تئوری زمینه‌ای: روشی برای مطالعه علمی و عملی توسعه و تغییر اجتماعی
الموضوعات : مطالعات توسعه اجتماعی ایران
سهیلا ناصری پلنگرد
1
(استادیار دانشگاه آزاد اسلامشهر تهران)
الکلمات المفتاحية: توسعه, مطالعات توسعه, تئوری زمینه‌ای, تغییر, کدگذاری,
ملخص المقالة :
از دهه هفتاد میلادی به این سوی، در سنت توسعه و مطالعات آن تغییر و تحولاتی عظیم شکل گرفت. با آشکار شدن نقائص نظری و عملی مدلهای کلان رایج در سنت توسعه توجهات بیشتری بر متن و زمینه‌ای که توسعه در آن رخ می‌دهد متمرکز شد و بر خلاف قبل، تحقیقات کیفی نقش بارزی در مطالعات توسعه بر عهده گرفتند. یکی از مهم‌ترین روش‌های کیفی که مبتنی بر متن، مشارکت و استفاده از تجارب گروه‌هاست، تئوری زمینه ای است. این روش با مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و روش‌های خاص خود فرصتی برای تفکر نظری در باب داده‌های بدست آمده از متن را فراهم می‌کند. این موضوع و کمرنگ‌بودن این نوع از تحقیقات در جامعه علمی حاضر باعث عطف توجه مقاله به آن شده است. در این جا دو مرحله اصلی در تئوری زمینه‌ای یعنی جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها، با استفاده از مثال‌های عینی انجام گرفته در رشته مطالعات توسعه و تغییرات اجتماعی تشریح می‌شود. هدف اصلی این مقاله پیشنهاد استفاده از چنین روشی در تحقیقات توسعه‌ای و نشان دادن ادبیات و ترسیم مراحل عملی تئوری زمینه‌ای است. نتیجه نشان می‌دهدکه تئوری زمینه‌ای با نظریه‌سازی در امر توسعه از یک سو می‌تواند نقشی مهم در مطالعات توسعه ایفا کند و از سوی دیگر با پاسخ به چیستی کنشگران اجتماعی و ذینفعان از تغییر و توسعه، مؤلفه‌های آن، دلایل مقاومت یا پذیرش؛ چگونگی مشارکت آنان در فرایند تغییر و توسعه و سؤالاتی از این قبیل به کاهش هزینه در امر برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌ها مدد رساند.
_||_
