اصول حاکم بر لایحه حریم خصوصی
الموضوعات :علی اصغر رئوفی 1 , محمد صادق جمشیدی راد 2 , علیرضا پور بافرانی 3
1 - کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق، دانشگاه پیام نور، کاشان، ایران
2 - دانشیار فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور، کاشان، ایران
3 - استادیار فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور، کاشان، ایران
الکلمات المفتاحية: مبانی فقه امامیه, حریم خصوصی, قانون اساسی, حرمت, حمایت,
ملخص المقالة :
مسئله حریم از جمله احکام مهم در اسلام و فقه است که از اعتبار و منزلت بسیار بالایی برخوردار هست، حریم به اعتبار نوع آن، به حریم‌های مادی و غیرمادی تقسیم می‌شود و علما به موضوعاتی از قبیل حریم خصوصی اشخاص، توجه و مداقه عمیق فقهی نموده‌اند. از همین رو، دولت هشتم جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۶ لایحه حریم خصوصی را تدوین و به مجلس شورای اسلامی تسلیم کرد. در این پژوهش تلاش شده است تا لایحه حریم خصوصی که دارای چند سرفصل است: حریم خصوصی جسمانی، اماکن و منازل، اطلاعات شخصی در فعالیت‌های رسانه‌ای، ارتباطات، در محل کار، و مسئولیت‌های ناشی از نقض حریم خصوصی؛ مورد بحث قرار گیرد و اصول حاکم بر آن بررسی شود. در همین راستا، پژوهش حاضر، اصل عدم ولایت، اصالة الإحتیاط و اصل کرامت انسانی را به عنوان اصول حاکم بر لایحه حریم خصوصی معرفی می‌کند و همچنین، ممنوعیت افشاء سر، لزوم توجه به حیثیت انسانی و پرهیز از ظلم را به عنوان مباحث مرتبط با حریم خصوصی بررسی می‌نماید.
منابع و مآخذ
- قرآن کریم سورههای مبارکه بقره ۱۹۵و ۲۳۱و ۲۳۳؛ آل عمران ۳۱ و ۹۷؛ نساء ۱۲و ۲۹و ۱۱۲؛ مائده ۳۳؛ انعام ۱۰۸؛ یونس ۹۹؛ احزاب ۵۷ و ۷۵؛ نور ۱۹و ۲۷تا ۲۹؛ اسرا ۷۰؛ حجرات ۱۲؛ طلاق ۶؛
- آخوند خراسانی،محمد کاظم کفایه الااصول، . قم، موسسه آل البیت(ع) ،۱۴۰۹،ه.ق، ج ۲
- آمدی، سیف الدین؛ ابکار الافکار فی اصول الدین، قاهره، دارالکتب والوثائق القومیه؛ ۱۴۲۳ه.ق، ج۵،.
- ابن فارس، احمد بن فارس بن زکریا؛ معجم مقاییس اللغة،قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی (۱۴۰۴)، .
- ابن منظور، محمد بن مکرم؛. لسان العرب،بیروت : انتشارات دارالفکر، چاپ ۱۴۱۴هـ ق، ، ج ۱۲.
- اسکندری، مصطفی؛ ماهیت و اهمیت حریم خصوصی؛ مجله حکومت اسلامی،.زمستان سال ۱۳۸۹، شماره ۴،.
- امامی، سید حسن، شرح قانون مدنی، ، چاپ ۲۸، تهران: انتشارات اسلامیه، ، (۱۳۸۷)، ج۱
- امام خمینی، سید روح الله موسوی؛ انوارالهدایة فی التلیقه علی الکفایه ،موسسه تنظیم و نشر آثار، ۳۷۲ ،ج ۱
- امام خمینی، سید روح الله موسوی؛ متوفای ؛ المکاسب المحرمه، قم موسسه تنظیم آثار ۱۴۱۵ق جلد ۱،.
- امام خمینی، سید روح الله موسوی ، تحریر الوسیله، ج۲،
- ایروانی علی بن عبدالحسین نجفی، حاشیه المکاسب وزارت.فرهنگ و ارشاد اسلامی،تهران ۱۴۰۶ ق
- انیس، ابراهیم؛ المعجم الوسیط، چاپ هشتم. تهران :انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۷.
- ایروانی،علی بن عبدالحسین نجفی،حاشیه مکاسب ،تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول
- بحرانی، آل عصفور، ، الدررالنجفیه من الملتقطات الیوسفیه،بیروت انتشارات دارالمصطفی لاحیاء التراث، چاپ اول ۱۴۲۳ هـ ق، ج ۳
- بستانی، فؤاد افرام، منجد الطلاب، مترجم: بندر ریگی، محمد؛ تهران: انتشارات حر، چاپ دوم ۱۳۷۹
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (۱۳۷۸)، ترمینولوژی حقوق، تهران: انتشارات گنج دانش، چاپ دهم،
- خویی، سیدابوالقاسم، منهاج الصالحین، (۱۴۱۰ه.ق)، قم: مدینة العلم، چاپ ۲۸ جلد۲،
- خویی، سیدابوالقاسم، مبانی تکمله المنهاج ، قم: موسسه احیاءآثار الامام خوئی ۱۴۲۲ق، ج ۱،
- خویی، سیدابوالقاسم، صراط النجاة، قم: مکتب نشرالمنتخب ۱۴۱۶ق، چاپ اول، ج ۱، .
- خویی، سیدابوالقاسم، اجودالتقریرات، قم،مصطفوی،۱۳۶۸ش، ج ۲، ص ۱۲۵).
- سروش، محمد؛ (۱۳۹۳)، مبانی حریم خصوصی بر بر اساس منابع اسلامی، انتشارات سمت، چاپ اول.
- شهید ثانی، زین الدین بن علی؛ متوفای ۹۶۶ ه ق، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم: انتشارات معارف اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۳ ه ق، ج ۱۲، ص ۴۰۷.
- شیخ انصاری مرتضی مکاسب، قم، دارالحکمه، ج ۱.
- شیخ طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن، الخلاف، (۱۴۰۷)، قم: دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین
- طباطبائی یزدی سید محمدکاظم حاشیه المکاسب، قم و موسسه اسماعیلیان.۱۴۱۰ ج۱.
- عبدالمنعم، محمود عبدالرحمان، (بی تا)؛ معجم المصطلحات والالفاظ الفقهیة، قاهره: دارالفضیله.
- عراقی، ضیاءالدین؛ تعلیقه فوائد الاصول، قم .دفتر انتشارات اسلامی .۱۴۱۷ق، ج ۳،
- عراقی، ضیاءالدین؛ شرح تبصره المتعلمین، قم.دفتر انتشارات اسلامی ۱۴۱۴ق، جلد ۲،
- علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، متوفای ۷۲۶ هـ ق، تذکره الفقهاء، قم: موسسه آل البیت علیهم الاسلام، چاپ اول، ۱۴۱۴ هـ ق،
- علامه مجلسی اول، اصفهانی، محمد تقی؛ متوفای ۱۰۷۰ هـ ق، روضة المتقین، فی شرح من لا یحضره الفقیه، انتشارات موسسه فرهنگ اسلامی کوشانبور، چاپ اول، ۱۴۰۶ هـ ق، ج۶،.
- عمیدزنجانی، عباسعلى؛ (۱۴۲۱ ه.ق)؛ درآمدی برفقه سیاسی،. تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم، ج ۳،
- فخرالمحققین حلی، محمد بن حسن بن یوسف، متوفای ۷۷۱ هـ ق، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: موسسه اسماعیلیان، چاپ اول، ۱۳۸۷ هـ ق، ج ۲،.
- فراهیدی، خلیل ابن احمد؛ العین، انتشارات هجرت، چاپ دوم، ۱۴۱۰ هـ ق، ذیل ماده حَرَمَ.
- قاری سید فاطمی، سید محمد؛ (۱۳۹۶)، درآمدی بر مباحث نظری مفاهیم، مبانی، قلمرو و منابع، انتشارات نگاه معاصر، چاپ پنجم.
- کاتوزیان، ناصر، (۱۳۹۴)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: انتشارات میزان، چاپ ۴۶،
- کلینی، ثقة الاسلام ابوجعفر، محمد بن یعقوب ،الاصول فی الکافی، تهران، دارالکتب اسلامیه ۱۴۰۷ .ق، ج ص ۳۵۹، حدیث ۳).
- مازندرانی، محمد صالح ابن احمد بن شمس سوری، متوفای ۱۰۸۱ هـ ق، شرح الکافی، تهران: انتشارات اسلامی، ۱۳۸۲، ج ۲.
- معین، محمد؛ (۱۳۶۳)، فرهنگ فارسی معین؛ تهران: انتشارات امیر کبیر، ج ۱، چاپ دوم.
- نجفی، محمدحسن؛ متوفای ۱۲۶۶ ه ق، جواهر الکلام، فی شرح شرایع الاسلام، ج ۱۳، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۹۲ ق. .
