تحلیلی بر سیاستهای کاهش مسکن غیر رسمی در ایران
الموضوعات : مطالعات مدیریت شهریاحمد شاهیوندی 1 , کامیار عبدخدا 2
1 - دانشیار گروه شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان
2 - کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه هنر اصفهان
الکلمات المفتاحية: سیاستهای مسکن, مسکن غیررسمی, بهبود کیفیتزیستی, ایران,
ملخص المقالة :
از آنجا که مسکن در سبد هزینه های خانوارهای شهرنشین ایرانی دارای بالاترین وزن می باشد،تعدادی از افراد به دلیل ناتوانی مالی در خرید مسکن روی به بازار غیر رسمی آورده اند.سیاست های مسکن می تواند به عنوان ابزاری مؤثری در کاهش مسکن غیر رسمی وبهبود کیفیت زیستی سکونتگاها عمل کند.سوال اصلی پژوهش این است که سیاستهای قبلی مسکن به چه میزان سبب کاهش مسکن غیررسمی شده است و چه عواملی می تواند سبب افزایش کارایی این سیاست ها گردد.روش پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی می باشد.در این پژوهش ابتدا با مرور پژوهش های انجام شده وهمچنین بررسی برنامه های پنج ساله توسعه اقتصادی و اجتماعی، سیاست های مرتبط با مسکن غیر رسمی استخراج ومتغیرهای مربوط به هرسیاست تعیین گردید.با توزیع پرسشنامه در میان 100 نفر از متخصصان در دسترس حوزه مسکن داده های مورد نظر گردآوری شد .برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش مدلسازی ساختاری وتحلیل عاملی تأییدی در محیط نرم افزارAMOSGraphic استفاده شده و با استفاده از میزان بار عاملی و وزن رگرسیونی، اصلی ترین پیامدهای هر سیاست و متغیرهای مؤثر برآن استخراج گردید.نتایج پژوهش نشان داد اگرچه سیاست های اصلی در زمینه مسکن غیر رسمی دارای نقاط قوت زیادی مانندکاهش هزینه های ساخت مسکن،کاهش مصرف زمین به دلیل ساخت آپارتمانها وافزایش کیفیت زیستی سکونتگاها می باشد اما این سیاست ها دارای نقاط ضعفی همچون کلی بودن برنامه ها،درنظر نگرفتن مشارکت مردم در توسعه مسکن و... می باشد.
اطهاری، کمال (1374)، حاشیه نشینی در ایران، علل و راه حلها، مجموعه مقالات دومین سمینار سیاستهای توسعه مسکن در ایران، جلد اول.
ایراندوست، کیومرث، (1386)، اسکان غیررسمی، جلوهای از توسعة ناپایدار شهری، رساله دکتری جغرافیای شهری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
بیگدلی، داود، (1383)، ساماندهی اسکان غیر رسمی نمونه مورد مطالعه کوی فاطمیه شهر زنجان، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان.
پوراحمد احمد، رهنمایی محمدتقی، قرخلو مهدی، اسکندری نوده محمد، (1389)، آسیب‌شناسی سیاستهای دولت در ساماندهی اسکان غیررسمی، نمونه موردی: محلات نای‌بند، شیرسوم و خواجه عطا، شهر بندرعباس. دوره 2،
توکلی مهر, اسماعیل، ) ۱۳۸۴ (، آسیب شناسی شهرهای جدید ایران، همایش بین المللی شهرهای جدید، تهران،
خراقی، حسین، (1378)، نگاهی به برنامه سوم بخش مسکن، فصلنامه اقتصاد مسکن، شماره 29
دلال پور محمدی، محمدرضا، (1379) ؛ برنامه ریزی مسکن؛ تهران: سمت
رحیم ایری؛ کوروش رضاپورگتابی و امیراحمد امینیان، ) ۱۳۹۳ (، نقش تعاونیهای مسکن در توسعه مسکن شهری، دومین همایش ملی پژوهشهای کاربردی در عمران، معماری و مدیریت شهری، تهران، دانشگاه جامع علمی کاربردی
رهنمایی، محمدتقی، (1382)، مجموعه مباحث و روشهای شهرسازی، جغرافیا؛ چاپ سوم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری.
رهیافت هایی برای سکونت گاههای غیر رسمی و محدودههای فرسوده شهری، (1388)، معاونت آمورشی پژوهشکده مدیریت شهری و روستایی سارمان شهرداریها و دهداریهای کشور
زبردست، اسفندیار و جهانشاهلو، لعلا، (1386)، بررسی عملکرد شهر جدید هشتگرد در جذب سرریز جمعیت، مجله جغرافیا و توسعه.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، (1383)، قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور
صرافی، مظفر، (1381)، به سوی نظریهای برای ساماندهی اسکان غیر رسمی، فصلنامه هفت شهر، شماره 9و 10، وزارت مسکن و شهرسازی
فنی زهره, بشیری جواد، (1389)، اقتصاد غیر رسمی زمین و اسکان غیر رسمی (مطالعه موردی: نسیم شهر، شهرستان رباط کریم)، پژوهشهای دانش زمین، دوره 1, شماره سوم
قاسمی، وحید، (1392)، مدل سازی ساختاری در پژوهشهای اجتماعی با کاربردAmos، انتشارات جامعه شناسان
قنبری، ابولفضل و ظاهری، محمد، (1389)، ارزیابی سیاستهای کلان مسکن در برنامههای قبل و پس از انقلاب اسلامی ایران، مجله مسکن و محیط روستا، شماره 132
کمانرودی، موسی، (1377)، اسکان غیر رسمی در شهران ساماندهی در منظقه 6 شهرداری، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی.
لطفی، حیدر، میرزایی، مینو، عدالتخواه فرهاد، وزیرپور، شب بو، (1389)، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی – سال دوم، شماره دوم
محمودی پاتی، فرزین و محمد پور عمران، محمد، (1387)، سیاستهای مدیریت زمین شهری، انتشارت شهیدی، چاپ اول.
مرکز آمار ایران، (1385)، نتایج سرشماری نفوس و مسکن، برگرفته از وبگاه مرکز آمار (salnameh. sci. org. ir).
مرکز مطالعات و تحقیقات معماری و شهرسازی (1382)، تهران، ایران
معصومه، حسینلو، (۱۳۹۰)، برنامه ریزی برای گسترش سیاستهای مسکن گروههای کم درآمد شهری برای مهاربازار غیررسمی مسکن نمونه موردی شهر تهران، اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران، مشهد
نسترن، مهین و رعنایی، احد، (1389)، تحلیلی بر مفهوم مشارکت و کار گروهی در پروژ ههای آماده سازی اراضی مسکن مهر، دو فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان شهر، شماره 4، بهار و تابستان 1389، صص 123 - 111. \
Benito, Andrew; James Proudman and Gertjan Vlieghe (2004) , House Price Consumption and Montary Policy;Financial Accelerator Approach,Journal of Financial Intermediation,1-22
Bican,B, (2009) , urban poverty & planning in Asia , world bank Analytical urban Geography. p 174
Chakraborty, Arnab. & Wilson, Bev. & Sarraf, Saket. & Jana, Arnab. (2015) Open data for informal settlements: Toward a user׳s guide for urban managers and planners, Journal of Urban Management, Vol. 4, No. 2, pp. 74-91
Gilbert, A. (1994) The Latin America Cities. Latin America Bureau, London Publishe
Martınez, J. & Gora, M. & Richard, S. & Alfred, S. (2008) Trends in Urban & Slum indicators across developing world cities, 1990–2003, Habitat International, Vol. 32, pp. 86–108
Menshawy, Adel El. Sherine, Shafik Aly. Ahmed, Moussa Salman. (2011) Sustainable upgrading of informal settlements in the developing world, case study: Ezzbet Abd El Meniem Riyadh, Alexandria, Egypt, Engineering, Procedia
Rangwala, S. C. , 1998, Town Planning, Charatar Publishing House, India.
UN-HABITAT (2006) , Enabling Shelter Strategies, Nairobi: UN-HABITAT.
_||_