تأثیر نوآوری باز بر اصالت برند باشگاههای فوتبال با میانجی‌گری تصویر ذهنی برند
الموضوعات : نوآوری در مدیریت ورزشی
امیر درخشان
1
(
دانشجو دکترا تخصصی گروه مدیریت ورزشی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران
)
مهدی کهندل
2
(
دانشیار گروه مدیریت ورزشی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
)
حسین عبدالملکی
3
(
استادیار گروه مدیریت ورزشی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
)
سید نعمت خلیفه
4
(
استادیارگروه مدیریت ورزشی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
)
الکلمات المفتاحية: باشگاههای فوتبال, اصالت برند, تصویر ذهنی برند, بازاریابی ورزشی, نوآوری باز,
ملخص المقالة :
هدف از این مطالعه تاثیر نوآوری باز و بازاریابی شبکه‌های اجتماعی بر اصالت برند باشگاه های فوتبال با میانجی‌گری ارزش آفرینی و تصویر ذهنی برند بود. روش تحقیق توصیفی همبستگی و جزو تحقیقات کاربردی بود و با استفاده از روش معادلات ساختاری انجام گرفت. جامعه آماری را هواداران باشگاه های فوتبال در لیگ های فعال کشور تشکیل می دادند. به منظور جمع‌آوری اطلاعات لازم از پرسشنامه‌های نوآوری باز پیتر و همکاران (2016) (88/0=α)، پرسشنامه بازاریابی شبکه‌های اجتماعی کیم و همکاران (2017) (77/0=α)، پرسشنامه اصالت برند کادیرو (2010) (89/0=α)، پرسشنامه ارزش آفرینی زینودین و همکاران (2012) (89/0=α) و پرسشنامه تصویر ذهنی الریچ (2009) (70/0=α) استفاده گردید. تعداد500 پرسشنامه توزیع و 428 پرسشنامه مورد تحلیل قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش های توصیفی و مدل معادلات ساختاری و تحلیل-های تعقیبی از نرم افزار Spss و لیزرل استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که مدل تاثیر نوآوری باز و بازاریابی شبکه های اجتماعی بر اصالت برند باشگاه های فوتبال با میانجی گری ارزش آفرینی و تصویر ذهنی برند از برازش مناسب برخوردار و معنادار است. در نتیجه می‌توان گفت که نوآوری باز و بازاریابی شبکه‌های اجتماعی تأثیر قابل‌توجهی در اصالت برند باشگاههای فوتبال دارند و می‌توانند به ارزش‌آفرینی و تصویر ذهنی برند کمک کنند و بنابراین لازم است که باشگاه های فوتبال به حفظ هویت منحصربه‌فرد و متمایز خود از سایر باشگاهها اهمیت قائل شوند و برنامه اجرایی بدین منظور تدوین نمایند.
_||_
Journal of Innovation in Sports Management Volume 2, Issue 4, Winter 2024 https://jism.srbiau.ac.ir |
|
The effect of open innovation on brand authenticity of football clubs through the mediation of brand image
Amir Derakhshan | PhD student of Department of Sport Management, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran |
Mehdi Kohandel1 | Associate Professor of Department of Sport Management, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran |
Hossein Abdolmaleki | Associate Professor of Department of Sport Management, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran |
Seyed Nemat Khalifeh | Associate Professor of Department of Sport Management, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran |
Abstract
The purpose of this study was the effect of open innovation and social media marketing on brand authenticity of football clubs with the mediation of value creation and brand image. Descriptive-correlation research method was applied research and was done using structural equation method. The statistical population consisted of fans of football clubs in the active leagues of the country. In order to collect the necessary information from the open innovation questionnaires of Peter et al. the social network marketing questionnaire of Kim et al. (2017), the brand authenticity questionnaire. Kadiro (2010) Zinodin et al.'s value creation questionnaire (2012) (& alpha=0.89) and Ulrich's mental image questionnaire (2009) were used. 500 questionnaires were distributed and 428 questionnaires were analyzed. In order to analyze the data, descriptive methods and structural equation models and post hoc analyzes were used using Spss and Lisrel software. The findings showed that the model of the impact of open innovation and social media marketing on the brand authenticity of football clubs with the mediation of value creation and brand mental image has a good fit and is meaningful. As a result, it can be said that open innovation and social media marketing have a significant effect on the originality of the brand of football clubs and can contribute to the value creation and mental image of the brand, and therefore it is necessary for football clubs to pay attention to maintaining their unique and distinct identity from other clubs and formulate an executive plan for this purpose.
Keywords: Sports Marketing, open innovation, brand authenticity, football clubs, Brand Image
[1] * Corresponding Author: E-mail: mehdikohandel@ut.ac.ir
How to Cite: Derakhshan A, Kohandel M, Abdolmaleki H, Khalifeh S. N. The effect of open innovation on brand authenticity of football clubs through the mediation of brand image, Journal of Innovation in Sports Management, 2024; 2(4):55-67.
تأثیر نوآوری باز بر اصالت برند باشگاههای فوتبال با میانجی‌گری تصویر ذهنی برند
امیر درخشان | دانشجو دکتری تخصصی گروه مدیریت ورزشی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران |
مهدی کهندل 1 | دانشیار گروه مدیریت ورزشی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران |
حسین عبدالملکی | استادیار گروه مدیریت ورزشی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران |
سید نعمت خلیفه | استادیار گروه مدیریت ورزشی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران |
چکیده
یکی از ویژگی‌های بارز صنعت ورزش علاوه بر جامعه گسترده تحت پوشش، به وجود آوردن فرصتهای جدید کسب و کار از طریق ایجاد تقاضا برای خدمات و کالاهای ورزشی و همچنین ایجاد جذابیت برای افراد و جوامع است که زمینه لازم را برای توسعه بازاریابی ورزشی فراهم می‌کند. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر نوآوری باز بر اصالت برند باشگاههای فوتبال با میانجی‌گری تصویر ذهنی برند بود. روش تحقیق توصیفی - همبستگی و جزو تحقیقات کاربردی بود و با استفاده از روش معادلات ساختاری انجام گرفت. جامعه آماری را هواداران باشگاههای فوتبال در لیگهای فعال کشور تشکیل میدادند. به منظور جمع‌آوری اطلاعات لازم از پرسشنامه‌های نوآوری باز پیتر و همکاران (2016) (88/0=α)، پرسشنامه اصالت برند کادیرو (2010) (89/0=α)، و پرسشنامه تصویر ذهنی الریچ (2009) (70/0=α) استفاده گردید. تعداد500 پرسشنامه توزیع و 428 پرسشنامه مورد تحلیل قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش هاي توصيفي و مدل معادلات ساختاری و تحلیلهای تعقیبی از نرم افزارSPSS و لیزرل استفاده شد. یافتههای حاصل از آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که که بین نوآوری باز و مولفه‌های آن با اصالت برند رابطه معنی دار و مستقیم وجود دارد (0.01=p). همچنین که بین تصویر ذهنی برند و مولفه‌های آن با اصالت برند رابطه معنی دار و مستقیم مشاهده شد (0.01=p). از طرفی با استفاده از مدل معادلات ساختاری مشخص گردید که نقش میانجی تصویر ذهنی برند در ارتباط نوآوری باز و اصالت برند باشگاههای فوتبال معنی‌دار است. با ادراک صحیح از نقش این عوامل، باشگاهها می‌توانند استراتژی‌های بازاریابی و نوآوری مناسبی را برای بهبود اصالت برند و ارتقاء جایگاه خود در بازار و نزد هواداران به کار بگیرند.
واژههاي کليدي: نوآوری باز، اصالت برند، تصویر ذهنی برند، بازاریابی ورزشی، باشگاههای فوتبال
[1] * نویسنده مسئول: E-mail: mehdikohandel@ut.ac.ir
درخشان امیر ، کهندل مهدی ، عبدالملکی حسین ، خلیفه سید نعمت ، تأثیر نوآوری باز بر اصالت برند باشگاههای فوتبال با میانجی‌گری تصویر ذهنی برند، فصلنامه نوآوری در مدیریت ورزشی، زمستان 1402، 2(4): 55-67.
مقدمه
یکی از ویژگی‌های بارز صنعت ورزش علاوه بر جامعه گسترده تحت پوشش، به وجود آوردن فرصتهای جدید کسب و کار از طریق ایجاد تقاضا برای خدمات و کالاهای ورزشی و همچنین ایجاد جذابیت برای افراد و جوامع است که زمینه لازم را برای توسعه بازاریابی ورزشی فراهم می‌کند (ابت1، 2023). برند به عنوان با ارزشترین دارایی ناملموس هر شرکت، به دلیل مزیتهای فوق العادهای که ایجاد می‌کند، نقش مهمی در موفقیت شرکت‌ها و برقراری ارتباط مؤثر با مشتری، به خصوص در کشورهای در حال توسعه(اقتصادها یا بازارهای نوظهور) دارد. کاتلر (2012) برند را به عنوان نام، عبارت، علامت، نماد، طرح و یا ترکیبی از آنها که در راستای تعریف و متمایز شدن کالاها و خدمات یک فروشنده از سایر فروشندهها که سبب تمیز آنها از سایر رقبا می‌شود تعریف کرد. با نگاه اجمالی به صد برند قدرتمند دنیا، برندهای شرکتی، امروزه ارزش بالایی یافتهاند و جزو برترین برندهای جهان هستند (شی2 و همکاران، 2022) از سوی دیگر، در دنیای پیچیده و پرچالش امروزی، مدیران کسب و کارها با گزینههای متعدد تصمیم گیری و کاهش زمان انتخاب مواجه هستند. بر این اساس، قدرت و ارزش برندهای شرکتی در ساده سازی تصمیم گیری مشتری، کاهش ریسک و تعریف انتظارات آنها بسیار ارزشمند است (پاپ3، 2017). یکی از راههای افزایش ارزش برند و به تبع آن افزایش مزیت رقابتی و رقابت پذیری، نوآوری در بازاریابی با شیوههای مختلف علی الخصوص شیوههای نوین بازاریابی است (کاناگال4، 2015). مشخصههای نوآوری بازاریابی موفق شامل استراتژی بازاریابی مناسب ، مسیر طیشده در بازار، سطوح مهارتهای مدیریت در درون شـرکت و فرهنگ سازمانی منحصربه فرد است که تقلید و کپی برداری از آنها ممکن است برای رقبا دشوار باشد (شیرمحمدی و همکاران، 1399). به منظور حفظ شرایط رقابتی، در همه صنایع و حتی در بزرگترین سازمانها، لزوم باز شدن فعالیت‌های نوآورانه با استفاده از مشارکت با سازمان‌های دیگر اجتناب ناپذیر است. یکی از ابعاد نوآوری، رویکرد نوآوری باز است. بر اساس تعریف هنری چسبرو5 (2012) پدر نوآوری باز، نوآوری باز استفاده هدفمند از جریانهای دانشی خارجی و داخلی به جهت شتابدهی به نوآوری داخلی، و توسعه بازار برای استفاده خارجی از نوآوری میباشد. نوآوری باز می‌تواند برای شرکت‌ها بسیار سودآور باشد زیرا هزینهها را کاهش می‌دهد، زمان ورود به بازار را تسریع می‌کند، تمایز شرکت (محصول یا خدمت) در بازار را افزایش می‌دهد، جریانهای درآمدی جدیدی برای شرکت ایجاد می‌کند (چسبرو، 2012). نوآوری باز همچنین می‌تواند به واسطه بهرهگیری از تکنولوژیهای نوین نگرش به برند را ارتقاء داده در سطح جامعه به عنوان یک برند اصیل معرفی کند (یانگ6 و همکاران، 2022). به نظر میرسد هم پژوهشگران و هم کسب و کارها بر این باورند که اصالت عنصر مهم بازاریابی معاصر است که موفقیت یک برند را تعیین می‌کند (ویودی و مک دونالد7، 2018). اصالت به عنوان یک ویژگی موردعلاقه مصرف کنندگان که منعکس کننده درک از منحصر بهفرد بودن، واقعی یا اصلی بودن یک برند است، ظهور پیدا کرده است به بازاریابان کمک می‌کند تا برندهاي خود را از رقبا متمایز کنند (کردنائیچ و همکاران، 1399). یکی از جنبههای مهم مدیریت برند، حفظ اصالت برند است و از آنجاییکه باشگاههای ورزشی اهداف مشترکی دارند: ایجاد وفاداری میان اعضا، افزایش تعداد تماشاگران، مدیریت روابط با اسپانسرها و افزایش ارزش اسپانسرینگ؛ حفظ اصالت برند، اثربخش‌ترین استراتژی برای دستیابی به این اهداف است. حفظ اصالت برند زیر سایه برندسازی اصولی و درست انجام میگیرد. برند سازی یعنی فرایند فتح ذهن و قلب مخاطبان. امروزه هدف همه تولیدکنندگان، شرکت‌ها، ورزشکاران، فدراسیون‌ها، استادیوم‌ها و سالن‌های ورزشی، استخرها، تیم‌ها، باشگاهها و حتی ملت‌ها از برندینگ تسخیر ذهن و قلب مشتریان است (بلوویچ8، 2021). بنابراین لازم است که باشگاههای ورزشی علی الخصوص باشگاههای فوتبال که از محبوبیت بالایی در میان مردم در ایران برخوردارند همواره و از طرق مختلف شیوههای نوین حفظ برندسازی و حفظ اصالت برند خود را بیاموزند و برندسازی را صرفا با ایجاد لوگو اشتباه نگیرند، چیزی که هنوز هم در میان اهالی صنعت ورزش وجود دارد. حفظ اصالت برند ارتباط تنگاتنگی با تصویرذهنی از آن برند در اذهان مشتریان دارد. تصویر برند، ادراک از برند در ذهن مشتری است، یعنی مجموعه از باورها، افکار و ادراکات که یک مشتری در مورد برند دارد. تصویر برند می‌تواند به تعداد مشتریان متفاوت باشد و به همین جهت مهم ترین وظیفه هر کسب و کاری شکل دادن به یک تصویر برند یکسان در ذهن مشتریان است (کاتلر، 2012). باشگاههای فوتبال بهعنوان یکی از سازمان‌های مهم و متولی ورزش در هر کشوری به دنبال کسب جایگاه رقابتی در عرصه ملی و بينالمللی و افزایش سهم صنعت ورزش در توسعه شاخصهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی جامعه از طریق ارتقای تصویر ذهنی برند خود هستند؛ بنابراین، باشگاههای به منظور ارائه خدمات موفق و حرکت به سوی حرفه ای شدن نيازمند تغيير در ساختارها و نوآوری هستند (واینند و اناگنوستوپولوس9، 2017). در بررسی مطالعات پیشین روحبانی و کیاکجوری (1401) در پژوهشی که عملکرد باشگاههای خصوصی را مورد بررسی قرار دادند، دریافتند که همکاری-رقابت بر عملکرد باشگاهها به صورت مستقیم تاثیرگذار نیست، اما از طریق متغیرهای میانجی استفاده از دانش بیرونی و نوآوری باز بر عملکرد باشگاهها تاثیرگذار است. همچنین مشخص شد که نوآوری باز بیشترین درصد تغییرات عملکرد باشگاهها را تبیین می‌کند. بنابراین فضای همکاری و رقابت با استفاده از دانش بیرونی و نوآوری باز می‌تواند به گونه ای باشد که عملکرد باشگاهها بهبود یابد. همچنین مقدم بقا و همکاران (1399) در مطالعهای کیفی با عنوان "بوم‌ناب نوآوری باز در سازمان‌های ورزشی" با شناسایی شش عامل از طریق مولفه باز در فدراسیونهای ورزشی شامل عوامل سازمانی، فردی، تعاملی، مالی، محیطی و بازاریابی و با ترسیم نقشه بوم ناب و سنجههای کلیدی شان دادند که اجرای نوآوری باز نیازمند شرایطی نظام‌مند و ساختاریافته است و مدیران فدراسیون‌ها با شفاف‌سازی مسیر فعالیت‌ها و فراهم‌کردن این شرایط می‌توانند از این راهبرد نو استفاده کنند و به شکلی رقابتی‌تر و پویاتر به فعالیت‌های خود ادامه دهند. میلوتیس10 (2023) در تحقیق خود دریافت که کارکنان و مدیران باشگاههای ورزشی نوآوری اجتماعی بخصوص نوآوری نوین و باز ابزارهای جدید و مؤثرتری میدانند که به طور کلی نیازهای رو به رشد اجتماعی را برآورده می‌کند و برند باشگاه خود را ارتقا دهند. همچنین دریافت که نوآوری اجتماعی به عنوان یک پدیده، طرفهای ذینفع مختلف را ادغام می‌کند، مصرفکنندگان را در کار با یکدیگر مشارکت می‌دهد و همچنین با بسیج جوامع محلی به چالشهای پیچیده اجتماعی و عمومی رسیدگی می‌کند. لی (2022) در تحقیقی 42 آیتم و 8 فاکتور را برای مقیاس اصالت برند باشگاههای حرفه‌ای ورزشی معرفی کردند که شامل تداوم، اصالت، تعهد کیفیت، میراث، نمادگرایی، اعتبار، یکپارچگی مرتبط با ذینفعان، و یکپارچگی مرتبط با مصرف کننده در باشگاههای حرفه‌ای فوتبال می‌شوند، همچنین یافته‌ها نشان دادند که مقیاس توسعه‌یافته در این مطالعه، پایه‌ای حیاتی برای درک ساختار اعتبار برند در زمینه طرفداران ورزش و تأثیر آن بر رفتار مصرف‌کننده ورزشی ارائه می‌دهد
به نظر میرسد که باشگاههای فوتبال در ایران علیرغم محبوبیتهایی که نزد هواداران خود دارند در تعریف ارزش برند خود و ارتقای تصویر برند خود در اذهان عمومی و در نتیجه تغییر دیدگاه هواداران خود در جهت ارتقای برند و ترویج اصالت برند آنطور که باید اقدامی انجام ندادهاند (کاظمی پور و همکاران، 1397 ؛ آسیابر و همکاران، 1397). با اینکه باشگاه فولاد خوزستان همواره در نگاه اهالی فوتبال در کشورمان و حتی آسیا به عنوان یک باشگاه کامل از نظر امکانات و ساختار مطرح بوده که تقریبا تمامی فاکتورهای یک باشگاه حرفه‌ای فوتبال را دارا است، این باشگاه در زمینه برندینگ چندان موفق نبوده است. حضور مستمر فولاد در سطح اول فوتبال ایران (بجز یک فصل)، کسب افتخارات متعدد، داشتن امکانات مطلوب از جمله استادیوم درجه یک، جذب و پرورش بازیکنان با کیفیت و مربیان مطرح همه و همه در تثبیت برند باشگاه فولاد و جذب تماشاگران موثرند اما سوال اساسی اینجا است که با وجود این‌ها، چرا برند باشگاه فولاد در بین خانواده‌های اهوازی و جوانان علاقمند کمرنگ‌تر از قبل شده است؟ در حالی که با پیشرفت تکنولوژی و به‌ویژه با توسعه فضای مجازی می‌بایست روند برندسازی فولاد در این سال‌ها صعودی باشد که شواهد گویای این موضوع نیست. اما آیا باشگاههای فوتبال در ایران از طریق خلق محصولات و خدمات نوین و متمایز در محیط پویای فوتبال در ایران و سراسر دنیا و بازارهای رقابتی گسترده توانسته اند ارزش برند خود را حفظ و برند اصیلی را به بازار معرفی کنند، پرسشی است که به این تحقیق منجر شده است، بخصوص اینکه تصویر ذهنی از برند در ذهن جوامع و بهطور ویژه در پژوهش حاضر در ذهن ورزشکاران نیز می‌تواند نقش تسهیل گر در برنامههای بازاریابی و توسعه برند داشته باشد. مسئله حاضر در باشگاههای ورزشی، و بطور خاص باشگاههای فوتبال فقدان توجه کافی به نوآوری و پرداختن به عملکرد نوآورانه در شیوههای بازاریابیشان است. مفهوم نوآوری باز و کارکرد آن در کسب و کارهای ورزشی و خصوصا باشگاههای فوتبال هنوز ناشناخته مانده است چرا که پژوهشگر چه در میان منابع و مقالات علمی و چه با جستجوی منابع خبری موفق به یافتن پژوهش یا خبری که به این حوزه تحقیقاتی بطور خاص بپردازد نشد. از طرفی کشور ما علیرغم ظرفیتهای بالایی که در همه زمینهها دارد کشوری در حال توسعه است و همانند کشورهای توسعه یافته و پیشرفته اقتصادی دانش بنیان و به اصطلاح نوآور محور ندارد در نتیجه نوآوری و پرداختن به انواع و کاربردهای آن آنطور که باید مورد جستجو و تاکید قرار نمیگیرد خصوصا اینکه این جستجو در راستای توجه به اصالت برند باشگاههای فوتبال و توسعه آن از طریق شیوههای نوین بازاریابی و پیشروی در راستای تحولات سریع علم و فناوری در صنعت ورزش باشد. لذا پژوهشگر در صدد پاسخ به این سوال است که بداند تأثیر نوآوری باز بر اصالت برند باشگاههای فوتبال با میانجی‌گری تصویر ذهنی برند چیست؟
روش تحقیق
روش تحقیق توصیفی – همبستگی و جزو تحقیقات
کاربردی بود. جامعه آماری را هواداران باشگاههای فوتبال در لیگهای فعال کشور تشکیل میدادند که به پرسشنامه‌های پژوهش پاسخ دادند. با توجه به استفاده از روش معادلات ساختاری در این تحقیق، حجم نمونه بین 370 الی 555 نفر در رفرنس‌های مختلف انتخاب برآورد شد. تعداد 500 پرسشنامه توزیع شده و 200 پرسشنامه به صورت فیزیکی و تعداد 228 پرسشنامه به صورت آنلاین جمع‌آوری شده و در نهایت 428 نمونه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای و تصادفی طبقه‌ای برای انتخاب نمونه‌ها استفاده شد. خوشه‌ها با توجه به سطح لیگ انتخاب شده و سپس به روش تصادفی طبقه‌ای (طبقات عبارت از باشگاههای مختلف بودند) نمونه‌های تحقیق انتخاب شدند. به منظور جمع‌آوری اطلاعات لازم از پرسشنامه‌های نوآوری باز پیتر و همکاران (2016) (88/0=α)، پرسشنامه اصالت برند کادیرو (2010) (89/0=α)، و پرسشنامه تصویر ذهنی الریچ (2009) (70/0=α) استفاده گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از روشهاي توصيفي و مدل معادلات ساختاری و تحلیلهای تعقیبی از نرم افزار SPSS و لیزرل استفاده شد.
یافته‌ها
اطلاعات توصیفی مربوط به نمونه‌های تحقیق در جدول شماره 1 آورده شده است.
جدول 2 توصیف آماری مربوط به تصویر ذهنی برند و متغیرهای آن را نشان می‌دهد.
با توجه به جدول 2 بالاترین میانگین مربوط وفاداری با میانگین 0.71± 3.76 و پایین ترین میانگین مربوط به اعتماد به مدیریت و عملیات با میانگین 0.58± 3.12 بود.
جدول 3 توصیف آماری مربوط به اصالت برند و متغیرهای آن را نشان می‌دهد.
با توجه به جدول 3 بالاترین میانگین مربوط به منحصر به فرد بودن با میانگین 0.62± 3.92 و پایین‌ترین میانگین مربوط به تاریخچه غنی با میانگین 0.47± 3.16 بود.
جدول 4 توصیف آماری مربوط به اصالت برند و متغیرهای آن را نشان می‌دهد.
[1] Abbett
[2] Shi
[3] Popp
[4] Kanagal
[5] Chesbrough,
[6] Yang
[7] Dwivedi & McDonald
[8] Bulovic
[9] Winand & Anagnostopoulos
[10] Milutis
جدول 1- سیمای جمعیت شناختی مشارکت کنندگان پژوهش
آزمودنیها |
| مجموع | ||||||
فراوانی | درصد | تعداد | درصد | |||||
جنسیت | زن | 134 | 3/31 | 428 | 100 | |||
مرد | 294 | 7/68 | ||||||
تأهل | مجرد | 196 | 8/45 | 428 | 100 | |||
| متاهل | 232 | 2/54 | |||||
تحصیلات | دیپلم | 52 | 1/12 | 428 | 100 | |||
فوق دیپلم | 71 | 6/16 | ||||||
لیسانس | 199 | 5/46 | ||||||
فوق لیسانس | 87 | 3/20 | ||||||
دکتری | 19 | 4/4 | ||||||
سن | زیر 25 سال | 42 | 8/9 | 428 | 100 | |||
26 تا 30 سال | 118 | 6/27 | ||||||
31 تا 40 سال | 164 | 3/38 | ||||||
41 تا 50 سال | 82 | 2/19 | ||||||
بالای 50 سال | 22 | 1/5 |
|
| ||||
سابقه هواداری | زیر 10 سال | 74 | 3/17 | 428 | 100 | |||
11 تا 20 سال | 272 | 6/36 | ||||||
بالای 20 سال | 82 | 2/19 | ||||||
جدول 2- توصیف آماری مربوط به تصویر ذهنی برند و متغیرهای آن
| میانگین | انحراف استاندارد | حداقل | حداکثر |
اعتماد به مدیریت و عملیات | 3.12 | 0.58 | 1.00 | 5.00 |
اعتماد به کارکنان | 3.25 | 0.63 | 1.00 | 5.00 |
رضایت | 3.55 | 0.65 | 1.00 | 5.00 |
وفاداری | 3.76 | 0.71 | 1.00 | 5.00 |
تصویر ذهنی برند | 3.41 | 0.46 | 2.25 | 4.50 |
جدول 3- توصیف آماری مربوط به اصالت برند و متغیرهای آن
| میانگین | انحراف استاندارد | حداقل | حداکثر |
واقعی – ساختگی | 3.41 | 0.68 | 1.00 | 5.00 |
عملکرد افراطی | 3.37 | 0.62 | 1.00 | 5.00 |
تجاری بودن | 3.59 | 0.49 | 1.00 | 5.00 |
منحصر به فرد بودن | 3.92 | 0.62 | 1.00 | 5.00 |
تاریخچه غنی | 3.16 | 0.47 | 1.00 | 5.00 |
اجتماع | 3.52 | 0.62 | 1.00 | 5.00 |
توانمندسازی | 3.32 | 0.53 | 1.00 | 5.00 |
اصالت برند | 3.47 | 0.62 | 1.83 | 4.77 |
جدول 4-توصیف آماری مربوط به نوآوری باز و متغیرهای آن
| میانگین | انحراف استاندارد | حداقل | حداکثر |
مشارکت مشتریان | 3.37 | 0.69 | 1.20 | 5.00 |
مشارکت تامین کنندگان | 3.62 | 0.55 | 1.50 | 5.00 |
مشارکت رقبا | 3.26 | 0.43 | 2.10 | 5.00 |
مشارکت دانشگاه‌ها | 3.56 | 0.65 | 1.00 | 5.00 |
مشارکت متخصصان | 3.78 | 0.53 | 2.00 | 5.00 |
نوآوری باز | 3.52 | 0.41 | 1.83 | 5.00 |
جدول 5 نتایج تحلیل عاملی تاییدی پرسشنامه تصویر ذهنی برندرا نشان می‌دهد. با توجه به نتایج و بالا بودن بارهای عاملی و تی، کلیه گویه‌ها تایید می‌شوند.
جدول 6 نتایج تحلیل عاملی تاییدی پرسشنامه نوآوری باز را نشان می‌دهد. با توجه به نتایج و بالا بودن بارهای عاملی و تی، کلیه گویه‌ها تایید می‌شوند.
به منظور بررسی ارتباط بین نوآوری باز و اصالت برند باشگاههای فوتبال از ضریب همبستگی پیرسون با توجه به توزیع طبیعی داده‌ها استفاده شد.
یافتههای حاصل از آزمون ضریب همبستگی پیرسون (جدول7) نشان داد که که بین نوآوری باز و مولفه‌های آن با اصالت برند رابطه معنی‌دار و مستقیم مشاهده شد (0.01=p).
به منظور بررسی ارتباط بین تصویر ذهنی برند و اصالت برند باشگاههای فوتبال از ضریب همبستگی پیرسون با توجه به توزیع طبیعی داده‌ها استفاده شد.
یافتههای حاصل از آزمون ضریب همبستگی پیرسون (جدول 8) نشان داد که که بین تصویر ذهنی برند و مولفه‌های آن با اصالت برند رابطه معنی دار و مستقیم مشاهده شد (0.01=p).
از معادلات ساختاری برای بررسی نقش میانجی تصویر ذهنی برند در ارتباط نوآوری باز و اصالت برند باشگاههای فوتبال استفاده شد. شکل 1 و 2 نقش میانجی تصویر ذهنی برند در ارتباط نوآوری باز و اصالت برند باشگاههای فوتبال را در دو حالت بارعاملی و تی نشان می دهد. .
جدول 5- نتایج تحلیل عاملی تأییدی پرسشنامه تصویر ذهنی برند
گویه | بارعاملی | T |
Q1 | 0.552 | 8.774 |
Q2 | 0.535 | 8.025 |
Q3 | 0.802 | 29.528 |
Q4 | 0.829 | 31.562 |
Q5 | 0.832 | 31.721 |
Q6 | 0.777 | 27.754 |
Q7 | 0.825 | 30.747 |
Q8 | 0.610 | 14.184 |
Q9 | 0.777 | 27.991 |
Q10 | 0.859 | 33.492 |
Q11 | 0.511 | 5.937 |
Q12 | 0.526 | 7.103 |
Q13 | 0.751 | 25.514 |
Q14 | 0.777 | 28.009 |
Q15 | 0.813 | 29.927 |
جدول 6- نتایج تحلیل عاملی تأییدی پرسشنامه نوآوری باز
گویه | بارعاملی | T |
Q1 | 0.660 | 18.738 |
Q2 | 0.710 | 22.574 |
Q3 | 0.833 | 31.797 |
Q4 | 0.610 | 13.853 |
Q5 | 0.516 | 6.168 |
Q6 | 0.858 | 33.416 |
Q7 | 0.796 | 29.185 |
Q8 | 0.557 | 9.327 |
Q9 | 0.606 | 13.194 |
Q10 | 0.638 | 16.937 |
Q11 | 0.694 | 20.576 |
Q12 | 0.555 | 9.005 |
Q13 | 0.518 | 6.245 |
Q14 | 0.738 | 24.258 |
Q15 | 0.798 | 29.189 |
Q16 | 0.544 | 8.170 |
Q17 | 0.776 | 27.628 |
Q18 | 0.816 | 30.217 |
جدول 7- ماتریس همبستگی پیرسون
| اصالت برند | |||
تعداد | ضریب همبستگی | سطح معناداری | ||
مشارکت مشتریان | 428 | 0.42 | 0.01 | |
مشارکت تامین کنندگان | 428 | 0.28 | 0.01 | |
مشارکت رقبا | 428 | 0.27 | 0.01 | |
مشارکت دانشگاه‌ها | 428 | 0.35 | 0.01 | |
مشارکت متخصصان | 428 | 0.44 | 0.01 | |
نوآوری باز | 428 | 0.56 | 0.01 | |
جدول 8- ماتریس همبستگی پیرسون
| اصالت برند | |||
تعداد | ضریب همبستگی | سطح معناداری | ||
اعتماد به مدیریت و عملیات | 428 | 0.23 | 0.01 | |
اعتماد به کارکنان | 428 | 0.33 | 0.01 | |
رضایت | 428 | 0.41 | 0.01 | |
وفاداری | 428 | 0.55 | 0.01 | |
تصویر ذهنی برند | 428 | 0.51 | 0.01 | |
شکل 1- نقش میانجی تصویر ذهنی برند در ارتباط نوآوری باز و اصالت برند باشگاه های فوتبال در حالت استاندارد
شکل 2- نقش میانجی تصویر ذهنی برند در ارتباط نوآوری باز و اصالت برند باشگاه های فوتبال در حالت معناداری
جدول 9- تحلیل مسیرهای مدل
| مسیر |
| بارعاملی | مقدار t | سطح معناداری | |||
نوآوری باز | <--- | تصویر ذهنی برند | 0.627 | 3.61 | 0.01 | |||
نوآوری باز | <--- | اصالت برند | 0.204 | 2.08 | 0.03 | |||
تصویر ذهنی برند | <--- | اصالت برند | 0.424 | 2.81 | 0.01 | |||
نوآوری باز > تصویر ذهنی برند > اصالت برند | 0.266 | 0.01 | ||||||
باتوجه به نتایج شکل 1 و 2 می توان گفت که:
· نوآوری باز بر تصویر ذهنی برند باشگاه های فوتبال تاثیر مثبت و معناداری دارد (0.01=p، 3.61=t، 0.627=r2).
· نوآوری باز بر اصالت برند باشگاه های فوتبال تاثیر مثبت و معناداری دارد (0.03=p، 2.08=t، 0.204=r2).
· تصویر ذهنی برند بر اصالت برند باشگاه های فوتبال تاثیر مثبت و معناداری دارد (0.01=p، 2.81=t، 0.424=r2).
· همچنین نقش میانجی تصویر ذهنی برند در ارتباط نوآوری باز و اصالت برند باشگاه های فوتبال معنی‌دار است (0.266> 0.204).
بحث و نتیجهگیری
اصالت عنصر مهم بازاریابی معاصر است که موفقیت یک برند را تعیین می‌کند. اصالت به عنوان یک ویژگی موردعلاقه مصرف کنندگان که منعکس کننده درك از منحصربه فردبودن، واقعی یا اصلی بودن یک برند است، ظهور پیدا کرده است و به بازاریابان کمک می‌کند تا برندهاي خود را از رقبا متمایز کنند. نیاز به برندهاي معتبر شاید ناشی از اطمینان نداشتن مصرف کننده به کسب وکار باشد. اصالت به عنوان یکی از مهمترین ویژگیهاي برند، ارزش ویژه برند و شهرت سازمان شناخته می‌شود (کردنائیچ و همکاران، 1399). اصالت برند، تعیین کننده اعتبار برند است. در ورزش حرفه‌ای برند یک ابزار مهم و حیاتی برای مدیران است. اصول نظری مربوط به مدیریت برند و وفاداری به برند در ورزش حرفه‌ای مدت‌هاست به صورتی جدی به کار گرفته می‌شوند. نمونه‌های کسب‌وکارهای مرتبط با ورزش که فارغ از نتایج ورزشی تیم، از مدیریت برند برای افزایش درآمد خود استفاده می‌کنند، به طرز فزاینده‌ای مشهود است (دل باریو1و همکاران، 2021). نوآوری باز می‌تواند به ایجاد فرصتهای جدیدی منجر شود و همچنين با به کارگيری ایده‌ها و نظرهای نيروی انسانی خلاق به افزایش بهره وری و پویایی و برند سازی باشگاهها کمک کند و بنابراین بررسی تاثیر نوآوری باز بر تثبیت اصالت برند با نقش میانجی تصویر ذهنی برند در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج معادلات ساختاری در بخشی از این تحقیق نشان داد که نوآوری باز بر تصویر ذهنی برند باشگاه های فوتبال تأثیر مثبت و معناداری دارد. نوآوری باز بر اصالت برند باشگاه های فوتبال تأثیر مثبت و معناداری دارد. تصویر ذهنی برند بر اصالت برند باشگاه های فوتبال تأثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین نقش میانجی تصویر ذهنی برند در ارتباط نوآوری باز و اصالت برند باشگاه های فوتبال معنی‌دار است. این یافته با یافته تحقیقات انورمحمدی و همکاران (1399)، الماسی و همکاران (1399)، قاسمی و همکاران (1400) و لی (2022)، آرگی و همکاران (2022) همسو بود. در این ارتباط می‌توان گفت که تصویر ذهنی برند باشگاه فوتبال شامل تصاویر، عکس‌ها، و ایده‌ها است که هویت و ارزش‌های باشگاه را به تصویر می‌کشند. این تصاویر ممکن است به نمادها، رنگ‌ها، شعارها، مشخصات طراحی و دیگر عناصر بصری مرتبط با باشگاه مرتبط باشد. تصویر ذهنی برند می‌تواند احساسات، ارزش‌ها و هویت باشگاه را برای هواداران و ذینفعان تجسم کند و ارتباط عمیقتری با آنها برقرار کند. تصویر ذهنی برند باشگاه می‌تواند به شناخت و فهم بهتری از باشگاه و هویت آن کمک کند. هنگامی که تصویر ذهنی قوی و شفافی از برند وجود دارد، هواداران و ذینفعان می‌توانند بازنمایی درستی از باشگاه داشته باشند و درک عمیقی از ارزش‌ها، هدف‌ها، و ویژگی‌های منحصربه‌فرد باشگاه پیدا کنند. این فهم عمیق توانایی هواداران را در درک نیازها و مطالبات خود و تشویق به مشارکت و مشارکت در فرایندهای نوآوری باز را افزایش می‌دهد. همچنین تصویر ذهنی برند باشگاه می‌تواند همبستگی و ارتباط عمیقتری بین هواداران و باشگاه ایجاد کند. زمانی که تصویر ذهنی برند قوی و منحصربه‌فردی وجود دارد، هواداران می‌توانند با احساس تعلق و همبستگی به باشگاه، به عنوان یک بخش از هویت و مجموعه‌ی ارزشی باشگاه، ارتباط برقرار کنند (فریدفتحی، 1401). این ارتباط قوی می‌تواند به عنوان انگیزه‌بخش برای همکاری و مشارکت در فرایندهای نوآوری باز و تقویت اصالت برند باشگاه عمل کند. از سوی دیگر تصویر ذهنی برند می‌تواند هواداران و ذینفعان را به همکاری و مشارکت در فرایندهای نوآوری باز ترغیب کند. وقتی هواداران تصویری قوی و مفهومی از باشگاه در ذهن خود دارند، احساس می‌کنند که جزئی از روند نوآوری باز باشگاه هستند و می‌توانند نقش مهمی در پیشرفت و توسعه آن ایفا کنند. تصویر ذهنی برند می‌تواند شور و انگیزه هواداران را به منظور ارائه ایده‌ها، بازخوردها، و مشارکت فعال در فعالیت‌های نوآورانه افزایش دهد. باید توجه کرد که تصویر ذهنی برند باشگاه می‌تواند در تقویت اصالت برند و حفظ شناخت هواداران نسبت به باشگاه نقش اساسی ایفا کند. هنگامی که تصویر ذهنی قوی و مطابق با ارزش‌ها و هویت باشگاه وجود دارد، هواداران به طور مداوم با اصالت برند در تمام تعاملات باشگاه همراه هستند و اعتماد و وفاداری به برند را تقویت می‌کنند. تصویر ذهنی برند می‌تواند از تخلف از ارزش‌ها و هویت باشگاه جلوگیری کند و به عنوان یک راهبرد ارتباطی کلیدی در حفظ اصالت برند و اعتماد هواداران عمل کند. به طور خلاصه، تصویر ذهنی برند در ارتباط بین نوآوری باز و اصالت برند باشگاههای فوتبال نقش میانجی و تسهیل‌کننده ارتباط را بازی می‌کند. این تصویر ذهنی به تصویرسازی هویت و ارزش‌های باشگاه، ایجاد شناخت و فهم بهتر، ایجاد همبستگی و ارتباط عمیق، تشویق همکاری و مشارکت، و تقویت اصالت برند باشگاه کمک می‌کند. ارتباطات قوی که از طریق تصویر ذهنی برند برقرار می‌شود، می‌تواند به توسعه و پیشرفت باشگاه، تشویق هواداران به همکاری در فرایندهای نوآوری باز و تقویت اصالت برند وفاداری هواداران کمک کند.
همچنین مشخص گردید که بین تصویر ذهنی برند و مولفه‌های آن با اصالت برند رابطه معنی دار و مستقیم وجود دارد. این یافته با یافته تحقیق انورمحمدی و همکاران (1399)، الماسی و همکاران (1399)، قاسمی و همکاران (1400)، اوزوریو و همکاران (2023)، موهارانا و باتاچارجی (2023) همسو بود. اعتماد هواداران به مدیران باشگاه فوتبال می‌تواند به ایجاد و تقویت ارتباط نزدیک‌تر و پایدارتر با هواداران منجر شود. زمانی که هواداران به مدیران اعتماد داشته باشند، تمایل بیشتری برای برقراری ارتباطات مثبت و مؤثر با هواداران وجود دارد. این ارتباطات به شکل مستقیم با اصالت برند باشگاه درکار می‌آیند، زیرا هواداران می‌توانند در این ارتباطات مستقیماً با ارزش‌ها و هدف‌های باشگاه همدردی و تعامل داشته باشند. همچنین اعتماد هواداران به مدیران می‌تواند به ارتقاء اعتماد به برند باشگاه منجر شود. هنگامی که هواداران اعتماد به مدیران دارند و احساس می‌کنند که مدیران به ارزش‌ها و هدف‌های باشگاه پایبند هستند، به طور طبیعی تمایل بیشتری به اعتماد به برند باشگاه نیز دارند. این اعتماد به برند باعث افزایش شهرت و اعتبار باشگاه در نظر هواداران و تقویت اصالت برند می‌شود. از سویی دیگر اعتماد هواداران به مدیران می‌تواند به افزایش وفاداری هواداران نسبت به باشگاه منجر شود. هوادارانی که به مدیران باشگاه اعتماد دارند، بیشتر به باشگاه و برند پایبند می‌شوند و تمایل بیشتری به حمایت مالی، حضور در بازی‌ها، خرید محصولات رسمی و شرکت در فعالیت‌های مرتبط با باشگاه دارند. این وفاداری هواداران به باشگاه می‌تواند به شکل قابل‌توجهی اصالت برند را تقویت کند.باید توجه داشت که اعتماد هواداران به مدیران می‌تواند به ارتقاء شفافیت و اطلاع‌رسانی باشگاه نیز منجر شود. زمانی که هواداران به مدیران باشگاه اعتماد داشته باشند، انتظار دارند که باشگاه به شفافیت در عملکرد و تصمیم‌گیری‌ها پایبند باشد (اوزوریو و همکاران، 2023) و آنها را به طور کامل از روند و تغییرات در باشگاه مطلع سازد. این شفافیت و اطلاع‌رسانی منجر به ایجاد ارتباط دوطرفه و افزایش اعتماد به برند و اصالت باشگاه می‌شود.اعتماد به کارکنان باشگاه نیز به شکل مستقیم بر اصالت برند تأثیرگذار است. هواداران و ذینفعان که به کارکنان باشگاه اعتماد داشته باشند، احساس می‌کنند که باشگاه یک تیم متحد و متعهد دارد که به ارزش‌های برند پایبند است. اعتماد به کارکنان باعث می‌شود تا باشگاه برندی با اصالت و متعلق به جامعه و هواداران خود باشد. البته از نقش رضایت هواداران بر اصالت برند باشگاه نیز نباید غافل شد. رضایت هواداران و ذینفعان نسبت به عملکرد و خدمات باشگاه نیز به صورت مستقیم تأثیرگذار بر اصالت برند است. هواداران و ذینفعانی که راضی هستند و نتایج مطلوبی از باشگاه دریافت می‌کنند، به احتمال زیاد باشگاه را به عنوان یک برند قوی و اصیل در نظر می‌گیرند (قاسمی و همکاران، 1399). رضایت هواداران باعث می‌شود تا همچنین شهرت باشگاه افزایش یابد و به توسعه و ایجاد مزیت رقابتی در بازار کمک کند. رضایت مداوم هواداران در نهایت تبدیل به وفاداری خواهد شد و وفاداری هواداران نیز به شکل قابل‌توجهی بر اصالت برند تأثیرگذار است. هواداران وفادار به باشگاه‌هایی که به ارزش‌ها و هویت خود پایبند هستند، به عنوان یک برند با اصالت و قابل اعتماد در نظر می‌گیرند. وفاداری هواداران باعث می‌شود تا هواداران به باشگاه حمایت و تمایل بیشتری داشته باشند و در برابر رقبا و تغییرات محیطی مقاومت نشان دهند. به طور کلی، نوآوری باز با تأثیرات متقابل، اصالت برند باشگاههای فوتبال را تقویت کرده و به باشگاهها امکان می‌دهد تا به عنوان برندی قوی، نوآور و پاسخگو در بازار شناخته شوند تصویر ذهنی برند نقش مهمی در تسهیل تأثیر این فرآیندها داشته و شدت تأثیر آنها را بهبود می‌بخشند. با ادراک صحیح از نقش این عوامل، باشگاهها می‌توانند استراتژی‌های بازاریابی و نوآوری مناسبی را برای بهبود اصالت برند و ارتقاء جایگاه خود در بازار و نزد هواداران به کار بگیرند همچنین که مشارکت هواداران و ذینفعان در فرآیندها و تصمیم‌گیری‌های مهم می‌تواند به ارزش آفرینی برند کمک کند. باشگاههای فوتبال باید از کانون هواداران پشتیبانی‌های لازم را کرده و ضمن گماردن افراد مناسب برای مدیریت این کانون‌ها، از نظرات کانون هواداران در تصمیم‌گیری های باشگاه استفاده نمایند.
محدودیت‌های تحقیق
با توجه به این که نمونه این تحقیق هواداران فوتبال بودند، احتمال اینکه به خاطر تعصب و هواداری پاسخ‌های غیرصادقانه به پرسشنامه بدهند وجود دارد. همچنین پژوهش‌های انجام شده در زمینه بازاریابی و ارتباطات برند، ممکن است تحت تأثیر عوامل بیرونی مانند شرایط اقتصادی، رقبا، وضعیت بازار و تغییرات اجتماعی قرار گیرند. این عوامل می‌توانند به طور غیرمستقیم نتایج پژوهش را تحت تأثیر قرار دهند.
منابع و مأخذ
روح بانی، آرمین و کیاکجوری کریم. (1401). تاثیر همکاری - رقابت بر عملکرد باشگاههای فوتبال با توجه به نقش میانجی نوآوری باز و استفاده از دانش بیرونی. پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 24، 56-75.
شیرمحمدی، یزدان؛ نیک منش، شمس الدین و حسن نژاد فائزه. (1399). اثر نوآوری در محصول و بازاریابی بر بینالمللی شدن محصول در استارت آپها شرکتهای نوپا. مدیریت کسب و کارهای بینالمللی، 2(9)، 81-101.
فرید فتحی، اکبر. (1401). شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر ترویج تصویر برند شخصی(مطالعه موردی: ورزشکاران قهرمان استان آذربایجان شرقی) ارائه شده در هشتمین همایش ملی علوم ورزشی و تربیت بدنی ایران، دومین همایش بینالمللی و ششمین همایش ملی انجمن علمی مدیریت ورزشی ایران، تهران، ایران.
قاسمی، نازنین؛ کشتی دار، محمد و مودی، داود (1400). تحلیل مدل ارتباطی هویت، اصالت، عشق و قدرت اجتماعی برند المپیادهای ورزشی دانشجویان. دوفصلنامه پژوهش در ورزش تربیتی،8(19).
قربانی آسیابر, مجتبی, نادری نسب, مهدی, & راه چمنی, احمد. (1397). تأثیر تداعی کننده‌ها بر ارزش ویژه برند باشگاههای لیگ برتر فوتبال ایران. مدیریت بازاریابی, 13(41), 33-47.
کردنائیچ، اسدالله؛ شیرخدایی، میثم؛ اصغری گودرزی، فاطمه و نجات، سهیل. (1399). پیشایندهاي اصالت برند و نقش آن در شکل گیري تبلیغات توصیهاي (موردمطالعه: آجیل تواضع). مدیریت منابع انسانی، 4(10)، 147-175.
الماسی، سمانه، زمانی دادانه، کیوان، عیدی، حسین، و گارسیافرناندز، جرونیمو. (1399). نقش میانجی آگاهی از برند و تصویر برند در ارتباط بین آگاهی از تبلیغات و ارزش ویژه برند (مطالعه موردی: برند ورزشی مروژ). مطالعات بازاریابی ورزشی، 1(3 )، 155-190.
مقدمبقا، سعید، خدامرادپور، مژگان، یکتایار، مظفر, و صلواتی, عادل. (1399). بوم‌ناب نوآوری باز در سازمان‌های ورزشی. مطالعات مدیریت ورزشی, 12(63), 17-42. doi:10.22089/smrj.2020.8092.2777
Abbett, C. L. (2023). Small Business Marketing in the Sports Industry.
Bulovic, N., & Seric, N. (2021). Creating a brand on the identity of a sports club: Preliminary
[1] DelBarrio
report creating a brand on the identity of a sports club. Sport Mont, 19(2), 65-68.
Chesbrough, H. (2012). Open innovation: Where we've been and where we're going. Research-Technology Management, 55(4), 20-27.
del Barrio-García, S., & Prados-Peña, M. B. (2019). Do brand authenticity and brand credibility facilitate brand equity? The case of heritage destination brand extension. Journal of Destination Marketing & Management, 13, 10-23.
Dwivedi, A., & McDonald, R. (2018). Building brand authenticity in fast-moving consumer goods via consumer perceptions of brand marketing communications. European Journal of Marketing, 52(7/8), 1387-1411.
Kanagal, N. B. (2015). Innovation and product innovation in marketing strategy.
Kotler, P. (2012). Kotler on marketing. Simon and Schuster.
Lee, S. (2022). Development of the Brand Authenticity Scale for Professional Sport Teams. Korean Journal of Sport Science, 33(1), 111-124.
Milutis, L. ASSESSMENT OF SPORTS CLUB EMPLOYEES'ATTITUDES TOWARDS SOCIAL INNOVATIONS AND THEIR IMPLEMENTATION. An international serial publication for theory and practice of Management Science, 16.
Moharana, T. R., Roy Bhattacharjee, D., Pradhan, D., & Kuanr, A. (2023). What drives sponsorship effectiveness? An examination of the roles of brand community identification, brand authenticity, and sponsor–club congruence. Psychology & Marketing, 40(6), 1211-1236
Osorio, M. L., Centeno, E., & Cambra-Fierro, J. (2023). An empirical examination of human brand authenticity as a driver of brand love. Journal of Business Research, 165, 114059. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2023.114059.
Shi, H., Liu, Y., Kumail, T., & Pan, L. (2022). Tourism destination brand equity, brand authenticity and revisit intention: the mediating role of tourist satisfaction and the moderating role of destination familiarity. Tourism Review.
Winand, M., & Anagnostopoulos, C. (2017). Get ready to innovate! Staff’s disposition to implement service innovation in non-profit sport organisations. International Journal of Sport Policy and Politics, 9(4), 1-32
Yang, C., & Cole, C. L. (2022). Smart stadium as a laboratory of innovation: Technology, sport, and datafied normalization of the fans. Communication & Sport, 10(2), 374-389.
