نقش و جایگاه دیوان عدالت اداری در مستدل، مستند و موجه بودن آرا از دیدگاه توسعه یافتگی اجتماعی مراجع شبه قضایی

الموضوعات : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

پرویز حاجی پور ¹ , علی فقیه حبیبی ² , توکل حبیب زاده ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌ جنوب، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه حقوق (روابط بین‌الملل)، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 01 الإثنين , ربيع الثاني, 1445 تاريخ التأكيد : 04 السبت , جمادى الأولى, 1445 تاريخ الإصدار : 09 الجمعة , جمادى الثانية, 1445

الکلمات المفتاحية: دیوان عدالت اداری, مستند و موجه بودن آرا, مراجع شبه قضایی, مستدل,

ملخص المقالة :

امروزه در کنار مراجع قضایی و محاکم دادگستری، مراجعی تحت عناوین شورا، هیأت، کمیسیون و ... وجود دارند که به ‌موجب قوانین خاص به برخی شکایات و اختلافات و دعاوی که یک طرف آن دولت به معنای حکومت است رسیدگی کرده و همانند دادگاه‌های دادگستری در ماهیت موضوع، رأی و نظر قضایی صادر می‌کنند. این مراجع که غالباً تحت نظارت قوه مجریه هستند و با داعیه تخصصی، پیچیده و فنی بودن موضوعات اختلافی باهدف دقت، سرعت مناسب و واقعی بودن تصمیم نهایی ایجاد شده‌اند، هم به استنباط از برخی اصول قانون اساسی و نیز قوانین و مقررات عادی و هم بر اساس عقل و منطق و عرف حاکم مکلف‌اند آرا و نظرات نهایی خود را به‌صورت مستدل، موجه و مستند به قوانین و اصول و قواعد حقوقی صادر نمایند. در غیر این صورت دیوان عدالت اداری به‌عنوان مرجع تجدیدنظر ازاین‌گونه آرا، در جهت حاکمیت قانون و احقاق حق یا ابطال باطل، اعتبار قانونی و موجودیت حقوقی به آن‌ها نخواهد داد. در مقاله حاضر با نگرش به نمونه‌هایی از آرای صادره از سوی مراجع شبه قضایی و دیوان عدالت اداری موضوع فوق مورد بررسی و تحلیل قرار داده می‌شود.

المصادر:

• امامی محمد، موسوی سید نصر اله، نشریه علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، مقاله مبانی نظری مراجع شبه قضایی و جایگاه آن‌ها در حقوق ایران، تابستان 1383 دوره 21


• امینی، عیسی، منصوری، عباس، موجه ومدلل بودن رأی داوری داخلی بانگاهی بررویه قضایی، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال ششم، شماره بیستودوم، بهار ۱۳۹۷


• باقری، یوسف، صداقتی، سهام، شاخصه‌های رأی قوی ومتقن، مجله قضاوت شماره ۷۹


• جعفری لنگرودی، محمدجعفر، فن استدلال، منطق حقوق اسلام، تهران، کتابخانه گنج دانش، ۱۳۸۲


• خدابخشی، عبداله، حقوق داوری ودعاوی مربوط به آن در رویه قضایی، تهران، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۹۳


• خلیلیان، خلیل، دعاوی حقوقی ایران وآمریکا مطرح دردیوان داوری لاهه، چاپ اول، تهران، انتشارات شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۲


• راهکارهای ارتقای رسیدگی عادلانه در مراجع اختصاصی غیرقضایی، تهیه و تدوین امیر عبدالهیان و محمدرضا رفیعی، چاپ دوم، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه، 1397


• رحم‌دل، منصور، لطمه به اساس حکم، مجله حقوقی دادگستری، شماره ۷۰، ۱۳۸۹


• سامانه بانک داده آرای پژوهشگاه قوه قضائیه


• سامانه ملی آرای قضایی، پژوهشگاه قوه قضائیه


• صالحی راد، محمد، تأملاتی درباب مستدل بودن احکام دادگاه‌ها، مجله حقوق دادگستری، شماره ۴۲، ۱۳۸۲


• صمدی قوشچی، زیداله، تخلفات ساختمانی درنظام حقوقی ایران، چاپ دوم، انتشارات جنگل، ۱۳۸۳


• عرفان محمد، آشنایی با مقررات دیوان عدالت اداری، شرکت سهامی روزنامه رسمی کشور، 1397


• مجموعه آرای قضایی شعب دیوان عدالت اداری، مهر، آبان، آذر 1393، چاپ اول، تهران: مرکز نشر مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه، 1398


• معاونت حقوقی، پیشگیری و پژوهش، معرفی مراجع شبه قضایی و علل عمده نقض آرای آنها در شعب دیوان عدالت اداری، روزنامه رسمی، 1401


• معاونت حقوقی، پیشگیری و پژوهش، اعتراض به آرای قطعی هیأت‌های تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی در رویه قضایی دیوان عدالت اداری، روزنامه رسمی، 1401


• معاونت حقوقی، پیشگیری و پژوهش، قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، روزنامه رسمی، 1401


• معاونت حقوقی، پیشگیری و پژوهش، چالش‌های مراجع دادرسی مالیاتی در رویه قضایی دیوان عدالت اداری، روزنامه رسمی، 1401


• هرمزی خیراله، توجیه آرای مدنی و ضمانت اجرای عدم رعایت آن، مجله پژوهش حقوق و سیاست، شماره 11، 1383