ارائه و آزمون الگویی برای تبیین تقاضای القایی پزشک در ایران

الموضوعات :

ابوالقاسم گل خندان ¹ , الهام فتح اللهی ²

1 - دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
2 - دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

تاريخ الإرسال : 25 الأربعاء , جمادى الأولى, 1438 تاريخ التأكيد : 15 الأربعاء , رجب, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الأحد , جمادى الأولى, 1438

الکلمات المفتاحية: مدل رگرسیون انتقال ملایم لاجستیک (LSTR), مخارج سلامت, پزشک, تقاضای القایی,

ملخص المقالة :

مقدمه: بر اساس فرضیه تقاضای القایی پزشک، تقاضای مراقبت‌های بهداشتی ممکن است به‌دلیل اطلاعات نامتقارن در بازار سلامت، تحت تأثیر رفتارهای عرضه‌کنندگان سلامت قرار گیرد. این مطالعه فرض می‌کند که ابتدا با افزایش تعداد پزشک، به‌دلیل افزایش عرضه سلامت، مخارج سلامت کاهش می‌یابد. اما، با رسیدن تعداد پزشک به یک سطح مشخص به نام سطح آستانه، به‌دلیل برقراری فرضیه تقاضای القایی پزشک، رقابت بین پزشکان، منجر به افزایش مخارج سلامت می‌شود. لذا، هدف اصلی این مطالعه بررسی فرضیه U شکل بین تعداد پزشک و مخارج سلامت در ایران است. روش پژوهش: این مطالعه با استفاده از داده‌های سری زمانی 1392-1350، به بررسی رابطه‌ی غیرخطی محتمل بین سرانه‌ی مخارج سلامت (متغیر وابسته)، سرانه‌ی پزشک (متغیر مستقل) و نرخ مرگ ‌و میر (متغیر کنترل) پرداخته است. به این منظور از مدل رگرسیون انتقال ملایم لاجستیک (LSTR) استفاده شده است. هم‌چنین، تحلیل داده‌ها به کمک نرم‌افزارهای، EXCEL، EVIEWS و JMALTI انجام شده است. یافته‌ها: نتایج حاصل از برآورد مدل LSTR، ضمن تأیید تأثیر غیرخطی سرانه‌ی پزشک بر سرانه‌ی مخارج سلامت، نشان داده که سرانه‌ی پزشک به‌ازای هر 10000 نفر جمعیت، در قالب یک ساختار دو رژیمی با مقدار آستانه‌ای 24/12، بر سرانه‌ی مخارج سلامت در ایران اثر گذاشته است. به‌گونه‌ای که سرانه‌ی پزشک در رژیم اول، تأثیر منفی بر سرانه‌ی مخارج سلامت داشته است. اما در رژیم دوم این اثرگذاری مثبت می‌باشد. لذا فرضیه اثرگذاری U شکل سرانه‌ی پزشک بر سرانه‌ی مخارج سلامت در ایران رد نمی‌شود. نتیجه‌گیری: با توجه به این‌که در حال حاضر در ایران سرانه‌ی پزشک به ‌ازای هر 10000 نفر جمعیت، بیشتر از مقدار آستانه‌ای است، کشور در رژیم دوم قرار گرفته است. بر این اساس، اتخاذ سیاست‌های مناسب به‌ منظور جلوگیری از القای تقاضا توسط پزشکان، ضروری به ‌نظر می‌رسد. مقدمه: این مطالعه فرض می‌کند که ابتدا با افزایش تعداد پزشک، به‌دلیل افزایش عرضه سلامت، مخارج سلامت کاهش می‌یابد. اما، با رسیدن تعداد پزشک به یک سطح مشخص به نام سطح آستانه، به‌دلیل برقراری فرضیه تقاضای القایی پزشک، رقابت بین پزشکان، منجر به افزایش مخارج سلامت می‌شود. لذا، هدف اصلی این مطالعه بررسی فرضیه U شکل بین تعداد پزشک و مخارج سلامت در ایران است.روش پژوهش: این مطالعه با استفاده از داده‌های سری زمانی 1392-1350، به بررسی رابطه‌ی غیرخطی محتمل بین سرانه‌ی مخارج سلامت (متغیر وابسته)، سرانه‌ی پزشک (متغیر مستقل) و نرخ مرگ‌ومیر (متغیر کنترل) پرداخته است. به این منظور از مدل رگرسیون انتقال ملایم لاجستیک (LSTR) استفاده شده است. هم‌چنین، تحلیل داده‌ها به کمک نرم‌افزارهای، EXCEL، EVIEWS و JMALTI انجام شده است.یافته‌ها: نتایج حاصل از برآورد مدل LSTR، ضمن تأیید تأثیر غیرخطی سرانه‌ی پزشک بر سرانه‌ی مخارج سلامت، نشان داده که سرانه‌ی پزشک به‌ازای هر 10000 نفر جمعیت، در قالب یک ساختار دو رژیمی با مقدار آستانه‌ای 24/12، بر سرانه‌ی مخارج سلامت در ایران اثر گذاشته است. به‌گونه‌ای که سرانه‌ی پزشک در رژیم اول، تأثیر منفی بر سرانه‌ی مخارج سلامت داشته است (عدم تأیید فرضیه تقاضای القایی)؛ اما در رژیم دوم این اثرگذاری مثبت می‌باشد (تأیید فرضیه تقاضای القایی). نتیجه‌گیری: با توجه به این‌که در حال حاضر در ایران سرانه‌ی پزشک به‌ازای هر 10000 نفر جمعیت، بیش‌تر از مقدار آستانه‌ای است، کشور در رژیم دوم قرار گرفته است. بر این اساس، اتخاذ سیاست‌های مناسب به‌منظور جلوگیری از القای تقاضا توسط پزشکان، ضروری به‌نظر می‌رسد.

المصادر:

1- Magazzino C, Mele M. The Determinants of Health Expenditure in Italian Regions. International Journal of Economics and Finance, 2012; 4(3): 61-72.

2- Pauly MV. Doctors and Their Workshops: Economic Models of Physician Behavior. University of Chicago Press: University of Chicago Press; 2009.

3- Sekimoto MD, Masako L. Supplier-Induced Demand for Chronic Disease Care in Japan: Multilevel Analysis of the Association between Physician Density and Physician-Patient Encounter Frequency. Journal of the Value in Health Regional Issues, 2015; 6: 103-110.

4- Khorasani E, Keyvanara M, Karimi S, Jafarian Jazi M. The Role of Patients in Induced Demand from Experts’ Perception: A Qualitative Study. Journal of qualitative Research in Health Sciences, 2014; 2(4): 336-345. [Persian]

5- Shain M, Roemer MI. Hospital Costs Relate to the Supply of Beds. Modern Hospital, 1959; 92: 71-73.

6- Roemer MI. Bed Supply and Hospital Utilization: A National Experiment. Hospitals. J.A.H.A, 1961; 35: 988-993.

7- Panahi H, Salmani B, Nasibparast S. Inductive Effect of Physicians Number and Hospital Bed on Health Expenditures in Iran. Journal of Applied Theories of Economics, 2015; 2: 25-42. [Persian]

8- Yuda M. Medical fee reforms, changes in medical supply densities, and supplier-induced demand: Empirical evidence from Japan. Hitotsubashi Journal of Economics, 2013; 54(1): 79-93.

9- Nassiri A, Rochaix L. Revisiting Physicians’ Financial Incentives in Quebec: A Panel system Approach. Health Economics, 2006; 15: 49-64.

10- Hosoya, K. Determinants of Health Expenditures: Stylized Facts and a New Signal, Modern Economy, 2014; 5: 1171-1180.

11- Khani M. Evaluation of the Physicians Induced Demand: Case Study of Cesarean in Iran, Master's thesis, Faculty of Management and Economics, Sharif University of Technology; 2012. [Persian]

12- Filippini M, Masiero G, Moschetti K. Socioeconomic Determinants of Regional Differences in Outpatient Antibiotic Consumption: Evidence from Switzerland. Health Policy, 2006; 78(1): 77-92.

13- Crivellei L, Filippini M, Mosca I. Federalism and Regional Health Care Expenditures: An Empirical Analysis for the Swiss Cantons. Health Economics, 2006; 15(5): 535-541.

14- Varharami V. Evaluation of the Physician Induced Demand. Journal of Healthcare Management, 2010; 2: 3742. [Persian]

15- Van Dijk D. Smooth Transition Models: Extensions and Outlier Robust Inference, PhD Thesis, Erasmus University Rotterdam; 1999.

16- Terasvirta T. Smooth Transition Regression Modeling, in H. L¨utkepohl and M. Kratzig (Eds). Applied Time Series Econometrics 2004; Cambridge University Press, Cambridge; 17.

17- Rossiter LF, Wilensky GR. A Reexamination of the Use of Physician Services: The role of Physician Induced Demand. Inquiry, 1983; 20(2): 162-172.

18- Wilensky GR, Rossiter L. Relative Importance of Physician Induced Demand on the Demand for the Medical Care. Milbank Memorial Fund Quarterly, 1983; 61(2): 252-277.

19- Escare JJ. Would Eliminating Differences in Physician Practice Style Reduce Geographic Variation in Cataract Surgery Rates? Medical Care, 1993; 12: 1106-1118.

20- Sen A. Is Health Care a Luxury? New Evidence from OECD Data. International Journal of Health Care Finance and Economics, 2005; 5(2): 147-164.

21- Seshamani M, Gray AM. A Longitudinal Study of the Effects of Age and Time to Death on Hospital Costs. Journal of health economics, 2004; 23(2): 217-235.

22- Zweifel P, Felder S, Meiers M. Ageing of Population and Health Care Expenditure: A Red Herring? Health Economic, 1999; 8(6): 485-496.

23- Abdoli G, Varharami V. The Role of Asymmetric Information in Induced Demands: A Case Study of Medical Services. Journal of Health Administration, 2011; 14. [Persian]