نقش بحران اقتصادی 1929 آمریکا بر توسعه اقتصاد دولتی در ایران عصر پهلوی اول
الموضوعات :
مطالعات توسعه اجتماعی ایران
سینا فروزش
1
1 - استادیار گروه تاریخ ،واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران
تاريخ الإرسال : 29 السبت , صفر, 1439
تاريخ التأكيد : 29 السبت , صفر, 1439
تاريخ الإصدار : 26 الإثنين , شعبان, 1438
الکلمات المفتاحية:
بحران 1929,
اقتصاد سیاسی,
اقتصاد دولتی,
پهلوی اول,
انحصار تجارت,
ملخص المقالة :
بحران فراگیر مالی 1929 امریکا از طریق کاهش یافتن تولیدات صنعتی در کشورهای پیشرفته به عنوان تولیدکنندگان اصلی و نتیجه آن کاهش تقاضای کشورهای سرمایه داری جهت مواد اولیه، به جوامع توسعه نیافته انتقال یافت و وقوع این بحران در ایران نیز دولت و مجلس را به سمت اجرای سیاستهایی برای مقابله با آن سوق داد. با این وصف، مسأله تحقیق حاضر این پرسش است که بحران مذکور چگونه باعث توسعه اقتصاد دولتی در ایران عصر پهلوی اول شد؟ روش تحقیق در این مقاله، مطالعه اسنادی با تأکید بر تحلیل کیفی داده های آماری و اسناد گردآوری شده از متغیرهای اقتصادی ایران در دوران بحران مورد نظر است. نتیجه حاصل از پژوهش حاضر، بیانگر آن است که حکومت پهلوی اول برای گذار از بحران مالی 1929میلادی، با تصویب قوانین انحصاری، در راستای نظارت کامل بر امور اقتصادی و درآمدزایی، باعث تقویت اقتصاد دولتی در ایران شد.
المصادر:
بانک ملی ایران (1338)، تاریخچه 30 ساله بانک ملی ایران 1337 – 1307، تهران، انتشارات بانک ملی.
بروک، پل (1355)، جهان سوم در بن بست، ترجمه امیرحسین جهانبگلو، تهران، خوارزمی.
پیرا، فاطمه (1379)، روابط سیاسی– اقتصادی ایران و آلمان بین دو جنگ جهانی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
تایپتون، فرانک و رابرت آلدریچ (1375)، تاریخ اقتصادی و اجتماعی اروپا، ج 1، ترجمه کریم پیرحیاتی، تهران، علمی و فرهنگی.
خاوری نژاد، ابولفضل (1381)، برآورد تولید ناخالص داخلی ایران برای سالهای 1337 – 1315، تهران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و پژوهشکده‌ی پولی و بانکی.
خلیلی جو، محمدرضا (1373)، توسعه و راه سازی در دوره رضاشاه، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی شهید بهشتی.
دهقانی، علی (1387)، اقنصاد خرد، تهران، ترمه.
رحمانی، تیمور (1378)، اقتصاد کلان، ج 1، تهران، برادران.
رشیدی، علی (1386)، تحولات صد ساله اقتصاد ایران، تهران، انتشارات روزنه.
روزنامه اطلاعات. (شماره های 322، 1348، 1497 و 1641).
زرگر، علیرضا (1372)، تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در دوره رضا شاه، ترجمه کاوه بیات، تهران، معین- پروین.
سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 240001436.
طیب نیا، علی (1374)، فرایند تورم در ایران، تهران، جهاددانشگاهی دانشگاه تهران.
عیسوی، چارلز فیلیپ (1362)، تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران، گسترش.
فاتح، مصطفی (1358)، پنجاه سال نفت ایران، تهران، پیام.
فوران، جان (1389)، مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سالهای پس از انقلاب اسلامی، ترجمه احمد تدین، تهران، رسا.
قوه قضاییه روزنامه رسمی کشور (1388)، مجموعه قوانین و مقررات سالهای 1320 – 1300 هجری شمسی، جلد 1 و 2، تهران، روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران.
کارشناس، مسعود (1382)، نفت: دولت و صنعتی شدن، تهران، گام نو.
مجله اطاق تجارت. سال سوم ( شماره های 29، 37، 38 و 45). سال چهارم (شماره های 52 و 53). سال نهم (شماره 182).
مختاری اصفهانی، رضا (1392)، پهلوی اول از کودتا تا سقوط، تهران، نشر پارسه.
مییر، جرالد (1378)، مباحث اساسی اقتصاد توسعه. جلد2. ترجمه غلامرضا آزاد. تهران: نشر نی.
هابز باوم، اریک (1382)، عصر نهایت ها، ترجمه حسن مرتضوی، تهران، آگه.
همایون کاتوزیان، محمدعلی (1392)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی. تهران: نشر مرکز.
همایون کاتوزیان، محمدعلی (1394)، دولت و جامعه در ایران: انقراض قاجار و استقرار پهلوی. ترجمه محمدرضا نفیسی، تهران، نشر مرکز.
_||_
بانک ملی ایران (1338)، تاریخچه 30 ساله بانک ملی ایران 1337 – 1307، تهران، انتشارات بانک ملی.
بروک، پل (1355)، جهان سوم در بن بست، ترجمه امیرحسین جهانبگلو، تهران، خوارزمی.
پیرا، فاطمه (1379)، روابط سیاسی– اقتصادی ایران و آلمان بین دو جنگ جهانی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
تایپتون، فرانک و رابرت آلدریچ (1375)، تاریخ اقتصادی و اجتماعی اروپا، ج 1، ترجمه کریم پیرحیاتی، تهران، علمی و فرهنگی.
خاوری نژاد، ابولفضل (1381)، برآورد تولید ناخالص داخلی ایران برای سالهای 1337 – 1315، تهران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و پژوهشکده‌ی پولی و بانکی.
خلیلی جو، محمدرضا (1373)، توسعه و راه سازی در دوره رضاشاه، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی شهید بهشتی.
دهقانی، علی (1387)، اقنصاد خرد، تهران، ترمه.
رحمانی، تیمور (1378)، اقتصاد کلان، ج 1، تهران، برادران.
رشیدی، علی (1386)، تحولات صد ساله اقتصاد ایران، تهران، انتشارات روزنه.
روزنامه اطلاعات. (شماره های 322، 1348، 1497 و 1641).
زرگر، علیرضا (1372)، تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در دوره رضا شاه، ترجمه کاوه بیات، تهران، معین- پروین.
سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 240001436.
طیب نیا، علی (1374)، فرایند تورم در ایران، تهران، جهاددانشگاهی دانشگاه تهران.
عیسوی، چارلز فیلیپ (1362)، تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران، گسترش.
فاتح، مصطفی (1358)، پنجاه سال نفت ایران، تهران، پیام.
فوران، جان (1389)، مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سالهای پس از انقلاب اسلامی، ترجمه احمد تدین، تهران، رسا.
قوه قضاییه روزنامه رسمی کشور (1388)، مجموعه قوانین و مقررات سالهای 1320 – 1300 هجری شمسی، جلد 1 و 2، تهران، روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران.
کارشناس، مسعود (1382)، نفت: دولت و صنعتی شدن، تهران، گام نو.
مجله اطاق تجارت. سال سوم ( شماره های 29، 37، 38 و 45). سال چهارم (شماره های 52 و 53). سال نهم (شماره 182).
مختاری اصفهانی، رضا (1392)، پهلوی اول از کودتا تا سقوط، تهران، نشر پارسه.
مییر، جرالد (1378)، مباحث اساسی اقتصاد توسعه. جلد2. ترجمه غلامرضا آزاد. تهران: نشر نی.
هابز باوم، اریک (1382)، عصر نهایت ها، ترجمه حسن مرتضوی، تهران، آگه.
همایون کاتوزیان، محمدعلی (1392)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی. تهران: نشر مرکز.
همایون کاتوزیان، محمدعلی (1394)، دولت و جامعه در ایران: انقراض قاجار و استقرار پهلوی. ترجمه محمدرضا نفیسی، تهران، نشر مرکز.
