Architectural Theory, Vol. 1, John Wiley & Sons, London.

Capon, David Smith  (1999-b), Architectural Theory, Vol. 2, John Wiley & Sons, London.

Carmona, M, Heath, T., Oc, T., and Tiesdell, S.  (2003) Public places, urban spaces. Oxford:  Architectural Press.

Corbin, Henry,  (1969) creative imagination in the Sufism of ibn Arabi, trans, Rulph manheim, Princeton university press.

Downs, R., & Stea, D.  (1973). Image and the Environment:  Cognitive Mapping and Spatial Behavior, Chicago:  Aldrine.

Fiedler, Conrad, Adolf Göller, Adolf Hildebrand, August Schmarsow, Robert Vischer, and Heinrich Wölfflin, Empathy, Form, and Space:  Problems in German Aesthetics, 1873-1893,  (translated by Harry Francis Mallgrave and Eleftherios Ikonomou), Santa Monica:  The Getty Center for the History of Art and the Humanities, 1994, p. 142.

Forty, Adrian. 2000. Words and Buildings:  A Vocabulary of Modern Architecture. London:  T& M.

GIFFORD, R., Environmental Psychology:  Principle&Practice., Allyn & Bacon Inc. Boston, London, Sydney, Toronto, 2002

Grütter v Lombard and Another  (628/05) [2007] ZASCA 2; [2007] 3 All SA 311  (SCA); 2007  (4) SA 89  (SCA)  (20 February 2007)

Habibi, R.S.  (2008). Images and the Meaning of Place. HONAR-HA-YE-ZIBA, 35,39-50

Hart, R.A., & Moore, G.T.  (1973). The Development of Spatial Cognition:  A Review, Chicago:  Aldine.

Iravani, M., & Khodapanahi, M.K.  (2006). Ravan-shenasi-ye-ehsas va edrak, 10th ed., Tehran:  Samt.

Long, Y.  (2007). The Relationships between Objective and Subjective Evaluation of the Urban Environment:  Space Syntax, Cognitive Maps and Urban Legibility Dissertation. Raleigh, North Carolina:  PROQUEST LLC

Luchinger, Arnulf. 1981. Structuralism in Architecture and Urban Planning. Stuttgart:  Karl Kramer Verlag.

Mehrabian, A., & Russell, J. A.  (1974). An approach to environmental psychology. The MIT Press.

Menin, Sarah  (2003), Constructing Place, Routledge, London

Modiri, A.  (2008). Place.Hoviateshahr Journal, 2, 69-79.

Porteous, J.D.  (1977) Environment and Behavior:  planning and everyday urban life. Reading, MA:  Addison-Wesley

published in 1966), London:  Architectural Press, 1977, p. 71.

RAPPAPORT, A., Environmental Quality, Metropolitan Areas and Traditional Settlements, Habitat INTL, 1983, pp. 37-63.

Reynolds, P. D.  (1971). A Primer in Theory Construction. Indianapolis and New York:  The Bobbs-Merrill Company, Inc.

Schulz, C.N.  (2009). Genius Loci:  Towards a Phenomenology of Architecture  (S. Ayvazian, Trans.). Tehran, Iran:  Tehran University Publishing Co.

Schwartz, C., and Waddell, Ch.  (2012). Treating anxiety disorders. Journal of Children's Mental Health Research, vol.6

Sherman, A. C. & Simonton, S. 2001. Assessment of religiousness and spirituality in health research

Stein, Jay M. & Spreckelmeyer, Kent F.  (eds.)  (1999), Classic Readings in Architecture, WBC/ McGraw-Hill, New York.

Turner, B. S.  (1992). Max Weber:  From History to Modernity. London & New York

Venturi, Robert,  (1966).  Complexity and Contradiction in Architecture  (first published in 1966), London:  Architectural Press, 1977, pp. 71, 84-5, 89.