پژوهشی پیرامون حکم وصیت برای کافر با رویکردی بر آراء امام خمینی(ره)
الموضوعات :فاطمه نجیب زاده 1 , سید محمد تقی قبولی در افشان 2 , محمد حسن حائری 3
1 - دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد،، مشهد،ایران
2 - دانشیار گروه فقه و حقوق، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد،ایران
3 - استاد دانشکده الهیات ،دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
الکلمات المفتاحية: کافر حربی, کافرذمی, وصیت, امام خمینی(ره),
ملخص المقالة :
وصیت نمودن شخص مسلمان برای کفار (حربی و ذمی) از جمله مباحث بحث برانگیز در فقه وصیت می-باشد.بین فقهای امامیه اختلاف است که آیا وصیت برای کافر ذمی و حربی از جانب مسلمان جایز و صحیح است یا غیر جایز و باطل است؟ عده‌ای از فقها، قائل به جواز وصیت نمودن مسلمان برای کافر و عده‌ای نیز قائل به عدم جواز وصیت نمودن مسلمان برای کافر شده‌اند و هر کدام برای مدعای خود ادله‌ای از قرآن کریم و روایات بیان نموده‌اند. در متون حقوقی نیز مطلبی در ارتباط با وصیت برای کافر وجود ندارد،لکن میتوان با استناد با ماده 958 قانون مدنی، بگونه ای وصیت برای کافر را جایز دانست.در این نوشتار نویسندگان برآن بوده‌اند تا با روشی توصیفی-تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه ای- اسنادی، دیدگاه فقها را در مقایسه با دیدگاه امام خمینی (ره) در مباحث مربوط به صحت و یا عدم صحت وصیت از جانب مسلمان برای کافر ذمی و کافر حربی، مورد ارزیابی و بررسی قرار داده و ادله‌ی هر دیدگاه مورد بررسی قرار دهند. نتیجه حاصل این است که در مبحث وصیت برای کافر ذمی و مرتد ملی، امام خمینی(ره)، قائل به صحت وصیت برای آنها می‌باشند و در مبحث وصیت نمودن برای کافر حربی، ایشان موضع سکوت را برگزیده و بحث را محل تأمل قرار داده‌اند.
قرآن کریم.
ابن ادریس، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1410ق.
ابن براج، قاضی عبد العزیز، المهذب، ج2، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1406ق.
ابن زهره، حمزة بن علی، غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع، قم، موسسه امام صادق علیه السلام، 1417ق.
ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقائیس اللغه، ج5، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1404ق.
ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج2، چاپ سوم، بیروت، دار الفکر و النشر و التوزیع، 1414ق.
امامی، حسن، حقوق مدنی، ج2، تهران، انتشارات اسلامیه، بیتا.
انصاری، مرتضی بن محمد، رساله فی الوصایا، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415ق.
بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، ج22، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1405ق.
بحر العلوم، محمد بن محمد، بلغه الفقیه، بلغظ الفقیه، ج4، چاپ چهارم، تهران، منشورات مکتبه الصادق، 1403ق.
جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح-تاج اللغه و صحاح العربیه، ج5، بیروت، دار العلم للملایین، 1410ق.
حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج19، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، 1409ق.
خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، ج2، قم، موسسه مطبوعاتی دار العلم، بیتا.
خوانساری، احمد، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، ج5، چاپ دوم، قم، موسسه اسماعیلیان، 1405ق.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، لبنان، دارالعلم، 1412ق.
سیفی مازندرانی، علی اکبر، دلیل تحریر الوسیله، ج2، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، بی تا.
شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج5، قم، کتابفروشی داوری، 1410ق.
صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج18، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404ق.
صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403ق.
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج21، قم، دارالکتب الاسلامیه، 1410ق.
طریحی، فخر الدین بن محمد، مجمع البحرین، ج2، تهران، انتشارات مرتضوی، 1360ش.
طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، ج4، چاپ سوم، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار المرتضویه، 1387ق.
فخر المحققین، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج3، قم، موسسه اسماعیلیان، 1387ق.
قرشی، علی اکبر، القاموس القرآن، ج2، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1387ش.
قطب الدین راوندی، سعید بن عبدالله، فقه القرآن، ج2، چاپ دوم، قم، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، 1405ق.
قطب الدین کیدری، محمد بن حسن، اصباح الشیعه بمصباح الشریعه، قم، موسسه امام صادق(ع)، 1416ق.
محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج3، چاپ دوم، قم، موسسه اسماعیلیان، 1408ق.
محقق داماد، مصطفی، وصیت، تحلیل فقهی و حقوقی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1420ق.
محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج12، چاپ دوم، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، 1414ق.
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید رحمه الله علیه، 1413ق.
_||_